KPN Health heeft de afgelopen jaren een duidelijke rol ingenomen als leverancier van zorgtechnologie. Eén van die oplossingen is de dienst leefstijlmonitoring, die KPN Vitaal Thuis is genoemd. Dat doet KPN Health zowel via aanbieders van thuiszorg als direct aan consumenten, vertelt KPN’s Daan van Dooren. “Het is nog lang geen gemeengoed, maar dat gaat de komende jaren veranderen. Een basisvoorwaarde is dan wel dat de technologie een logisch onderdeel wordt van een nieuwe manier om zorg te bieden. Technologie moet niet de boventoon voeren.”
KPN begon een aantal jaren geleden met een Smart Life-portfolio. Alle producten en diensten voor een ‘slim huis’ werden onder dezelfde vlag gebracht, ook al was de insteek uiteenlopend: veiligheid, comfort, zorg. “De ervaring leerde ons vrij snel dat domotica-producten op zorggebied hele andere behoeften aanspraken dan bijvoorbeeld comfort,” vertelt Daan van Dooren, lead KPN Consumer Health / KPN Vitaal. “Reden om onze producten en diensten voor leefstijlmonitoring bij KPN Health onder te brengen. Wanneer het gaat om zorg, speelt technologie uiteindelijk een ondergeschikte rol.”
Met deze ervaring in het achterhoofd startte KPN Health in 2017 samen met de gemeente Helmond en thuiszorgorganisaties Zorgboog en Savant een pilot om leefstijlmonitoring in de praktijk te testen. Het doel van de ook dit jaar nog lopende pilot voor KPN Vitaal Thuis is om mensen met dementie langer zelfstandig thuis te laten wonen. Daarbij moeten mantelzorgers en zorgmedewerkers ontlast worden. Afgelopen oktober meldde KPN op haar zakelijke blog dat de pilot al een succes te noemen was.
Verkoop aan consumenten
In 2018 begon ook de directe verkoop aan consumenten. In de zomer van vorig jaar volgde een pilot met verkoop in KPN-winkels. Daarmee koos KPN bewust voor het aanbieden van Vitaal Thuis aan consumenten, naast een oplossing die samen met zorginstellingen wordt ingezet.
Van Dooren: “Enerzijds ligt de focus op het consumentenkanaal. Wij geloven dat met hulp van technologie mensen langer zelfstandig thuis kunnen wonen en dat mantelzorgers ontlast worden. Wel zien we dat mensen nog niet gewend zijn om zelf de regie te pakken en een oplossing als Vitaal Thuis leefstijlmonitoring aan te schaffen. Men is toch gewend dat dit vanuit ‘de witte jas’ wordt aangedragen en dat het vergoed wordt door de verzekeraar. We zien dit al wel veranderen.”
Van Dooren benadrukt daarom dat anderzijds het zakelijke kanaal – thuiszorginstellingen –ook focus houdt. “De groeiende werkdruk door vergrijzing maakt ook hier een transitie van het zorgaanbod nodig. Dat bleek ook wel bij veel activiteiten tijdens de e-healthweek. Technologie is echt niet dé oplossing, maar het is wel hard nodig om afdoende zorg thuis te blijven bieden. Zeker nu het personeelstekort groeit.”
Zorgtaken verlichten, vervangen
Mits goed ingericht, kunnen hulpmiddelen zoals leefstijlmonitoring zorgtaken van mantelzorgers en thuiszorgmedewerkers verlichten, stelt Van Dooren. “De heilige graal is natuurlijk dat op termijn alle zorgtaken verlicht worden met behulp van technologie terwijl de aandacht voor de oudere gebruikers blijft. Zo ver zijn we nog niet. Maar veel mantelzorgers geven aan dat het hen enorm helpt om een kijkje achter de voordeur te hebben. Het ontlast hen en net zo belangrijk: stelt hen gerust. Ze hoeven zich niet meer de hele tijd af te vragen of het goed gaat, zijn er als mantelzorger niet de hele tijd in hun hoofd mee bezig. Het beste compliment kregen we van een klant die teruggaf dat het met Vitaal Thuis voelde alsof je er een extra mantelzorger erbij hebt.”
Dat kijkje achter de deur roept ook vragen op: wat is de impact op privacy, en kan koude technologie wel warme zorg vervangen? Van Dooren weet dat senioren met leefstijlmonitoring inderdaad wat privacy inleveren. “Dat is onvermijdelijk. Maar sensoren monitoren slechts beperkt, het zijn geen camera’s. Ze geven alleen data door waarmee je inzicht kunt krijgen in leefpatronen: verandert iemands slaapritme, loopsnelheid, is er sprake van dwaalgedrag. Die veranderingen kunnen een eerste indicatie zijn dat er iets aan de hand is. Ouderen die Vitaal Thuis gebruiken in hun woning, geven daarnaast aan dat het hen een veilig gevoel geeft dat er altijd iemand is die een oogje in het zeil kan houden.”
De vrees dat er helemaal geen contact meer zal zijn tussen mantelzorger en de persoon die zij verzorgen, verwijst Van Dooren naar het rijk der fabelen. “Het systeem vervangt de mantelzorg niet. Een mantelzorger krijgt wel meer rust. Mocht er iets niet kloppen of mis gaan, dan krijgen ze een signaal en kunnen zij of iemand anders er heen gaan. Het systeem is ook zodanig ingericht dat je eerder een keer te vaak dan te weinig een signaal krijgt.”
Vitaal Thuis is ook simpel ingericht voor de gebruiker, stelt Van Dooren. “Het is goed in het registreren van afwijkende patronen op basis van de leefstijl van de persoon om wie het gaat. Als iemand bijvoorbeeld steeds vroeger naar bed gaat, geeft Vitaal Thuis dat aan. Dat kan een indicatie zijn dat het dag/nachtritme aan het verschuiven is. Ook als iemand in een paar dagen langzamer is gaan lopen, krijgt de mantelzorger een seintje. Dit zijn vaak de eerste indicaties dat er iets is. Dat wil je als mantelzorger zo snel mogelijk weten.”
Groeiende betrokkenheid
KPN gaat niet tussen mantelzorgers en thuiszorgaanbieders zitten, benadrukt Van Dooren. “Uit de pilot in Helmond krijgen we wel terug dat zij een groeiende betrokkenheid zien van mantelzorgers bij de mensen waar zij voor zorgen. Wij adviseren ook dat een systeem voor leefstijlmonitoring vooral in samenspraak gebruikt wordt tussen mantelzorg en thuiszorgorganisatie, ongeacht waar het initiatief vandaan komt. Maak goede afspraken over het gebruik.”
In de pilot in Helmond wordt de zakelijke variant van Vitaal Thuis gebruikt. Ook thuiszorgmedewerkers helpt het wanneer zij een kijkje achter de deur krijgen. “Zij kunnen zo ook gerichter zorg bieden als afwijkingen van het leefpatroon bekend zijn. Hoe eerder afwijkingen gesignaleerd worden, hoe groter de kans dat crisispieken voorkomen worden. Bovendien blijft er meer tijd over voor een leuk gesprek. Medewerkers geven aan dat het voor hen een ideaalbeeld is wanneer zij af en toe vijf minuten rustig een kop thee of koffie met hun cliënt kunnen drinken. Zo bouw je een betere band op dan wanneer je elke keer gehaast zorgtaken uitvoert.”
Worsteling met invulling
Volgens van Dooren ligt de focus bij KPN Vitaal Thuis nog niet op geld verdienen. “We zetten in op de lange termijn. Ook voor KPN is er nog een leerweg. Hoe kun je de doelgroepen het beste bereiken en met welke informatie.”
Vandaar proeven zoals met de verkoop in KPN-winkels. “Dat levert weinig directe verkoop op. Maar we merken wel dat mantelzorgers de uitleg die ze in een winkel krijgen heel waardevol vinden. Dat maakt het hen makkelijker om hun keuze te bepalen. Vaak vindt de aankoop dan online plaats. We willen hiermee ook maatschappelijk een verschil maken.”
Zorg anders organiseren
Met een toenemend aantal ouderen dat vaker en langer zelfstandig thuis woont, neemt de behoefte aan thuiszorg natuurlijk toe. Voor thuiszorgorganisaties wordt de uitdaging om aan die zorgvraag te kunnen voldoen. Nu al zijn er tekorten aan personeel. Daar kan de inzet van technologie een grote rol inspelen.
Thuiszorgorganisaties zullen daarvoor volgens Van Dooren wel op diverse vlakken aan de slag moeten om die technologie in te kunnen zetten, dusdanig dat het niet alleen hun cliënten en mantelzorgers helpt, maar ook de zorgprofessionals in het leveren van effectieve en efficiënte zorg. “Bijvoorbeeld door naar zorgprocessen te kijken en technologie daar onderdeel van te maken. En natuurlijk alle medewerkers helpen om technologie te gebruiken in hun zorgtaken. Want e-health gaat pas vliegen als mensen het weten in te zetten.”
