Met de feestelijke opening van het Research & Diagnostiek Centrum (RDC) Adore op 14 mei, door Koningin Máxima, is een nieuw hoofdstuk aangebroken in het medisch-wetenschappelijk onderzoek in Nederland. In dit state-of-the-art centrum op de campus van Amsterdam UMC bundelen voor het eerst oncologen en neurowetenschappers structureel hun krachten. Doel: sneller komen tot effectieve, betaalbare en gepersonaliseerde behandelmethoden voor complexe ziekten zoals kanker, dementie en multiple sclerose.
Wat Adore uniek maakt, is de nauwe samenwerking tussen vakgebieden die tot nu toe grotendeels gescheiden opereerden. Een vorm van 'kruisbestuiving' die volgens prof. dr. Geert Kazemier ongekende mogelijkheden kan bieden voor wetenschappelijke doorbraken. Hij is naast oncologisch chirurg ook initiatiefnemer van Adore. “Zowel bij kanker als bij hersenziekten gaat het om ontspoorde celprocessen. Door kennis en technologie te delen, kunnen we sneller en effectiever nieuwe therapieën ontwikkelen.”
Combinatie kanker- en hersenonderzoek
Het onderzoek binnen Adore richt zich onder andere op de manier waarop cellen communiceren. Bij kanker groeien cellen ongecontroleerd; bij neurologische aandoeningen sterven ze juist in groten getale af. Toch blijkt de onderliggende celcommunicatie in beide gevallen cruciaal. Verstoring in deze communicatie heeft grote gevolgen voor het functioneren van organen en weefsels.
Binnen het onderzoeksprogramma TRANSVISION wordt met geavanceerde technologieën gekeken naar interacties tussen individuele cellen – bijvoorbeeld tussen tumorcellen en hersencellen. Onderzoekers analyseren welke eiwitten een rol spelen bij deze cel-tot-celcommunicatie, met als doel de ontsporing van processen beter te begrijpen en gericht te kunnen bijsturen. “Hoe preciezer we weten hoe cellen met elkaar ‘praten’, hoe beter we kunnen ingrijpen met gerichte therapieën,” aldus prof. dr. Guus Smit, onderzoeksdirecteur neurologie.
Tijdens de opening spraken ook patiënten die zich herkennen in de missie van Adore. Marianne van der Lei, die 25 jaar geleden eierstokkanker kreeg, benadrukte het levensreddende belang van wetenschappelijk onderzoek: “Zonder die kennis en innovatie was ik er nu niet meer geweest.” Reni de Boer, MS-patiënt en actief betrokken bij zorginnovatie, voegde daaraan toe: “Mijn hoop op genezing is een stap dichterbij gekomen door Adore.”
Architectuur als katalysator voor innovatie
Niet alleen de inhoudelijke missie van Adore is vernieuwend, ook het gebouw is ontworpen met samenwerking als uitgangspunt. Kantoorruimtes grenzen direct aan laboratoria, afdelingen zijn verbonden via een transparant binnenhof, en de korte looplijnen bevorderen dagelijkse ontmoeting tussen onderzoekers. In onderstaande video krijgt u een rondleiding door het nieuwe centrum.
“Hier ontstaat inspiratie door interactie. Denk aan gedeelde expertise op het gebied van immunotherapie of celtherapie – de toepassingen die hieruit voortkomen zijn veelbelovend”, zegt prof. dr. Maarten Bijlsma, onderzoeksdirecteur oncologie.
Adore is het eerste onderzoeksgebouw in Nederland met low-carbon glas en is opgebouwd uit duurzame materialen met slimme ruimtelijke indelingen. Het centrum biedt ruimte aan ruim 2.000 onderzoekers en fungeert als een van de grootste neuro-oncologische hubs wereldwijd. De samenwerking met instellingen als de Vrije Universiteit, de Universiteit van Amsterdam en het Imaging Center versterkt deze positie. Het RDC Adore is daarmee veel meer dan een nieuw onderzoeksgebouw: het is een levendige kennisgemeenschap waarin disciplines elkaar versterken, technologie en data de brug slaan tussen oncologie en neurologie, en waar patiënten profiteren van onderzoek dat sneller tot de praktijk doordringt. Een krachtige impuls voor de toekomst van gepersonaliseerde zorg in Nederland.
Samenwerking in diagnostiek
In 2022 pleitte Marjon Klein Velderman, hoofd van het Medisch Microbiologisch en Immunologisch Laboratorium bij Rijnstate, voor intensievere samenwerking tussen diagnostiekaanbieders. Zij constateerde dat hoewel er toen ook al stappen gezet werden, veel laboratoria nog steeds op zichzelf opereren. Ze benadrukt het belang van het doorbreken van schotten tussen disciplines en het actief opzoeken van samenwerking, bijvoorbeeld door simpelweg contact op te nemen met collega’s. Klein Velderman hoopt dat over vijf jaar meer integratie en samenwerking binnen de diagnostieksector gerealiseerd is.
De Federatie Medisch Specialisten publiceerde in 2023 de positionpaper Diagnostiek: koersbepalend het cruciale belang van integrale diagnostiek voor zowel patiënt als zorgprofessional. Daarin werd uiteengezet dat outsourcing van laboratoriumdiagnostiek op korte termijn kostenbesparend lijkt, maar dat daarmee voorbijgegaan wordt aan de essentie van diagnostiek: niet alleen de test, maar vooral de juiste interpretatie van de uitslag. Deze duiding is essentieel in de spreekkamer en multidisciplinair overleg, en vormt de basis voor behandelbeslissingen. De paper waarschuwde voor de risico's van goedkope, ongeduide diagnostiek, die kan leiden tot overdiagnostiek en patiëntschade.
