Voor het voorschrijven van antibiotica zijn voor artsen strenge richtlijnen. Het AMC helpt hierbij samen met RIVM met een speciale methode. Doordat patiënten op de IC anders reageren op antibiotica dan ‘gewone patiënten, gebeurt het wel eens dat er een onjuiste dosering wordt voorgeschreven. Dat is ingewikkeld omdat infecties met bacteriën een groot probleem zijn voor patiënten op een IC. Ongeveer drie op de tien overlijdt hier zelfs aan. Duidelijk is dat de inzet van antibiotica hier extreem belangrijk is. Een groot probleem is dat de standaarddosering antibiotica in de praktijk is getest op gezonde proefpersonen of patiënten die níet op de IC lagen. Zowel een te hoge als een te lage dosis brengt risico’s met zich mee. Een te hoge dosis kan gevaarlijke bijwerkingen hebben terwijl een te lage dosis antibiotica vaak de infectie onvoldoende bestrijdt.
Nieren werken anders bij IC-patiënt
Dr. Eveline Wallenburg vertelt op de website van Radboudumc: ‘Intensive-carepatiënten zijn niet te vergelijken met gezonde mensen of ‘reguliere patiënten’. Zo werken de nieren van IC-patiënten vaak minder goed of juist te snel. De nieren spelen een grote rol in het verwijderen van medicijnen uit het lichaam via de urine. Daarom heeft een verandering in nierfunctie grote invloed op de bloedspiegels van medicijnen, waaronder verschillende antibiotica. Wellicht hebben intensive-carepatiënten dus aangepaste doseringen nodig om de veiligheid en effectiviteit te waarborgen.”
Verbeteren dosering antibiotica
Om de dosering van antibiotica op de IC preciezer te kunnen doen onderzocht Wallenburg drie veelgebruikte soorten antibiotica op de IC. Ze bepaalde onder meer de bloedspiegels van deze antibiotica van patiënten gedurende hun opname op de IC en verzamelde data over de leeftijd, het geslacht en de nierfunctie van de patiënten. ‘We zagen bijvoorbeeld dat met de standaarddosering slechts een paar procent van de patiënten voldoende hoge bloedspiegels van een antibioticum had. Deze patiënten zouden dus een veel hogere dosering moeten krijgen. Het computermodel geeft op basis van een aantal gegevens van de patiënt ook een advies over de juiste dosering.’
Software voor de juiste dosering
De computermodellen die de onlangs gepromoveerde wetenschapper ontwikkelde, worden nu verwerkt in software die in de dagelijkse praktijk van de IC toegepast kan worden. In de praktijk zullen er wel nog bloedspiegels moeten worden gemeten, maar Wallenburg geeft aan dat de modellen die zij met haar team ontwikkelde bij een niet al te afwijkende nierfunctie wel al voldoende nauwkeurig zijn voor gebruik in de praktijk. Copromotor en leider van het onderzoek Roger Brüggemann is dan ook enthousiast over de mogelijkheden van dit onderzoek en vindt dat met deze computermodellen een goed fundament is gelegd voor toekomstig onderzoek naar de optimale dosering van antibiotica.
Hij vertelt dat hij in de toekomst nog meer wil gaan inzetten op samenwerking tussen verschillende disciplines. ‘Het onderzoek van Eveline Wallenburg was een heel vruchtbare samenwerking van de apotheek met de intensive care. We betrekken ook microbiologen, infectiologen en immunologen bij het onderzoek. Zij weten alles over de gevoeligheid van bacteriën voor antibiotica en het afweersysteem van de patiënt. Er is zoveel kennis aanwezig en als we onze krachten bundelen gaan we de zorg voor patiënten met infecties nog verder verbeteren.’
