Dat stelt kennisinstituut Nictiz op basis van onderzoek in de whitepaper ‘Toekomst digitalisering eerstelijnszorg Huisartsen’. Om het tij te keren moet de beroepsgroep een heldere toekomstvisie ontwikkelen en op regionaal niveau aan de slag gaan met digitale transformatie. Daarbij moet behalve naar technologie ook naar herinrichting van processen en logistiek gekeken worden.
Huisartsen liepen volgens het instituut altijd voorop als het ging om het gebruik van ICT-toepassingen. Zo waren ook in 2017 huisartsen binnen de zorg nog de beroepsgroep die digitaal het grootste aantal en de meest complete dossiers bijhouden van patiënten in Nederland in de huisartsinformatiesystemen (HIS).
Complexiteit IT en aantal actoren groeit
Maar de complexiteit van het IT-landschap neemt toe en het aantal actoren eveneens. Inmiddels hebben huisartsen (inclusief andere eerstelijnsprofessionals) te maken met een breed scala aan losstaande IT-systemen en leveranciers en moet er informatie en kennis uitgewisseld worden met steeds meer andere zorgpartijen.
Ondanks de complexiteit is de huisarts tevreden en ontbreekt op dit moment de ‘sense of urgency’ om te willen en te kunnen veranderen. De focus ligt primair op de korte in plaats van de lange termijn. Vernieuwing blijft beperkt tot de praktijk en een heldere visie ontbreekt, zo concludeert Nictiz.
Heldere visie op digitale transformatie ontbreekt
Vernieuwing blijft beperkt tot de praktijk en een heldere visie ontbreekt. Buiten de praktijk van de huisarts vindt echter een digitale transformatie plaats op zowel internationaal, nationaal als regionaal niveau. Vernieuwing is onder meer nodig om te kunnen voldoen aan de Europese Verordening Gegevensbescherming, borging van betrouwbaarheid, volledigheid en integriteit van data conform ISO27001 en NEN7510 en aan wettelijke veranderingen rondom het beschikbaar stellen van zorggegevens aan de patiënt.
Juist de huisartsenpraktijk moet hier in mee gaan, want alleen al op regionaal niveau werkt de huisarts samen met verschillende actoren, waaronder patiënt, ziekenhuis, VVT-sector, apotheek, GGZ, fysiotherapeut en gemeente. Ondertussen lopen de ziekenhuizen de achterstand ten opzichte van de eerste lijn in doordat zij het afgelopen jaar flink geïnvesteerd hebben in IT-systemen.
Vijf fundamentele problemen
In de whitepaper benoemt Nictiz vijf fundamentele problemen vast in de huisartsenzorg:
- Er is beperkte ontwikkelcapaciteit voor vernieuwing bij IT-leveranciers.
- Er moet door huisartsen meer worden geïnvesteerd in vernieuwing, zowel in IT als in de organisatorische veranderingen die voor innovatie nodig zijn.
- Er is landelijk geen gedragen digitale toekomstvisie en meerjarige roadmap voor de eerste lijn.
- Huisartsen organiseren zich onvoldoende eenduidig als klant richting leveranciers.
- Marktwerking is beperkt omdat er maar beperkte beweging in de markt is: maar 3 tot 5% van de huisartsen switcht jaarlijks van IT-leverancier.
Heldere visie op toekomst nodig
Een heldere visie op de toekomst van de huisartsenzorg is nodig om snel aan de slag te gaan met oplossingen op zowel landelijk als regionaal niveau. Globaal zijn er twee opties:
- Investeren in ontwikkeling van eerstelijns- systemen om tot goede regionale oplossingen te komen.
- Samenwerken met krachtige partijen met wortels in 2e of 3e lijn (zoals EPD’s).
Eerstelijnspartijen zijn nu aan zet om een richting te kiezen en met een heldere meerjarenvisie te komen, aldus de whitepaper. Een visie die ook gaat over financieringsmodellen en bundeling van kennis en capaciteit op het vlak van digitalisering van de eerstelijnszorg. Een visie die niet alleen gaat over techniek, maar ook om herinrichting van processen en logistiek.
Nictiz roept de verschillende eerstelijnspartijen op om positie te nemen en snelheid te maken met het in discussie gaan met stakeholders (waaronder de politiek, verzekeraars en ketenpartners) over een concrete aanpak van de digitalisering van de eerstelijnszorg. Om vervolgens de scenario’s uit te werken om deze digitaliseringsparadox te doorbreken.
