“De zorg is geen markt waarin concurrentie leidt tot meer efficiency en lagere prijzen”, zegt Ruud Slemmer, manager zorg bij KPN Health. Hij ziet in de praktijk dat juist het tegendeel waar is: samenwerken leidt tot een aanmerkelijk hoger rendement. Naast het begeleiden van individuele zorgorganisaties bij hun digitale transformatie, richt KPN Health zich daarom ook op het ondersteunen van regionale ketenpartners. Ze worden uitgenodigd om in een ronde tafelsessie hun ‘wakkerligpunten’ te bespreken en van daaruit duurzame oplossingen te bedenken, die de specialist in digitale communicatie faciliteert. De aftrap van deze gezamenlijke aanpak vond onlangs plaats in Zuid Limburg.
Eerste ronde tafelsessie met Limburgse zorgaanbieders
“Dat destijds is gekozen voor meer concurrentie in de zorg om de kosten te beheersen, begrijp ik wel, maar het is niet de juiste weg”, vindt Slemmer. “Want als je niet met elkaar samenwerkt, moet de patiënt toch door de hele keten heen. Dat is uiteindelijk duurder, waardoor je je doel voorbijschiet.” Hij is dan ook fervent voorstander van meer samenwerking in de zorg, die KPN wil ondersteunen door ketenpartners zowel fysiek als digitaal met elkaar te verbinden.
Slemmers ervaring is dat mensen effectiever samenwerken als ze elkaar persoonlijk kennen. “Wat me opvalt is dat zorgaanbieders elkaar wel spreken, maar vaak nog nooit hebben ontmoet.” Daarom besloot KPN Health tot het organiseren van een ronde tafelgesprek voor zorgbestuurders uit heel Zuid Limburg, toen Helen Mertens, bestuurslid van het Maastricht UMC, onlangs aangaf dat haar belangrijkste ‘wakkerligpunt’ alleen samen met ketenpartners is op te lossen. Mertens doelt op sociale opnames van ouderen, met name in het weekend.
Zes vertegenwoordigers van het MUMC, huisartsen en VV&VT in Zuid Limburg namen deel aan deze sessie, die plaatsvond op 11 juli jl. in Heerlen. Naast Mertens waren dat Marja Engel (directeur Zorg & Dienstverlening, Stichting Land van Horn), Frank Guldemond (huisarts en specialist ouderengeneeskunde), Yvette van Horn (bestuurslid Adelante), Jack Jansen (bestuursvoorzitter MeanderGroep ZL) en Pieter Kubben (neurochirurg MUMC).
Knelpunten inventariseren
“In het verleden kwamen organisaties bij ons met de vraag naar een oplossing, maar tegenwoordig kiezen we bewust voor een andere aanpak”, vertelt Slemmer. “We willen er al aan het begin van een veranderproces bij zijn om het probleem helder te krijgen en daar vervolgens een passende oplossing voor zoeken. Dan is de kans op een succesvolle implementatie veel groter.”
De ronde tafelsessie was dan ook vooral gericht op het inventariseren van knelpunten en mogelijke oplossingsrichtingen. Gespreksleider was bedrijfskundig arts Marc van Aart, die als zelfstandig ondernemer is gespecialiseerd in het begeleiden van zorgorganisaties bij de digitale transformatie.
Maatschappelijk probleem
“Sociale opnames van ouderen zijn een maatschappelijk probleem, waar zorgorganisaties in het hele land mee kampen”, stelt Van Aart. “In Zuid Limburg vormen kwetsbare ouderen die eigenlijk geen tweedelijnszorg (meer) nodig hebben, 5 tot 10 procent van het totaal aantal opnames in een ziekenhuis of klinisch revalidatiecentrum. Dit werkt niet alleen verstorend op de in- en uitstroom, maar heeft ook op impact op de interne flow. Denk aan ouderen die in bedden liggen die eigenlijk voor andere patiënten bedoeld zijn, met alle gevolgen van dien voor het verplegend personeel en de opname van nieuwe patiënten. Of mensen die niet weg kunnen uit een klinische omgeving omdat niet de juiste ondersteuning beschikbaar is in de thuissituatie of een andere zorginstelling.”
"Ketenpartners fysiek en digitaal verbinden"
Ook voor de patiënten zelf vinden artsen een ziekenhuisopname ongunstig, omdat ze dan zelf de regie kwijt zijn, een ziekenhuis vaak als een vijandige omgeving ervaren en hun conditie sterk achteruitgaat als ze er te lang blijven liggen. Van Aart: “Een kwetsbare oudere heeft allerlei problemen, maar die kunnen niet worden opgelost door een instelling die is bedoeld voor hoogcomplexe zorg.”
Regionaal transferpunt
Tijdens het ronde tafelgesprek kwam al snel naar voren dat de problematiek rondom sociale opnames alleen gezamenlijk kan worden aangepakt door de driehoek huisarts-specialist ouderengeneeskunde-wijkverpleegkundige. Verschillende oplossingsrichtingen kwamen naar voren, voor zowel de in- en doorstroom als de uitstroom van kwetsbare ouderen.
“Soms blijken er wel bedden beschikbaar te zijn in een VV&VT instelling, maar is dit niet bekend bij andere zorgaanbieders”, vertelt Van Aart. Als mogelijke oplossing hiervoor werd een regionaal transferpunt genoemd, waar de actuele capaciteit van alle zorginstellingen in de regio bekend is. Van Aart: “Hier zouden zowel eerste- als tweedelijnszorgverleners hun patiënten moeten kunnen aanbieden, waarna door het transferpunt de passende ondersteuning wordt geregeld bij een andere zorginstelling of thuis met hulp van de gemeente. Een voorbeeld hiervan is het Twentse initiatief Salland United, waar huisartsen in Zuid Limburg onlangs contact mee hebben gezocht.”
Inzetten op preventie
Alle gesprekspartners waren het erover eens dat maatregelen aan de ‘achterkant’ de problemen wel enigszins verlichten, maar dat de meeste winst te behalen is met betere preventie. Van Aart: “Sociale opnames onstaan vaak als huisartsen of wijkverpleegkundigen het niet vertrouwen en mensen zo het weekend niet in durven laten gaan. Dat gevoel moet zoveel mogelijk worden voorkomen.”
De huisarts of wijkverpleging dient kwetsbare ouderen dus eerder in het vizier te krijgen. “Een lastige opgave, omdat in de praktijk blijkt dat deze mensen zorg vaak mijden”, zegt Van Aart. “Ze komen volgens huisartsen en specialisten pas in beeld als het echt misgaat.”
Om kwetsbaarheden vroegtijdig te signaleren, wil de MeanderGroep ZL starten met de inzet van huishoudelijke hulpen, die daarvoor extra scholing krijgen. Een ander idee dat tijdens de ronde tafel werd geopperd, is een ‘rapid response’ team met een geriater en/of geriatrisch verpleegkundige, dat mensen met behulp van telemonitoring en beeldbellen thuis in het oog houdt en hen indien nodig bezoekt.
