In dit artikel gaat Lucien Engelen met Yuri van der Geest in gesprek over de vraag hoe de zorg zich kan voorbereiden op de explosie van innovaties die op ons afkomen.
“Ik weet het nog als de dag van gisteren. Toen Yuri terugkwam uit de States, dacht ik: ‘die is écht de weg kwijt.’ En eigenlijk dacht iedereen dat wel…” Gasthoofdredacteur Lucien Engelen haalt herinneringen op aan de tijd waarin Yuri van Geest kennismaakte met de Singularity University en Exponential Medicine. “Maar ik vergiste me; hij was de eerste in Nederland die het zag!” Yuri vult aan: “By default vinden mensen mij gestoord. Dat is logisch, want ik ben natuurlijk de pionier, de verkenner. Mensen als Lucien hebben het concept omarmd; hij is meer de diepte ingegaan op het gebied van Future of Medicine en zelf ben ik altijd vrij breed georiënteerd gebleven. Samen hebben we allerlei events georganiseerd. Recent nog in Carré, voor 1200 beslissers uit de top van het bedrijfsleven.” De Singularity University komt naar Nederland. Hoe is dat ontstaan? “In totaal heb ik daar vijfeneenhalf jaar aan gewerkt. Dus ik ben er trots op dat het ons nu is gelukt. Anderhalf jaar geleden ontmoette ik Rob van Gijzel (de burgemeester van Eindhoven – zie ook het artikel op bladzijde xx). In onze gesprekken merkte ik dat hij het concept van Singularity echt begrijpt. Daarom heb ik hem gevraagd om mee te helpen om de Singularity University naar Nederland te halen. Want dat is iets dat je op landelijk niveau moet aanpakken en hij heeft daar natuurlijk contacten voor. Samen met Rob en Lucien hebben we die kar getrokken en daardoor ook Economische Zaken en anderen meegekregen.” Wat heeft de Singularity University zorginstellingen te bieden? “Dan moet ik eerst even uitzoomen naar de wereld en de wereldeconomie. Daar vindt een verschuiving plaats, van centraal naar decentraal, van gesloten naar open, van niet-programmeerbaar naar programmeerbaar en van schaarste naar overvloed. Als je dan weer inzoomt naar de zorg, dan zie je dat alles digitaliseert: processen, producten, behandelmethoden, maar ook werknemers worden in toenemende mate digitaal. Dat heeft nogal wat consequenties. Hetzelfde geldt voor het zorgsysteem: toegang tot zorg, behandelmethodes, preventie, compliance en gedragsverandering. Vrijwel alles uit dit systeem is te digitaliseren. Misschien de chirurg nog niet, maar ook dat gaat komen. Dus alle stappen worden straks radicaal anders ingevuld. We krijgen goedkopere zorg, effectievere zorg, meer gepersonaliseerde zorg, meer preventieve zorg, mobielere decentrale zorg, meer non-invasive zorg. En het wordt waarschijnlijk ook veiliger, met minder bijwerkingen en in één keer de juiste diagnose.” Ik verwacht veel van personalisatie, en jij? “Inderdaad, we gaan toe naar hyperpersonalisatie waarbij gekeken wordt naar alle data die er over een patiënt is. Straks is er van iedereen een DNA-profiel, een neuroprofiel en inzicht in de eiwitten, bacteriën en micro-organismen in het lichaam. Door te kijken naar de interactie tussen deze elementen krijg je een holistisch beeld van de gezondheid. Dat betekent ook dat we straks niet meer op basis van organen een diagnose stellen, maar op basis van processen. Kanker is geen locatie, maar een proces. Dat kanker zich uit in een orgaan wil niet zeggen dat het een orgaanziekte is.” Precies! Wat je ziet is een beweging waarbij we hier (wijst naar de gebouwen van het Radboudumc buiten, red.) straks een oncologietoren hebben en een hart- en vaattoren. Maar dat is een tussenfase. Want verschillende ziektes hangen vaak met elkaar samen. Dus uiteindelijk gaan we straks doen wat vierduizend jaar terug de hofarts van de Chinese keizer al deed: naar de hele mens kijken. “Inderdaad, die beweging is onvermijdelijk. Doordat we verschillende technologieën en inzichten combineren , hebben we nu al te maken met onverwachte doorbraken. Ik had het over kanker omdat dit een onderwerp is dat mij persoonlijk raakt. Rond 2008 kreeg ik te maken met drie kankergevallen in mijn persoonlijke omgeving. Daarom ben ik mij erin gaan verdiepen en ben ik het blijven volgen. Ik hoop dat de gezondheidszorg ook op dit vlak de grootsheid van de Singularity University omarmt.” Heb je nog meer voorbeelden van ontwikkelingen waar de zorg rekening mee moet houden? “Wat ontzettend groot gaat worden, is de blockchain (zie kader). De blockchain gaat niet alleen de zorg, maar de hele wereld veranderen. Kort gezegd is het een digitaal systeem voor ‘vertrouwen’. Nu zijn alle transacties in de wereld gebaseerd op vertrouwen. Alles wat er aan medisch handelen met je gebeurt, zijn transacties. Dat betekent dat straks jouw EPD ook op de blockchain kan. Jouw data staat er anoniem op, jij bepaalt wie erbij kan. Daardoor heb je én privacy én de beschikbaarheid van een enorme hoeveelheid data. Het is niet te hacken, het is oneindig veel veiliger dan een DigID!” Wat is de Blockchain? Om te begrijpen wat de Blockchain is, beginnen we met Bitcoin. U heeft misschien weleens gehoord van deze digitale munteenheid. Bitcoins zijn net als geld, gebaseerd op vertrouwen. Omdat wij de overheid vertrouwen als uitgever van Eurobiljetten – en iedereen dat doet – kunnen wij overal met Euro’s betalen. Hoe zou je die vertrouwenskwestie digitaal moeten oplossen? Bitcoins worden gegenereerd op basis van een onkraakbaar algoritme. Elke Bitcoin bevat een unieke beveiligingscode, waardoor deze alleen door een geselecteerde ontvanger opengemaakt kan worden. Hierdoor is het onmogelijk om een Bitcoin dubbel uit te geven of te vervalsen. Het Bitcoin-systeem draait op de Blockchain. "De Blockchain is een decentraal systeem dat door de gebruikers zelf wordt gecontroleerd. Omdat het systeem decentraal is en veilig, kun je er allerlei transacties mee vastleggen. Bijvoorbeeld het eigendom van een huis. Want als het in de Blockchain staat, is het waar. Dat is de aard van het systeem. Dit maakt het uitermate geschikt voor het vastleggen van medische informatie en transacties. Yuri: “Bitcoin is gewoon een applicatie op de Blockchain. Misschien blijft het succesvol, misschien klapt het in elkaar. Maar het gaat om het systeem eronder. De Blockchain is in de toekomst de kern van alle innovaties.” In dit kader is het misschien interessant om wat meer te vertellen over Etherium, dat staat voor mijn gevoel écht voor de deur… “Ja, dat is een onlangs gelanceerd platform dat programmeurs en anderen faciliteert om nieuwe toepassingen te maken op de Blockchain. Hierdoor ontstaan robotic organisations, met als gevolg dat we straks een compleet ziekenhuis hebben met twee man personeel… en de rest is een algoritme, een robot! Daar zijn we nu natuurlijk nog niet. Ik schat dat we over ongeveer vijf jaar, misschien iets eerder, de eerste pilots gaan zien van toepassingen. Vervolgens moeten die wereldwijd opgeschaald gaan worden. Maar het kan ineens snel gaan; in China en Azië wordt er heel veel in de Blockchain geïnvesteerd en Afrika ziet deze ontwikkelingen als een kans om stappen over te slaan, te leapfroggen. Helaas krijgt dit in Nederland nu nog weinig aandacht, maar dat proberen we te veranderen.” Dat is noodzakelijk, want de bestaande partijen moeten aan de bak. “Zeker, want de GAFA’S - Google, Apple, Facebook, Amazon en tegenwoordig ook Salesforce – zijn zeer actief in de gezondheid. Vooral Google heeft erg veel startups opgekocht. Wat daarnaast belangrijk is, is dat die bedrijven een software mindset en metabolisme hebben. Voor ons boek hebben we onderzoek gedaan onder Fortune 500 bedrijven. Daarbij merkten we dat softwarebedrijven twee tot tien keer zo snel innoveren als hardwarebedrijven. De komst van die bedrijven is goed voor de zorg en het maakt de zorg efficiënter en betaalbaarder. Maar inderdaad, de bestaande bedrijven moeten echt aan de bak!” Je triggert mij met wat je vertelt over onderzoek. Wetenschappelijk onderzoek gaat straks ook op de schop. Door de enorme hoeveelheid data gaan we in plaats van een Randomized Controlled Trial met een onderzoekspopulatie van N=500 real time onderzoek doen met N = 100.000! En er is nog iets anders. Onderzoek naar bijvoorbeeld kankermedicijnen duurt nu tientallen jaren, we willen zeker weten dat het werkt. In de exponentiële wereld gaat alles razendsnel. Hoe zorg je dat de ontwikkelingen en het onderzoek synchroon blijven lopen? “De oude manier van testen en regulieren door de Food en Drug Administration kost gauw vijftien jaar of zelfs langer. Maar straks kunnen we veel meer simuleren – we gaan van in vivo naar in silico. Dus in plaats van op levende cellen, dieren of mensen te testen, doen we dat dan met behulp van chips. Daardoor kun je veel sneller medicijnen of oplossingen uitfilteren, die niet werken. Zo zit je eerder op het juiste spoor. Bovendien kun je op een hele andere manier testen. Je kunt extremere dingen proberen omdat er geen ethische bezwaren zijn. Uiteindelijk zal medicatie volledig op maat gemaakt worden. Als in jouw data te zien is dat er een kankercel in je lichaam zit, wordt er een file aangemaakt en verstuurd naar jouw 3D-printer. Die print vervolgens een vaccin uit dat honderd procent matcht met jou en rekening houdt met jouw bijwerkingen en jouw allergieën.” Waar liggen de kansen en bedreigingen in de zorg? “Een voorbeeld van een kans is de medical tricorder. In de Science Fiction-serie Star Trek was dat een apparaatje dat je bij iemand hield en vervolgens verscheen de diagnose op het scherm. De Qualcomm Foundation heeft een prijs van tien miljoen dollar uitgeloofd voor het bedrijf dat met de beste tricorder komt. Scanadu is een van de finalisten. Dit is het bedrijf achter de Scout, een apparaatje dat je tegen je voorhoofd houdt en dat je bloeddruk, je temperatuur, hartslag en zuurstofverzadiging meet. (Lucien vertelde er al over in nummer één van ICT&health, red.) In januari 2016 wordt de winnaar van die tricorder-wedstrijd bekend gemaakt. Het zal daarna niet lang duren voordat het apparaat op de markt komt. En dat is een van de kansen: dankzij dit soort apparaten worden we steeds meer de CEO van onze eigen zorg. Je gaat dan heel andere gesprekken krijgen tussen patiënten en zorgverleners. Mooi voorbeeld! Zie je nog meer kansen? Een andere kans ligt in de volledige transparantie die eraan komt. Doordat in een jaar of vier, vijf alles via de blockchain gaat, wordt jij de eigenaar van je data. Misschien wil je daar wel geld mee verdienen … dat kán dan ook. Een ander gevolg van die transparantie is dat niemand meer kan faken of liegen. We zien nu al dat startups het redden als ze een hoger doel hebben, bijvoorbeeld mensen iets laten delen. Dat wordt straks alleen maar sterker.” Over het geheel beschouwd is de grootste kans natuurlijk dat we over twintig jaar radicaal betere zorg hebben. Het zal niet in stapjes gaan, maar echt enorm verbeteren. En bedreigingen voor de zorg? Het grootste risico is dat we te lang blijven hangen in de oude oplossingen, doordat er niet mee wordt gewerkt, of zelfs wordt tegengewerkt of gesaboteerd. Precies wat we in de wereld van de media hebben gezien met bijvoorbeeld het uitwisselen van muziek. Eerst zijn er rechtszaken en uiteindelijk hebben we iTunes en Spotify. De bestaande partijen gebruiken wetten die achterlopen en gaan lobbyen om nieuwe ontwikkelingen tegen te houden.” Dat wordt dan verpakt als standaardisering en certificering. Ik ben overigens voor certificering van producten, maar niet voor certificering van processen, of zelfs het totale bedrijf. Want dat kunnen kleine partijen niet betalen. Daarmee blokkeer je je innovatie. “Eens, maar vanuit de bestaande organisaties en bedrijven is het logisch dat ze hierop aansturen, ze zien het vaak als lijfsbehoud. Het is alleen een achterhoedegevecht. De veranderingen zijn onvermijdelijk!”We worden CEO van onze eigen zorg
16 februari 2016
Innovatie
Nieuws
