Een ambitieus veranderprogramma aanjagen in corona-tijd. Het was zwaar, maar het lukte. Dankzij het perspectief van een nieuw ziekenhuis en de noodzaak tot inkrimpen in vierkante meters als stok achter de deur. Janneke Brink-Daamen, bestuurder van Tergooi MC, is trots op haar organisatie. “Het nieuwe pand dat we naast ons oude huis zien verrijzen, biedt perspectief. We zien waar we het voor doen.” Over een paar maanden is de organisatie klaar om op aanzienlijk minder vierkante meters te gaan werken. Daarnaast is, in samenwerking met de regio, een aanzienlijk deel van de zorg buiten de muren van het ziekenhuis georganiseerd. Inmiddels is een gloednieuw programma in ontwikkeling om deze beweging vooral voort te zetten.
Of het zwaar was? Absoluut. Of het veel vroeg van de organisatie? Ook. Maar temporiseren was geen optie, corona of niet. Brink is trots op de mensen van Tergooi MC vanwege het halen van alle deadlines. Sterker nog: de sfeer is goed, het ziekteverzuim relatief laag en de nieuwbouw geeft bakken energie. Brink vertelt over de succesfactoren, over leiderschap en over waarom het programma Zorg Dichterbij (lees hiervoor ook de coverstory in ICT&health 4, 2021) ondanks het succes komend jaar toch wordt stopgezet en een nieuw programma start.
Kleinere locatie
‘Zorg Dichterbij’ is een paar jaar geleden opgezet vanuit de overtuiging dat duurzame zorg alleen haalbaar is als die - zoveel mogelijk met zorgpartners uit de regio - dichter bij de patiënt wordt georganiseerd en dus: minder in het ziekenhuis. Het nieuwe ziekenhuis wordt daarom maar liefst 30 procent kleiner dan de huidige twee locaties bij elkaar.
Dit vraagt om verandering van alle processen die iedereen in de organisatie aangaan. Leiderschap is daarbij een vanzelfsprekende succesfactor. Te beginnen bij verpleegkundig leiderschap. “Wij hebben daar al jaren een programma voor lopen, maar sinds twee jaar trekken onze verpleegkundigen hierin samen op met de VVT en huisartsenpraktijken”, vertelt Brink. “Ze ontwikkelen zichzelf, wisselen ervaringen uit en kloppen vervolgens bij ons aan met use cases. Die nauwere samenwerking tussen verpleegkundigen uit het ziekenhuis en de regio, was een enorme katalysator voor vernieuwingen.”
Projecten programma Zorg Dichterbij
Technische thuiszorg (opschalingsfase)
Door samenwerking van Tergooi MC met het technisch thuiszorgteam van twee VVT-organisaties in de regio, kunnen sommige patiënten die op de SEH binnenkomen, sneller naar huis. Het gaat om patiënten die (be)handelingen nodig hebben die ook door het technische thuiszorgteam uitgevoerd kunnen worden. De use case startte met een beperkt aantal aandoeningen, is succesvol en wordt nu verder opgeschaald.
Verkorten ligduur stomapatiënten (pilotfase)
Tergooi MC onderzocht of stomapatiënten eerder naar huis konden zonder thuiszorg door een andere mindset te creëren bij de patiënt (zelfmanagement). Door de patiënt bijvoorbeeld meer te laten oefenen met stomahandelingen, wordt hij sneller zelfredzaam. Dat scheelt twee à drie ligdagen. De eerste patiënten zijn inmiddels op deze manier begeleid en zowel zorgverleners als patiënten zijn erg tevreden.
Brink merkt dat verpleegkundigen vaak goede ideeën hebben, maar die minder snel dan een dokter naar voren brengen. “Dus daar werken we aan. We zetten in op persoonlijk leiderschap: als je ergens verstand van hebt, steek je je vinger op. Ook bij een dokter, ook bij je leidinggevende, ook bij ons als raad van bestuur. Dat geldt voor nieuwe ideeën, maar ook voor vragen of zorgen over bestaande situaties en over beslissingen die genomen zijn. Ook daarbij is reflectie en meedenken nodig. Misschien kan het beter. Daar kom ik alleen achter als mensen het zeggen. Leiderschap werkt twee kanten op, alleen dan ontstaat de interactie.”
Focus op twee programma’s
Brink: “Op regioniveau hebben we als bestuurders één gedeelde visie: de zorg dichter bij patiënten organiseren. Ook in eigen huis zeggen we dat consequent. Alles is daarop gericht. Dus we doen niets wat daaraan niet bijdraagt, hoe mooi het idee ook is. We werkten de afgelopen jaren aan twee grote programma’s: Zorg Dichterbij en Werken in nieuw Tergooi. Andere dingen deden we gewoon niet. Ja, daardoor zijn mensen soms teleurgesteld. Maar keuzes moeten maken, vraagt om focus en dat geeft veel energie.”
Brink benadrukt het belang van professionele autonomie (‘iedereen heeft verstand van wat hij of zij doet en moet daarbinnen autonoom kunnen handelen’) en gelijkwaardigheid. Zowel in het ziekenhuis als daarbuiten. “Wij willen als ziekenhuis niet ‘de grote regievoerder’ in de regio zijn. Dat zou ook gek zijn, want de patiënt ligt vaak maar kort bij ons. Hij komt vaker bij de huisarts. Dus als zorgorganisaties zijn we gelijkwaardig.”
Regionaal programma voortgezet
De afgelopen jaren zijn in het kader van Zorg Dichterbij bijna 150 use cases gestart. Een aantal daarvan is ook weer gestopt. Brink: “Vaak omdat de regionale samenwerking te complex bleek te zijn. Bijvoorbeeld rond suïcidepreventie en palliatieve zorg. Dan kom je in het sociaal domein terecht, terwijl gemeenten en GGZ niet bij ons aan tafel zaten. We hielden elkaar wel op de hoogte, maar vonden elkaar niet in de werkwijze. Daar hebben we veel van geleerd.”
Natuurlijk zijn wij niet de grote regievoerder
Zorg Dichterbij is gestart vanuit het ziekenhuis in samenwerking met Zilveren Kruis, als grootste verzekeraar in de regio. Het programma is gefinancierd met transformatiegelden die beschikbaar zijn gesteld aan het ziekenhuis door alle zorgverzekeraars. Na enkele maanden sloten VVT en huisartsen aan.
Brink: “Dat ging snel, maar in de praktijk bleef het programma toch iets meer van het ziekenhuis dan van de regio. Dat bleek onder andere uit de doelstellingen, zoals reductie van ligdagen en polibezoeken, die volledig aan het ziekenhuis zijn verbonden. Binnenkort loopt het programma af, ook omdat de transformatiegelden tot 2022 beschikbaar worden gesteld. We gaan een nieuw programma starten waar iedereen vanaf het begin bij betrokken is, gefinancierd door de regio en met regiobrede doelstellingen die aansluiten op de koers uit het Integraal Zorg Akkoord. Wij werken samen aan Passende Zorg in onze regio om domeinoverschrijdend de beste zorg rondom onze patiënten te leveren.”
Liefde, lef en plezier
Liefde, lef en plezier zijn en blijven terugkerende thema’s in het Gooise ziekenhuis. “Mensen in de primaire zorg cijferen zichzelf weg, dus we moeten lief voor elkaar zijn”, vertelt Brink. “Daarnaast moeten we lef tonen om dit soort avonturen aan te kunnen gaan. Het was vooraf onmogelijk exact uit te rekenen of het zou passen, hoe de financiële stromen gingen lopen en hoe de samenwerking in de regio er tot in detail uit zou zien. En dan is er nog plezier: je bent gewoon beter als je met lol en een trots gevoel naar je werk gaat. Daar blijven we aandacht voor houden.”
Ook bescheidenheid is een terugkerende factor in Tergooi MC. Brink heeft het graag over ‘proudly found elsewhere’. Door slim te shoppen bij andere ziekenhuizen, hoeft het wiel niet steeds opnieuw uitgevonden te worden. “Waarom alleen maar willen shinen met wat je zelf ontwikkeld hebt?”
ICT-oplossingen, samenwerkingsvormen en zorgpaden van andere ziekenhuizen waren de blauwdruk voor vernieuwingen in Tergooi MC. Brink noemt onder meer de Fibricheck van het UMC Maastricht, de Biliblanket van het St. Antonius in Nieuwegein en de Virtual Fracture Clinic van het OLVG in Amsterdam. “Wij treden juist naar buiten met de boodschap: kijk eens hoe knap wij dit hebben gekopieerd. Dat je tijd steekt in om je heen kijken, zien waar ze al goede dingen doen en dat succesvol naar binnen haalt, daar mag je ook trots op zijn.”
Nieuw gebouw: nieuwe kansen voor ICT
In het nieuwe ziekenhuis van Tergooi MC krijgen patiënten - die vooral op eenpersoonskamers verblijven - een iPad om hun eten uit te kiezen, het eigen dossier in te zien en vragen te stellen aan verpleegkundigen. Die ontvangen meldingen van deze vragen op hun smartphone, kunnen snel antwoorden en eventueel zaken opzoeken en wijzigen in patiëntendossiers. Het monitoren van de patiënt gaat zo sneller en veiliger.
Er gaat gebruik gemaakt worden van camera’s met valdetectie, de patiënten worden geholpen om zich vanuit huis voor te breiden op een ziekenhuisbezoek, er komt moderne beeldapparatuur in de operatiekamers en kantoortuinen krijgen de nieuwste audiovisuele toepassingen.
“Ons duurzame, nieuwe gebouw met veel daglicht en natuurlijke kleuren is straks klaar voor toekomstbestendige zorg”, aldus Janneke Brink. “Dat is prettig voor patiënten, bezoekers en medewerkers. Verpleegkundigen en medisch specialisten krijgen dankzij slimme ICT-oplossingen meer regie over de zorg voor patiënten en patiënten krijgen meer regie over hun eigen zorg. Zo levert ICT in de nieuwbouw een grote bijdrage aan de patiëntveiligheid, aan onze gastvrijheid en aan het werkplezier van onze medewerkers.”
