Zelfs haar naam is mooi, zou je van Julia kunnen zeggen. Patiënten gebruiken de spraakgestuurde technologie van deze virtuele zorgverlener om zich beter voor te bereiden op hun eerste consult binnen het zorgpad heup- en knieartrose op de afdeling Orthopedie van het Radboudumc. Health Innovation Labs van Radboudumc begeleidt de ontwikkeling en opschaling van Julia, achter wiens naam AI schuilgaat. “Door Julia verloopt de intake veel beter, komen patiënten goed geïnformeerd naar het eerste consult en besparen we kostbare tijd”, zegt Sebastiaan van de Groes, orthopedisch chirurg en geestelijk vader van Julia.
Patiënten hebben de neiging zich meer open te stellen richting een digitale zorgverlener dan naar een mens van vlees en bloed, constateert Sebastiaan van de Groes na de eerste maanden met Julia als eerste aanspreekpunt voor tientallen patiënten. Al vóór de huidige hausse aan kunstmatige intelligentie (AI) was dat het uitgangspunt van de virtuele dokter waar de orthopedisch chirurg aan werkte. Een onderzoeksaanvraag bij de NWO werd afgewezen. “Daar zit toch helemaal niemand op te wachten”, was de reactie die Van de Groes min of meer hoorde.
Fast forward naar de huidige tijd van ChatGPT, Copilot en een eindeloze rij andere AI-tools. “Er is bij zorgcollega’s nu geloof in de waarde van AI en de oplossingen die technologie kan bieden voor de toenemende personeelstekorten en groeiende werkdruk in de zorg. Twee jaar geleden kreeg ik van Radboudumc groen licht om de virtuele zorgverlener te ontwikkelen die uiteindelijk Julia ging heten”, zegt Van de Groes, die door de Raad van Bestuur van het ziekenhuis is aangewezen als ‘principal clinician’, een predicaat bestemd voor zorgverleners die voorlopen op weg naar het strategische doel van Radboudumc tot significante impact op de zorg.
Praten met Julia
Wie de naam Julia precies verzon? Van de Groes weet het naar eigen zeggen ook niet meer: “Het is wel een mooie naam, internationaal ook.” Patiënten komen in de aanloop van hun eerste consult via hun persoonlijke patiëntportaal mijnRadboud terecht bij het prototype van Julia. Zij is veel meer dan een digitale intake en vragenlijst. Patiënten spreken met een avatar die praat, luistert, doorvraagt en samenvat. Achter de intuïtieve interface schuilt krachtige technologie. In de basis is Julia een slim script gecombineerd met AI-spraakherkenning, die gesprekken soepel laat verlopen met dank aan slimme dialoogsystemen en gevalideerde vragenlijsten.
Een door AI samengevat gesprek komt, na een check en akkoord van de patiënt, terecht bij de behandelend arts ter voorbereiding op het eerste consult. Hierdoor heeft de arts meer tijd om aan de patiënt, diens klachten en de behandeling te besteden. En dat leidt tot betere zorg en een efficiëntere tijdsbesteding.
Informatie en vertrouwen
De winst is aanzienlijk, constateren Van de Groes en mede-onderzoeker Katja Saris nadat tientallen patiënten de innovatie al gebruikten. Julia filtert en structureert de informatie, waardoor artsen efficiënter kunnen werken en meer tijd kunnen besteden aan directe zorg.
“Patiënten zijn bovendien heel open tegen Julia, ook over bijvoorbeeld seksuele problemen die het gevolg zijn van heupproblemen. Ze kunnen een sessie onderbreken om na te denken over hun symptomen, klachten en eventuele vragen, om deze later weer op te pakken. De kwaliteit van de informatie is beter, waardoor de arts sneller in de gaten heeft wie er nu eigenlijk tegenover hen zit en wat de klachten zijn. Hierdoor kan de arts vervolgens gerichte controlevragen stellen. Het mooie is ook dat Julia niet alleen informatie vraagt aan patiënten, maar ook gééft. En dus komen patiënten beter geïnformeerd naar het eerste consult. We zien nu nog vaak dat mensen niet goed voorbereid naar het ziekenhuis komen.”
De spraaksturing is een essentieel onderdeel van Julia en maakt de innovatie zeer geschikt voor laaggeletterden. In Nederland hebben ongeveer 2,5 miljoen mensen moeite met lezen en schrijven. Van de Groes: “Zij vinden taal vaak lastig, maar hebben geen moeite met spreken tegen een virtuele zorgverlener. De eerste reacties van laaggeletterde patiënten zijn echt heel enthousiast. Het voelt natuurlijk voor hen, en ze bouwen een soort vertrouwensrelatie op met Julia. Ze zien haar als veilig en geduldig.”
Communicatie kijkt mee
De succesvolle eerste inzet van Julia is onder meer te danken aan The Simulation Crew, dat meewerkte aan de ontwikkeling van Julia door de vormgeving en animatie voor rekening te nemen. Het Nijmeegse bedrijf had al ervaring in de zorg, onder meer in de vorm van virtual reality trainingstools. Gedurende de ontwikkeling van het prototype is de afdeling communicatie aangehaakt, een voor de hand liggende stap als Julia dient als vooruitgeschoven communicatiemiddel van het Radboudumc. En dus als visitekaartje.
“Eerst was er wat scepsis”, erkent senior-adviseur patiëntencommunicatie Lilian Brouwer. “Maar dat was vooral omdat we de communicatie in ons ziekenhuis voornamelijk via centrale kanalen en tools willen laten lopen, en niet via losse apps. Integratie in ons eigen patiëntenportaal was een voorwaarde, en dat is gelukt.”
Brouwer is ook te spreken over de gebruikte taal en tone-of-voice van Julia. “Die sluit mooi aan bij de taal die we gebruiken op onze eigen website, waar ook extra aandacht is voor laaggeletterden. Daarnaast moest Julia natuurlijk herkenbaar zijn als Radboudumc. Dat is gelukt door haar een Radboudumc-uniform aan te doen. Zo lijkt ze ook op onze collega’s van vlees en bloed.”
Eerder was de afdeling communicatie betrokken bij een andere virtuele collega, namelijk de virtuele receptionist Emma. Bezoekers van het ziekenhuis worden in de hal van ingang Oost ontvangen door Emma en uitgenodigd om informatie te vinden op het keuzescherm. Een toegankelijke en persoonlijke beleving zijn daarbij onmisbaar. Brouwer: “Als academisch ziekenhuis hebben we een brede en diverse patiëntenpopulatie. Generatieve AI biedt nieuwe mogelijkheden om zorg toegankelijker en persoonlijker te maken. In de thuiszorg zien we al spraakgestuurde toepassingen zoals Tessa, een virtuele assistent die patiënten ondersteunt.”
Brede inzet
Geestelijk vader Van de Groes hoopt dat Julia over een paar jaar Radboudumc-breed wordt ingezet ter voorbereiding op eerste consulten. Met nóg bredere inzet in het vooruitzicht. Ambitieus? Ja, maar voor de innovatieafdeling van het Radboudumc is duidelijk dat Julia een vernieuwende en toegankelijke manier is voor patiënten om zich voor te bereiden op hun consult. Door te blijven leren en ontwikkelen brengen medewerkers van Health Innovation Labs en klinisch innovatoren als Van de Groes de virtuele zorg verder. Samenwerking over zorgpaden, afdelingen en ziekenhuizen heen brengt bredere digitale transformatie en maakt de zorg efficiënter, persoonlijker en inclusiever. Ja, haar naam is mooi, maar de potentie van Julia is nog véél mooier.
Radboudumc Health Innovation Labs
Health Innovation Labs versterkt innovatiekracht door de begeleiding van zorginnovatietrajecten en het geven van onderwijs en advies. De innovatieafdeling van het Radboudumc ondersteunt ook de ontwikkeling van de virtuele zorgverlener Julia. “Het biedt de mogelijkheid om in de zorg met patiënten en zorgverleners te onderzoeken wat zij nodig hebben om zichzelf beter voor te bereiden op een eerste consult met virtuele middelen”, stelt Mats Koeneman, digital health innovator in het team dat dit innovatietraject begeleidt. “We kijken naar de wenselijkheid, haalbaarheid en levensvatbaarheid van de oplossing.”
Voor de opschaling van deze virtuele vorm van zorg is samenwerking nodig over de verschillende zorgafdelingen en stafdiensten heen, ziet ook bedenker Van de Groes: “Julia is nu toegespitst op orthopedie en kan daar volledig de diepte in. Maar we willen ook vanuit andere disciplines kijken naar de positionering van virtuele zorg. Die verbreding zou vanuit mijn eigen perspectief als medisch specialist nooit lukken. Health Innovation Labs is daarin enorm waardevol.”
Van de Groes wijst erop dat de tool allerlei toeters en bellen kan meekrijgen, maar dat die de kwaliteit van de conversatie niet per definitie beter maken én haaks staan op het streven naar duurzame implementatie. Ook daar levert de blik en expertise van Health Innovation Labs een bijdrage.
Benieuwd naar de activiteiten en werkwijze van Health Innovation Labs? Bekijk de website: Link
