In de zorg gaat het vaak over samenwerken en technologische toepassingen in de zorg, stelt Arie de Vries, voorzitter van de Raad van Bestuur van Lentl, een organisatie die andere spelers in het sociale domein faciliteert met onder meer strategievorming, marktontwikkeling, innovatie, bedrijfsvoering en bestuur. “Maar het is goed om samenwerken en technologie in de stap voorafgaand aan de zorg meer te belichten: hoe zetten we deze zaken in de sociale basis in?”
Samenwerken in het sociale domein lijkt vanzelfsprekend, maar blijkt best lastig, meent De Vries. “Mijn ervaring is namelijk dat als je niet oppast, je er alleen over praat en het niet echt doet. De samenwerking tussen Lentl, VIGO en GZ-Plein blijft niet bij praten. We gaan met elkaar op zoek naar wat passende zorg en ondersteuning is, zodat we aansluiten bij dat wat inwoners nodig hebben, vanuit het perspectief van positieve gezondheid en sociale kwaliteit.”
Begrip door zelfde taal
De Vries praat over inwoners, maar in de zorg praat men vaak over patiënten en cliënten. “Echter, we willen er ook zijn voor inwoners die geen cliënt zijn of zelfs hele groepen of buurten. Dit is een klein voorbeeld van verschil in taal, maar vraagt er om dat je durft te zeggen: wat bedoel je nou?”
Werk je vanuit een aanbesteding, dan werk je vanuit een gezamenlijke visie en teken je vooraf zaken op, vervolgt De Vries. Een mooi voorbeeld vindt hij de samenwerking van Lentl, VIGO en GZ-Plein in de Sociale Teams Helmond. “We hebben een gezamenlijke bestuurlijke visie op hoe we Helmond een zo leefbaar mogelijke stad kunnen maken. Als je het dan ook echt ‘gaat doen’, zitten er verschillende professionals in de teams en heb je te maken met ‘een andere taal’. Dit vraagt om teambuilding en visievorming op teamniveau, zodat je elkaar echt begrijpt.”
Esmee Valk, algemeen directeur van GZ-Punt - de organisatie achter GZ-Plein - voegt hieraan toe: “We brengen professionals bij elkaar die elk hun eigen perspectief hebben en samen een nieuw antwoord moeten gaan ontwikkelen op de vragen die er liggen. Dus in de praktijk zul je je als professional elke dag moeten afvragen: met welke bril op bekijk ik een vraag?”
Afspraken op lange termijn
Jolande Tijhuis, bestuursvoorzitter van VIGO, benadrukt dat het niet alleen gaat om vooraf samen nadenken, maar je ook samen vastleggen voor een aantal jaren. “Zoals in Helmond, daar maakten we duidelijke en concrete meerjarenafspraken.”
Daarnaast gaat het er volgens Tijhuis ook over of je bereid bent iets op te geven om te komen tot een gezamenlijke visie. “Want je bekijkt een vraagstuk in eerste instantie vanuit je eigen organisatie. Anders kijken naar de zorg, dat vraagt iets van ons, bijvoorbeeld als het gaat over hoe we een zorgvraag kunnen ombuigen naar vitaliteit, gezondheid en eigen kracht. Dan heb je het echt over een paradigma shift.”
Dit lijkt ten koste te gaan van iets, maar gaat juist ten gunste van iets: ten gunste van mensen, de houdbaarheid van het stelsel, de betaalbaarheid van zorg en het verstevigen van kwaliteit en competenties. Tijhuis: “Dat is het mooie én weerbarstige aan deze beweging, want het raakt meteen aan de identiteit van professionals: waar ben ik voor opgeleid, moet ik mijn vak anders uitoefenen, heb ik straks nog wel een vak? Daarover nadenkend kan deze beweging spannend zijn. En dit vraagt om vertrouwen.”
Het kan ook gewoon je eigen kwaliteitsborging zijn
De Vries beaamt dit. “Dit klinkt natuurlijk allemaal heel mooi, maar terecht volgt de vraag: hoe gaat deze paradigma shift iemand met bepaalde uitdagingen in het leven echt helpen? Want niet iedereen is geholpen met een paar online modules en artikelen. Er zijn situaties waarin de nood zeer hoog is. Denk aan een situatie waar huiselijk geweld, het niet kunnen betalen van rekeningen en een verslaafde echtgenoot naast elkaar bestaan. Dan kun je niet ‘even helpen”, daar moet je reëel in zijn’. GZ-Plein kan niet alles oplossen, maar ik denk zeker dat een groot deel van onze doelgroep hier bij gebaat is.”
Belangrijk is ook een goede evaluatie van het aanbod via GZ-plein: in hoeverre heeft het de inwoner geholpen? De Vries: “We moeten niet alleen kijken naar de digitale, maar ook naar de fysieke omgeving, want dat zijn vaak parallelle sporen. Bij onze inwoners is het vaak een optelsom van problematiek. Hoe kan GZ-Plein ervoor zorgen dat het de inwoner in totaliteit daadwerkelijk ondersteunt?”
Nooit ‘in plaats van’
Valk: “De digitale omgeving is nooit ‘in plaats van’, maar altijd ‘ter ondersteuning of versterking van’. Vanuit de overtuiging dat mensen veel zelf kunnen en dat er echt meer potentie zit in (online) zelfregie. Maar kan het niet, dan zijn we er ook fysiek. Het is dus altijd ‘en-en’. Daarnaast laten we de professional zien hoe GZ-Plein een hulpmiddel kan zijn in het totale spectrum van zorg. GZ-plein zien we in de toekomst als een community, waarbij het niet alleen maar een kwestie is van halen, maar ook van brengen.”
De Vries meent: “Uiteindelijk gaat het er over dat je op het juiste moment op de juiste plek bent, digitaal of fysiek. Stel, iemand krijgt een aanmaning en moet de papiermolen in. Dat geeft enorme stress. Hoe mooi zou het zijn als deze inwoner een foto kan maken van de aanmaning, dit via een app naar een vrijwilliger of schuldhulpverlener kan doorsturen en vrijwel direct hulp krijgt? Dat kan soms 10 keer meer doen dan 24 behandelingen bij een psychiater bij wijze van spreken. Want die papiermolen is voor die inwoner iets wat de bloeddruk omhoog jaagt. Klein en concreet, zo zou het moeten zijn. GZ-Plein creëert mogelijkheden om in rap tempo deze digitale ondersteuning te verbeteren.”
GZ-Plein en de rol van data
“Data die je verzamelt zijn voor GZ-Plein natuurlijk relevant en daarmee ook de privacy ervan”, vervolgt De Vries. “Mooi zou zijn dat je als mens in de toekomst eigenaar bent van de data die over jou gaat en dat jij kunt bepalen wat daarmee gebeurt. Dat zou GZ-Plein erg helpen.”
Valk vult aan: “Daar waar het sociale netwerk wegvalt, kan digitalisering een geruststellende gedachte zijn. Dat er toch op je wordt gelet, ook als het even niet goed met je gaat. Dat is een goed kompas als het gaat om de inrichting van GZ-Plein. Als het gaat om data en privacy, maar ook als het gaat om techniek en technologie.”
Volgende stap
Als het gaat om techniek en technologie, wordt bijvoorbeeld gewerkt aan de ontwikkeling van een digitale Next Step Tool, die je helpt als je aan de keukentafel zit en online verdwaalt in de wirwar van mogelijkheden. “Met deze Tool proberen we mensen wegwijs maken in het systeem dat we met elkaar hebben opgericht”, schetst Tijhuis. “Zo kunnen we de verwijzing veelal digitaliseren. Met slimme data en slimme keuzehulpen, waardoor je in de toekomst misschien niet eens een huisarts meer nodig hebt, maar je gewoon je eigen weg kunt vinden. Deze tool komt in de toekomst ook op GZ-plein beschikbaar.”
De Vries tot slot: “Uit deze initiatieven, zoals GZ-Plein en de Next Step Tool, spreekt een enorme gedrevenheid, intelligentie en ambitie. In alle opzichten. Het blijft dan belangrijk ervoor te zorgen dat de ambitie niet harder gaat dan de evaluatie van het bestaande. Dat herken ik namelijk van mezelf, bij Lentl: de stip op de horizon, dat wat we willen, leidt soms af van wat er al is. Soms moet je dan de bestuurder die vindt dat het morgen geregeld moet zijn, zoals ik, het eerst gewoon even laten voor wat het is. En vanuit die optiek samen kijken naar wat de volgende stap moet zijn.”
Artikelreeks GZ-Plein
In een reeks artikelen over het nieuwe, digitale platform GZ-Plein belicht VIGO elke keer vanuit een ander oogpunt de paradigma shift in de zorg. Kijk hier voor de eerste vier artikelen:
ICT&health 2, 2022: Link
ICT&health 3, 2022: Link
ICT&health 4, 2022: Link
ICT&health 5, 2022: Link
