Vanaf 2020 heeft iedereen online toegang tot zijn eigen medische gegevens. Ziekenhuis- ofwel patiëntportalen zijn daarvoor een belangrijke ingang. Maar hoe zorgen ziekenhuizen ervoor dat al hun patiënten gebruik kunnen maken van het patiëntportaal? Dus ook de mensen die moeite hebben met het vinden, begrijpen en toepassen van informatie over gezondheid (één derde) en mensen zonder of met weinig digitale vaardigheden (22% van de Nederlanders). Pharos, expertisecentrum gezondheidsverschillen, keek mee met drie ziekenhuizen bij de ontwikkeling van hun patiëntportaal. Dat leverde interessante lessen op waar andere ziekenhuizen hun voordeel mee kunnen doen.
Patiënten worden steeds meer in staat gesteld om zelf beslissingen te nemen en eigen regie te pakken. Patiëntportalen zijn daarbij een belangrijk hulpmiddel. Zo kunnen patiënten eigen afspraken beheren, uitslagen bekijken, vragenlijsten online invullen en de informatie van de zorgverlener rustig nalezen in eigen tijd.
Bovendien is ieder ziekenhuis (net zoals elke zorgaanbieder) vanaf 2020 verplicht om patiënten toegang tot de eigen medische informatie te geven, zoals inzicht in eigen medicatiegegevens, lab- en andere onderzoek uitslagen en toegang tot (verwijs)brieven van de arts. Kortom: alle informatie van de patiënt op één plek, levert een beter geïnformeerde patiënt op en grotere efficiency voor het ziekenhuis. Belangrijk dus dat de patiëntportalen van ziekenhuizen ‘werken’ voor iedereen.
Ervaring van gebruikers
Om te weten wat nodig is om het patiëntportaal te laten ‘werken’ voor iedereen, volgde Pharos drie ziekenhuizen: het Leids Universitair Medisch Centrum in Leiden, het IJsselland Ziekenhuis in Capelle aan den IJssel en het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht. We keken hier onder andere naar de ervaring van eindgebruikers.
Vanuit het programma eHealth4All hebben we bij Pharos veel ervaring met het toegankelijk en begrijpelijk maken van digitale zorgtoepassingen. We werken daarbij altijd nauw samen met gebruikers zelf. En dan vooral gebruikers met beperkte gezondheidsvaardigheden en (ex-) laaggeletterden. In de drie ziekenhuizen hebben we met gebruikers de portalen getest en gekeken wat er nodig is op het gebied van tekst, vormgeving en navigatie.
Rol van de zorgverlener
Zorgverleners spelen een belangrijke rol in de ondersteuning van hun patiënten bij het gebruik van het patiëntportaal. De mate waarin zorgverleners het gebruik stimuleren bij hun patiënten is zelfs bepalend voor het gebruik ervan. Bij de drie ziekenhuizen die we volgden, viel op dat er nog veel verdeeldheid is onder zorgverleners over de inzet van het patiëntportaal en hun eigen rol daarin.
De ene zorgverlener neemt zijn patiënten al mee in het gebruik ervan en ervaart vooral de voordelen. Andere zorgverleners zijn soms nog terughoudend. Een van de vaak genoemde zorgen is het beschikbaar stellen van uitslagen voordat patiënten hierover toelichting hebben gekregen van de zorgverlener. Dit vraagt om heldere werkafspraken.
Er zijn ook zorgen over de begrijpelijkheid en leesbaarheid van het dossier. Een lijst met patiëntvriendelijke termen of begrijpelijke en eenvoudige consultverslagen kunnen hier uitkomst bieden. Ook een training eenvoudig (mondeling en schriftelijk) communiceren voor zorgverleners kan helpen.
