Nederlandse ziekenhuizen hebben volgens de NVZ de afgelopen twee jaar hard gewerkt om de doelstellingen uit het Bestuurlijk Hoofdlijnenakkoord medisch specialistische zorg te realiseren. Eén van de belangrijkste thema’s daarbinnen is juiste zorg op de juiste plek (JZOJP): een deel van de ziekenhuiszorg naar of dichtbij de thuissituatie brengen. Dit moet de belasting van patiënten (zoals reistijd) en zorgprofessionals verminderen en kostenstijgingen beperken om zo de zorg betaalbaar te houden.
Digitale versnelling JZOJP door corona
In de periode dat het coronavirus (COVID-19) snel om zich heen greep, is er veel versneld. Dat geldt voor digitale toepassingen en digitale gegevensuitwisseling, maar ook op gebied van regulering (overheid en toezichthouders) en bekostiging (zorgverzekeraars en -kantoren). Ad Melkert, voorzitter van de NVZ, stelt dat de coronacrisis veel creativiteit en inventiviteit onder zorgmedewerkers opgeroepen.
“Dat heeft ertoe geleid dat veel zorg op een andere wijze en in samenwerking met anderen is vormgegeven, bijvoorbeeld zorg op afstand door (beeld)bellen. Hiervan hebben we veel mooie voorbeelden gezien. Dit soort toepassingen moet beschikbaar blijven en door aangepaste regels mogelijk blijven. Tegelijk zien we dat organisaties elkaar gemakkelijker vinden en ondersteunen. Samenwerking boven concurrentie is nu het nieuwe normaal.”
Nog niet alle randvoorwaarden beschikbaar
Uit de scan blijkt echter ook dat ziekenhuizen nog niet beschikken over alle randvoorwaarden voor het realiseren van juiste zorg op de juiste plek. Eén van de belangrijkste belemmeringen blijft goede gegevensuitwisseling, stelt Melkert: “Een landelijk stelsel voor gegevensuitwisseling is essentieel voor goede zorg. Dat leidt tot betere diagnostiek, behandeling, logistiek en samenwerking. Privacy-eisen zijn complex en vragen veel aandacht en investering van de ziekenhuizen. Een goede balans tussen privacy en patiëntveiligheid moet als het erop aankomt het patiëntbelang dienen.”
De Nederlandse ziekenhuizen willen de ervaring die in de afgelopen maanden tijdens de coronacrisis is opgedaan om te blijven versnellen op het gebied van digitalisering, zorg thuis en samenwerking met partners in de regio. Ad Melkert: “Deze samenwerking moet van onderaf tot stand komen op een manier die past bij de lokale historie en situatie, maar is geen vrijblijvende keuze meer. Er moet ook financieel ondersteund worden: bij dure ICT investeringen gaat de kost voor de baat uit.”
Acht bouwblokken voor structurele aanpak
Het realiseren van juiste zorg op de juiste plek vraagt om een structurele aanpak binnen het zorglandschap. De NVZ werkt hieraan vanuit het programma JuMP. Om zorg anders te organiseren zijn interventies nodig op acht thema’s, de zogeheten bouwstenen van JuMP.
Dit jaar vond de eerste herhaalmeting van de JuMP-scan plaats. De landelijke resultaten zijn te vinden op de website zorgvoorjump.nl. Het onderzoek heeft gelopen van 7 januari tot en met 14 februari 2020. In totaal hebben 75 zorginstellingen de hier te downloaden JuMP-scan volledig ingevuld, een respons van 78 procent.
De bovengenoemde bouwstenen van JuMP zijn: Leiderschap, Interne programma-organisatie, Professionals, Financiën, ICT-infrastructuur, Patiënt & populatie, Regiovisie, Stakeholders. Van deze bouwstenen is men het verst op leiderschap en regiovisie. ICT-infrastructuur en betrekken van professionals blijven juist achter.
Enkele conclusies in het kort:
- Zorginstellingen zijn een klein stapje verder dan vorig jaar met de invulling van de acht bouwstenen. ICT-infrastructuur en professionals blijven de voornaamste aandachtspunten.
- De inzet voor JZOJP is vooral gericht op netwerkzorg en e-health. Er wordt steeds meer ingezet op de ïmplementatie en medisch specialistische zorg thuis.
- Binnen de bouwsteen ICT-infratructuur is elektronische gegevensuitwisseling een grote uitdaging. De privacywetgeving werkt belemmerend en structurele oplossingen worden maar zelden gevonden.
- De lage score op ‘professionals’ heeft veelal te maken met het nog niet in beeld hebben van de impact van JZOJP op professionals. Dit is veelal nog ‘work in progress’. Bevorderen verpleegkundig
- leiderschap is vaak nog een ontwikkelpunt.
- De prioriteiten voor 2020 lopen uiteen en hangen af van de individuele uitgangssituatie. Van de NVZ vraagt men vooral ondersteuning op het vlak van bekostiging (39%) en ICT-infrastructuur (33%). Wel heeft 68 procent van de respondenten inmiddels mogelijkheden voor zowel interne als externe digitale gegevensuitwisseling. Belemmeringen worden in meerderheid via work-arounds opgelost, niet met structurele oplossingen.
- Er zijn veel praktijkvoorbeelden genoemd om te inspireren, behalve op het gebied van ICT-infrastructuur. Deze voorbeelden op gebieden zoals leiderschap, programma-organisatie en professionals laten volgens de NVZ zien dat zorginstellingen ondanks de belemmeringen toch mooie resultaten boeken.
