Dynamisch licht kan een positieve invloed hebben op het welzijn van mensen met dementie, met name wat betreft het slaap- en waakritme. In de thuissituatie wordt dynamisch licht echter nog nauwelijks toegepast. Daarom is vanuit de Brabantse proeftuin dementie onderzoek gedaan naar de acceptatie van dynamisch licht thuis. Gekeken is naar hoe mensen met dementie en hun familieleden zo’n lichtsysteem in hun huis ervaren. Ook is zorgprofessionals gevraagd hoe ze aankijken tegen de inzet van dynamisch licht en wat ze erover weten. Deze inzichten zijn belangrijk om het gebruik van deze innovatie te stimuleren en prettig thuis wonen te ondersteunen.
Veel ouderen krijgen te weinig daglicht. Niet alleen omdat ze veelal te weinig naar buiten gaan, maar ook door een verslechterd gezichtsvermogen. Het gevolg is een ontregeling van het slaap-waakritme en de hormoonhuishouding (Mandemaker, van Hoof & Schoutens 2007). Van de thuiswonende mensen met dementie heeft 40 procent last van nachtelijke onrust. Dat houdt bijvoorbeeld in dat ze ‘s nachts uit bed komen, aan de dag willen beginnen en gaan ronddwalen (Vracem, Spruytte, Declercq & Van Audenhove, 2016). Nachtelijke onrust is zeer belastend voor alle betrokkenen. Als dit gedrag uit de hand loopt, is opname in een verpleeghuis vaak de volgende stap (Van Someren, 2001).
Blootstelling aan sterk kunstlicht kan dit verstoorde slaap-waakritme tegengaan (Eulderink et al., 2004; Visser et al., 2015). Het meeste kunstlicht is echter niet dynamisch maar statisch, het varieert niet in sterkte of kleurtemperatuur. Terwijl daglicht van moment tot moment verandert door de stand van de zon, de seizoenen en weersomstandigheden (Van Beek et al., 2006).
Dynamische verlichting is een innovatieve oplossing die de gunstige effecten van daglicht in huis brengt. Zij levert een stimulerend natuurlijk licht dat het gevoel van welzijn van mensen verhoogt (Aarts, Aries & van Hoof, 2013). Maar is dit effect ook zichtbaar als zo’n lamp (in feite een lichtsysteem met software) thuis wordt geplaatst bij mensen met dementie?
Twee weken op proef
Om inzicht te krijgen in welke factoren een rol spelen bij de acceptatie van dynamisch licht door thuiswonende mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgprofessionals is in opdracht van de Brabantse proeftuin dementie en GGzE een onderzoek uitgevoerd. Dit werd ondersteund door studenten van de Fontys Paramedische Hogeschool en Fontys Toegepaste Gerontologie.
Gedurende twee weken is een volledig geautomatiseerde dynamisch lichtarmatuur geïnstalleerd op een plek waar de persoon met dementie het meest zit. Na deze proefperiode interviewden de onderzoekers negen mensen met beginnende dementie, hun mantelzorgers en vijf zorgprofessionals, die werken met mensen met dementie in de thuissituatie en hen adviseren over hulpmiddelen.
Dit gebeurde aan de hand van het gedrags-veranderingsmodel ‘I-change’ (De Vries, 2017) en het model voor technologie-acceptatie door ouderen in de thuissituatie (Peek, 2017). Aan bod
