Binnen de Nederlandse AI Coalitie ben ik verantwoordelijk voor de kwesties die te maken hebben met gezondheid en zorg. De Nederlandse AI Coalitie is breed en bevat vertegenwoordigers van allerlei instanties en organisaties, zoals patiëntenorganisaties, zorgverzekeraars, zorgaanbieders, overheidsinstanties, kennisinstellingen en bedrijven. Er zijn dus heel wat partijen bezig met de rol van AI in de zorg. Maar in de meest impactvolle aspecten van AI in de zorg lijken we nog tekort te schieten: implementatie en opschaling.
De ambitie van de Nederlandse AI Coalitie is het faciliteren van AI-innovaties die de gezondheid van de inwoners van Nederland verbeteren door patiënten te ondersteunen en zorgverleners te ontlasten. En dat is hard nodig, want er werken te weinig mensen in de zorg en dat tekort wordt alleen maar groter.
Er is inmiddels al veel gesproken en gediscussieerd over het oplossen van de arbeidsmarktproblematiek, maar het is nu echt tijd voor actie. Vrijwel dagelijks kom ik prachtige, nieuwe AI-mogelijkheden voor de zorg tegen. Dat AI ontzettend veel kansen biedt, mag ondertussen duidelijk zijn. Maar de opschaling van AI-projecten schiet tekort, waardoor het nog niet lukt om daadwerkelijk een verschil te maken.
Te weinig opschaling
AI heeft enorm veel potentie, bijvoorbeeld bij het verminderen van de administratielast, het verbeteren van processen en het sneller stellen van diagnoses. En hoewel er talloze interessante AI-pilots zijn in de zorg, zijn we er nog lang niet. De impact van AI blijft vooralsnog uit, en dat komt door de beperkte opschaling van AI-oplossingen.
Het gevolg: AI-oplossingen bereiken de massa niet en we blijven onnodig lang hangen in de huidige zorgproblematiek. Maar waar gaat het dan mis? Bij de versnippering van het zorglandschap én drie serieuze barrières, ook wel de valleys of death genoemd.
Valleys of death
In de zorg hebben AI-innovaties te maken met drie van dergelijke valleys of death: wetgeving, databeschikbaarheid en de implementatiegereedheid van zorgorganisaties.
Veel AI-oplossingen sneuvelen door strikte regelgeving, waaronder de Medical Device Regulation (MDR) en AI-verordening van de Europese Unie. Deze wetgevingen zijn belangrijk voor het waarborgen van de veiligheid en ethiek van AI-toepassingen, maar belemmeren innovatie zoals we het nu hebben georganiseerd. Databeschikbaarheid is essentieel voor AI, want een algoritme zonder data is slechts een lege huls. Tot slot zijn op dit moment slechts een handvol zorgorganisaties klaar om AI-innovaties te omarmen en implementeren. En dat is een grote drempel voor het opschalen van AI, want zonder de zorgorganisatie bereikt de AI-oplossing geen zorgverleners of patiënten.
Samen barrières neerhalen
Deze barrières zijn te groot om zonder hulp omver te werpen. Om de voordelen van AI te benutten, moet de versnippering van het zorglandschap worden tegengaan. De oplossing: coördinatie en samenwerking.
Innovatoren moeten beter ondersteund worden, bijvoorbeeld met advies over het naleven van de MDR en AI-verordening. Zo voldoen AI-innovaties sneller aan de regels en kunnen ze vlotter naar de praktijk worden gebracht. Betere databeschikbaarheid vergt systemen waarmee data op een betrouwbare en toegankelijke manier kan worden uitgewisseld, zowel op regionaal als nationaal niveau. Om zorginstellingen klaar te maken voor AI is het belangrijk dat zowel burgers als zorgverleners meer kennis opdoen over AI. Daardoor kunnen ze geïnformeerde keuzes maken en beter het AI-kaf van het AI-koren scheiden. Hier worden al veel gesprekken over gevoerd, onder andere met de zorgverzekeraars, VWS, Health-RI, zorginstanties, kennisinstellingen, bedrijven en patiëntenverenigingen.
Preventie
Maar de mogelijkheden van AI reiken verder dan alleen de gezondheidszorg. Er liggen talloze kansen voor AI in het preventie- en gezondheidsdomein. Door burgers gezonder te houden en ziekte te voorkomen, kan AI de druk op de zorg al aan de voorkant verminderen. Daarvoor is een brede blik op gezondheid nodig, waarin ook de periode wordt meegenomen die aan ziekte en zorg voorafgaat.
De uitdagingen in de zorg zijn zodanig groot, dat de oplossingen niet uit één partij voort kunnen komen. Alleen door samen te werken kunnen AI-innovaties succesvol opgeschaald worden en de impact hebben die de zorg verdient. Samenwerking is één van de thema’s die aan bod zal komen in de verschillende sessies over AI in de gezondheidszorg tijdens de aankomende ICT&health World Conference, die van 28 tot en met 30 januari 2025 zal plaatsvinden in Maastricht.
Laten we dus samen de schouders eronder zetten. Voor een gezondere toekomst, met AI als bondgenoot.
