“Baanbrekende veranderingen in de zorg komen niet vanuit de zorg zelf, maar van de zijkant”, stelt Engelen, oprichter en nu nog directeur van het Radboudumc REshape Center. Dat adagium geldt volgens hem voor de meeste sectoren. “De verandering in de taxiwereld kwam niet van taxibedrijven, maar van links: van Uber. De hotelsector is veranderd door booking.com en de muziekindustrie door Apple.”
Engelen heeft een diep respect voor zorgprofessionals, maar ziet dat ze zo druk zijn met hun primaire taak dat er geen tijd overblijft voor innovatie. “Daarom hebben we in 2010 REshape opgezet. Om van de zijkant te zoeken naar nieuwe ontwikkelingen en proberen te snappen wat we daar in de zorg mee kunnen doen. Niet alleen om de kwaliteit en snelheid van onze zorgverlening te verhogen, maar ook om beter aan te sluiten op wat de patiënt, zijn familie en mantelzorger willen.”
iLab opgezet
De structuur van REshape staat nog steeds: nieuwe toepassingen bedenken en uitproberen in kortdurende projecten, waaraan alle betrokkenen deelnemen, van arts en verpleegkundige tot patiënt. “Maar we zijn nu wel toe aan het inregelen van de aansluitende stap”, zegt Engelen.
“Innovaties moeten worden geïmplementeerd en geborgd in de organisatie. Daarvoor hebben we onlangs het iLab - implementatielab – opgezet. Waar REshape een nieuwe ontwikkeling oppakt met één dokter of verpleegkundige die een goed idee heeft en dat tot een concept of visie brengt, gaat het iLab deze neerzetten bij één of twee afdelingen en zorgt er ook voor dat het voldoet aan alle wet- en regelgeving. Daarna moet er nog een groep komen - dat hebben we nog niet geregeld- die zorgt voor een ziekenhuisbrede opschaling. Dan is de innovatiecyclus rond.”
De zorg heeft de industrie te weinig als bondgenoot gezien
Zo te horen is er nog genoeg te doen bij REshape. Waarom ga je er nu weg?
“Het werk bij REshape is niet af, by far niet, maar wat ík er kan brengen, in termen van het agenderen van verandering en kijken waar de organisatie naartoe moet, is klaar. Op dit moment zeggen veel mensen: we snappen dat de zorg gaat veranderen, leg nu eens uit hoe we dat moeten doen. Dan zeg ik #hoedan? Ik constateer dat we dit hier in huis alléén niet voor elkaar krijgen, daar is ook de druk op het dagelijkse proces te groot voor, terwijl er buiten andere partijen zijn die daar juist hun vak van hebben gemaakt. Als ik met hen ga samenwerken, kan ik een andere impact hebben. Ik heb mijn baan bij het mooie Radboudumc opgezegd om deze volgende stap te kunnen maken. Er lag al een lijn richting Deloitte, dus het was een logische stap dit verder te verkennen. Ik werk er al één dag in de week als global strategist digital health, dat worden er vanaf januari drie.”
Waarom krijg je die vervolgstap niet voor elkaar bij REshape?
“Ik denk wel dat het hier gaat lukken, maar dat gaat nog even duren en ik heb gewoon haast. Ik ben 56, als ik nog een keer wil ‘knallen’ moet ik het nu doen. Ook vind ik dat de zorg moet aansluiten bij wat de maatschappij van ons vraagt en ik zie dat de buitenwereld op een dubbel zo hoge kloksnelheid draait als de zorgwereld. Daar is niks mis mee, het ziekenhuis moet ook de tijd nemen om innovaties te implementeren, maar ik vind niet dat ik daar een plek in heb. Ik wil met mijn kennis over de binnenkant gaan samenwerken met partijen aan de buitenkant. Fungeren als een soort reisstekker tussen beide werelden om goede zorginnovaties te ontwikkelen. Mijn jarenlange ervaring in de acute zorg en daarna in een UMC komen dan goed van pas.”
“Deloitte heeft wereldwijd de grootste transformatiekracht in de zorg. Om die reden zijn ze de vaste implementatiepartner van bedrijven als Apple en Amazon. Deloitte’s Center for the Edge is eigenlijk een soort REshape: vanaf de zijkant worden nieuwe ontwikkelingen opgepakt, maar dan op wereldschaal. Ik ben nu bijvoorbeeld betrokken bij het Schotse ministerie van volksgezondheid SEH om hun digitale strategie te bepalen. Waar ik bij REshape een innovatie heel tastbaar kon maken bij één dokter en een groep patiënten, wat me altijd veel voldoening heeft gegeven, heb ik nu minder directe impact, maar wel op een andere schaal. Daar krijg ik veel energie van, ook van de snelheid in aanpak en besluitvorming”
Wat ga je het minst missen en wat was je ultieme uitdaging?
“Het proces van besluitvorming en de tijd die dat in beslag neemt ga ik minst missen. De ultieme uitdaging was de cultuur veranderen. Ik blijf dat maar roepen. Er zijn altijd mensen die denken dat het mij om de glimmende logo’s en shiny gadgets ging, maar dat was mijn ‘trojan horse’ die ik heb gebruikt om te laten zien dat je op een andere manier zorg kunt en moet verlenen, anders ga je het niet redden.”
“Wat ik vaak zie, is dat een medische interventie die vandaag op een congres wordt gepresenteerd over een paar weken overal wordt gebruikt. Maar bij een ontwikkeling die verandering betekent voor hoe een zorgprofessional zijn werk doet, duurt het tussen de zeven en 17 jaar voordat
hij in de praktijk te zien is.”
Waar staat de zorg nu als het om innovatie gaat?
“Innovatie vindt in mijn optiek plaats in drie stappen. De eerste stap is het creëren van bewustwording dat dingen anders kunnen en moeten. Dan volgt de fase waarin je nieuwe toepassingen gaat uitproberen en borgen op kleine schaal, daarna krijg je de opschalingsfase. We staan nu aan het einde van die bewustwordingsfase. Vandaar de ondertitel van mijn boek Augmented health(care): ‘The end of the beginning’.”
“De uitdaging is nu om snelheid te maken om te voorkomen dat anderen het eerder gaan doen dan wij en de zorg te maken krijgt met een Uber-effect. Sterker nog, ik ben niet tegen de Apples en Amazons van deze wereld, ik werk graag met ze samen. Dan kun je mooie dingen voor elkaar krijgen. Natuurlijk moet er wel een aantal randvoorwaarden geregeld worden: data moet veilig zijn en niet verkocht worden, bedrijven mogen best wat winst maken, maar niet over de rug van de patiënt en we moeten ervoor zorgen dat de patiënt en zorgprofessional erbij betrokken zijn.”
