Op 10 september 1944 werd in Londen de Benelux opgericht. Op dit moment, in 2023, is Nederland voorzitter van dit samenwerkingsverband. In de Benelux Unie, de nieuwe naam sinds 2008, werken België, Nederland en Luxemburg intensief samen op diverse gebieden, onder andere op het gebied van (digitale) gezondheidszorg.
In 2021 publiceerde Nictiz het rapport ‘Waarom Europa?’. In navolging daarvan staat in de rubriek ‘Daarom Europa!’ in deze en komende edities van ICT&health een van de Europese projecten centraal. In deze editie kijken we naar samenwerking binnen de Benelux op het gebied van digitale zorg.
Rapport Waarom Europa: Link
Omdat het met drie landen een stuk eenvoudiger afspraken maken is dan met de 26, zoals in de EU, loopt de Benelux vaak voorop in internationale samenwerking. Daarom wordt zij ook wel de ‘Proeftuin van Europa’ genoemd. Want als iets werkt in de Benelux, heeft het meer kans om ook op de schaal van de EU toegepast te kunnen worden. Het vrije verkeer van personen en goederen in Europa is daar een goed voorbeeld van.
Maar hoe staat het met de samenwerking op het gebied van digitalisering en gegevensuitwisseling in de zorg? Loopt de Benelux daarin ook voorop? De gezondheidszorg is niet direct een speerpunt voor de Benelux. Maar het belang van innovatieve en duurzame oplossingen voor verbetering van grensoverschrijdende medische samenwerking krijgt wel degelijk volop aandacht.
Benelux-werkgroep eHealth
De Benelux-werkgroep eHealth komt zo’n vier keer per jaar bijeen en houdt zich bezig met de uitdagingen die internationale zorgverlening met zich meebrengt. De werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de ministeries van gezondheid van de drie landen.
Binnen de werkgroep geeft men elkaar inzicht in de stand van zaken en ontwikkelingen op het gebied van digitalisering in de gezondheidszorg. Die kennis is nuttig, niet alleen omdat er nogal wat verschillen zijn, maar vooral ook om te leren van elkaars goede voorbeelden. Nederland ontving bijvoorbeeld in juni de eHealth werkgroep voor een werkbezoek aan Z-CERT, waarna België en Luxemburg vertelden op welke manier bij hen cybersecurity in de zorg is georganiseerd.
Een belangrijk wapenfeit van de eHealth werkgroep is de in 2022 gepubliceerde ‘Beschikking betreffende de grensoverschrijdende uitwisseling van elektronische persoonsgegevens over de gezondheid’1. Hierin zijn afspraken vastgelegd die een juridische basis bieden om uitwisseling van zorg-informatie tussen de Benelux-landen mogelijk te maken.
EU zit niet stil
De EU zit ook niet stil op dit gebied: sinds 2019 is het mogelijk patiëntsamenvattingen en digitale medicatievoorschriften uit te wisselen tussen lidstaten, mits die zijn aangesloten op de MyHealth@EU, infrastructuur. Nederland en Luxemburg zijn aangesloten op deze infrastructuur, België nog niet. De Benelux-beschikking maakt het mogelijk om desondanks toch gezondheidsgegevens uit te wisselen wanneer aan de in de beschikking genoemde voorwaarden wordt voldaan.
De afspraken in zo’n juridisch document in de praktijk brengen, is makkelijker gezegd dan gedaan. Zo heeft het in de praktijk bijvoorbeeld nogal wat voeten in de aarde voor een Belgische huisartspraktijk om gegevens van diens Nederlandse patiënten te delen met een Nederlands ziekenhuis in geval van (on)geplande zorg. Of om een Nederlandse apotheek met veel Belgische patiënten toegang te geven tot het Belgische digitale voorschrijfplatform Recip-e.
Daarbij komt dat de inrichting en organisatie van het zorgsysteem in de drie landen zeer verschillend is. En hoewel de samenwerking in de Benelux is gebaseerd op vertrouwen, wil dat niet zeggen dat men blind op elkaar vertrouwt. Men heeft elkaar dan ook uitgebreid geïnformeerd over de wijze waarop bijvoorbeeld identificatie van patiënten, autorisatie van zorgverleners, toestemming en het vastleggen van een behandelrelatie zijn geregeld in elk land.
Zo weet men elkaar te vinden bij specifieke ad-hoc vragen of om andere kennis en ervaringen met elkaar te delen: of het nu de Nederlandse organisatie van een connectathon is, de Belgische werkwijze van regionale hubs of de Luxemburgse landelijke beschikbaarheid van lab-uitslagen.
