Zogeheten black boxes in OK's zijn systemen die het verloop van operaties registreren, gezondheidsparameters monitoren en het werk van chirurgen volgen via camera's en microfoons. Ze worden momenteel vooral gebruikt in universitaire ziekenhuizen. De verwachting is dat ze het aantal medische fouten helpen verminderen omdat personeel in de OK kan leren van wat er goed of fout gaat. Zullen black boxes een integraal onderdeel van elke OK worden?
Zwarte dozen worden in de luchtvaart standaard ingezet. Ze registreren alle vluchtparameters, inclusief apparatuur-gegevens en gesprekken in de cockpit. Na een ongeval of storing helpt het analyseren van de verzamelde gegevens de oorzaken te achterhalen en nieuwe veiligheidsnormen te ontwikkelen om soortgelijke incidenten in de toekomst te voorkomen. Veiligheid gaat boven de privacy van de bemanning in de cockpit.
Een soortgelijke filosofie geldt voor zwarte dozen in operatiekamers. Momenteel hebben artsen geen toegang tot operatiekamerprotocollen, die kunnen helpen bij het analyseren van de workflows en besluitvormingsprocessen om de oorzaken van medische fouten te onderzoeken. Niet om te straffen, maar om medische procedures te verbeteren en de patiëntveiligheid te vergroten.
Beperken letsel
Volgens een artikel in de New England Journal of Medicine blijkt dat 24 procent van patiënten in het ziekenhuis vormen van letsel oploopt – zoals in de OK - waarvan 23 procent te voorkomen is. Na een operatie met onverwachte complicaties is het echter niet eenvoudig om objectief te analyseren wat mis ging. In kritieke situaties zijn artsen gedwongen om onder stress snelle beslissingen te nemen. Het is onmogelijk om elke stap op te diepen uit de herinnering.
Wanneer er iets misgaat, rijzen er veel vragen: had iets beter gekund? Hoe kunnen we de communicatie of samenwerking op de OK verbeteren? Als een procedure perfect zou verlopen, zou deze gouden standaard dan in de toekomst op soortgelijke medische procedures kunnen worden toegepast?
De zwarte doos kan de antwoorden bieden. Door de geregistreerde gegevens te bekijken (patiëntparameters, camera- en microfoonopnamen) analyseert het operatieteam stap voor stap alle activiteiten: besluitvorming, workflows, timing en de volgorde van de procedures.
Zwarte dozen kunnen meer bredere toepassingen hebben, zoals het volgen van de naleving van procedures vóór een operatie. De vooruitgang op dit gebied is aanzienlijk, omdat steeds meer medische apparaten digitaal zijn en gegevens naar het black box-systeem kunnen verzenden. Slimme camera's kunnen instrumenten, de bewegingen van individuele teamleden en stemmen herkennen om gedetailleerde feedbackrapporten te creëren.
Behalve voor patiëntveiligheid zorgen zwarte dozen (door de duur van elke stap en tijdstempels vast te leggen) voor het verbeteren van workflows en efficiëntie. Verder kunnen zij grote educatieve waarde hebben, bijvoorbeeld om artsen in opleiding te trainen. Zij kunnen chirurgische technieken, besluitvormingsprocessen en teamsamenwerking zorgvuldig analyseren en verbeteren en leren van opnames van procedures uitgevoerd door ervaren chirurgen.
Twijfels over privacy
Maar hoe zit het met de privacy van patiënten en artsen? Het toepassen van zwarte dozen brengt uitdagingen met zich mee op het gebied van gegevensbescherming en cultuurverandering. Deze kunnen echter eenvoudig worden opgelost, omdat black box-systemen mogelijkheden bieden voor anonimisering (de-identificatie van patiënten en personeel), gezichtsvervaging en stemvervorming.
Ziekenhuizen kunnen ook vooraf beslissen hoe de opnames worden gebruikt. Een gangbare praktijk is om de beschikbaarheid van opnames voor rechtszaken te beperken. Opnames kunnen bijvoorbeeld worden gewist nadat de bewerking is geëvalueerd. Deze aanpak vergroot het vertrouwen van het personeel sterk en is legaal, omdat opnames geen deel uitmaken van de patiëntendossiers.
Een andere barrière – naast juridische kwesties en menselijke acceptatie – zijn kosten. De OK Black Box kost bijvoorbeeld ongeveer 100.000 dollar, met nog eens 25.000 dollar per jaar voor het data-analysesysteem.
Groeiend gebruik
Volgens MIT Technology Review maken ongeveer 40 ziekenhuizen in de VS al gebruik van black boxes. De technologie is minder gangbaar in Europa, maar ziekenhuizen zoals het Rigshospitalet in Denemarken en het Amsterdam UMC, implementeren het al.
De nieuwe generatie OK-blackboxes zal AI toepassen op doorlopende data-analyse, zodat het OK-team toegang heeft tot realtime begeleiding. Experts hopen dat AI in de toekomst krachtig genoeg zal zijn om ongunstige gebeurtenissen te voorspellen op basis van Big Data-analyse die is ontwikkeld op basis van verbonden blackbox-systemen.
