De impact van de coronacrisis op de spoedeisende en IC-zorg is inmiddels meer dan duidelijk. De impact op de reguliere zorg, met honderdduizenden uitgestelde behandelingen, controle-afspraken en operaties eveneens. Volgens onderzoek en analyse van ABN AMRO kan de pandemie zorgen voor een versnelling van de verandering in de zorg waardoor ook na de pandemie minder (fysieke) afspraken nodig zullen zijn. Met als mogelijk positief gevolg dat het al jaren nijpende capaciteitstekort in de zorg (deels) opgelost wordt.
Op het hoogtepunt van de coronacrisis, toen de IC's en veel andere ziekenhuisafdelingen in delen van ons land in rap tempo vol stroomden, werd al duidelijk dat deze pandemie ook grote gevolgen had voor de reguliere zorg. Het CBS heeft die gevolgen nu in harde cijfers uitgedrukt. Vergeleken met een jaar eerder kromp de reguliere zorg in het tweede kwartaal van dit jaar met 21 procent. Dat is meer dan het dubbele van de economische krimp die uitkwam op ruim 9 procent.
De mate van de krimp in de zorg verschilt. ABN AMRO sprak met diverse bestuurders en schat op basis daarvan dat de reguliere ziekenhuiszorg, die moest wijken voor spoedgevallen rondom het virus, ongeveer 40 procent lager zal hebben gelegen in het tweede kwartaal ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder.
Reguliere zorg na coronacrisis
Het moge duidelijk zijn dat de reden voor de krimp van de reguliere zorg, de coronacrisis, pijnlijk en ongewenst is. Toch stellen de analisten dat de lagere frequentie van reguliere zorgafspraken uiteindelijk een goede zaak is. De almaar groeiende zorgvraag werd onhoudbaar, door vergrijzing, langere levensverwachting en personeelstekorten. De vraag is nu of het mogelijk zou zijn om een deel van de krimp die we de afgelopen maanden gezien hebben, structureel vastgehouden kan worden.
ABN AMRO stelt dat digitalisering van de zorg daar een belangrijke bijdrage aan zou kunnen leveren. Sinds het begin van de comonaciris zijn heel veel zorginstellingen, al dan niet noodgedwongen, gestart met het versneld uitrollen van e-health en zorg op afstand toepassingen. Driekwart van de huisartsenpraktijken maken gebruik van beeldbellen en steeds meer poliklinieken starten met thuismonitoring, thuismeting en zelfs thuisbehandeling van patiënten.
Omdat door deze digitalisering minder fysieke (controle) afspraken nodig zijn, betekent het ook dat ziekenhuisopnames voorkomen kunnen worden, zo stelt het onderzoek. "Met behulp van digitale middelen kunnen diagnoses gemakkelijker en dus eerder worden gesteld. Hetzelfde doen, maar dan digitaal, is nog maar het begin van alle veranderingen die in het verschiet liggen. Het is de start van een hele andere manier van zorgen voor de gezondheid van de Nederlanders. Met digitale middelen komt de verantwoordelijkheid veel meer bij de mensen zelf te liggen in plaats van alleen bij de medici en verpleegkundigen in het ziekenhuis."
Patiënten staan open voor digitalisering
Een ander 'voordeel' van de corona pandemie is dat steeds meer patiënten op eigen initiatief vragen naar mogelijkheden om zelf metingen te kunnen doen of om via beeldbellen contact te hebben met medisch personeel. De angst op besmetting met het coronavirus was de grote drijfveer voor die wens, maar patiënten zijn daardoor wel nog meer open gaan staan voor digitalisering. Uit een eerder onderzoek van ABN AMRO, in 2019, bleek overigens dat toen ook al meer dan tweederde (70%) van de patiënten open stond voor digitale zorg.
Het realiseren van deze 'digitale veranderingen' in de zorg vergt nog wel een strategieverandering op het gebied van investeringen. ICT-uitgaven zullen moeten stijgen. Bij gelijkblijvende budgetten zal dat ten koste gaan van investeringen in vastgoed. "Interessant hierbij is bovendien dat wanneer de aandacht voor gezondheid en welzijn structureel vaker buiten het ziekenhuis plaatsvindt, er overcapaciteit ontstaat binnen de ziekenhuizen waardoor zij flexibeler worden. De gewenste uitbreiding van de Intensive Care-capaciteit kan dan binnen de huidige huisvesting en met het nu aanwezige personeel opgevangen worden. Zet de nu versnelde digitale revolutie door, dan wordt de zorg veiliger voor virusuitbraken en tegelijkertijd klaar voor de toekomst", aldus het onderzoek.
