AI-algoritmen zijn in staat om vroege tekenen van prostaatkanker te herkennen in meer dan vier op de vijf (80%) van de gevallen waarin pathologen deze eerder misten. Met behulp van AI zijn onderzoekers van de Universiteit van Uppsala in staat geweest om subtiele weefselveranderingen op te sporen waarmee de kanker kan worden gedetecteerd lang voordat deze met het blote oog zichtbaar wordt.
In samenwerking met de Universiteit van Umeå analyseerden onderzoekers biopsieën van 232 mannen die eerder als kankervrij werden beoordeeld. Binnen 2,5 jaar ontwikkelde de helft van hen agressieve prostaatkanker. Met behulp van kunstmatige intelligentie werden achteraf subtiele, vooraf niet-herkende weefselveranderingen geïdentificeerd bij de mannen die later ziek werden. “Onze AI kon tekenen van kanker herkennen die pathologen niet zagen in meer dan 80 procent van de gevallen,” aldus professor Carolina Wählby, die het AI-onderzoek, gepubliceerd in Scientific Reports, leidde.
Eerder gemiste diagnoses
De onderzoekers ontwikkelden een innovatieve trainingsmethode voor de AI, omdat alle weefselmonsters oorspronkelijk als ‘negatief’ waren geclassificeerd. Door het analyseren van beeldmateriaal van stukjes weefsel van mannen die later kanker ontwikkelden, leerde het systeem afwijkende patronen te onderscheiden die duiden op vroegtijdige maligniteit.
De bevindingen suggereren dat AI-analyse van standaardbiopten een waardevolle aanvulling kan zijn op bestaande screeningsmethoden. Zo kan AI bijdragen aan een gepersonaliseerde opvolging van mannen die op basis van standaarddiagnostiek als gezond worden beschouwd.
De gebruikte data en algoritmen zijn beschikbaar gesteld voor verdere wetenschappelijke ontwikkeling. Hiermee wordt de weg vrijgemaakt voor toekomstige AI-toepassingen in de vroegdiagnostiek van prostaatkanker.
Snellere prostaatkanker diagnose met AI
Vorig jaar, toonde een internationale studie, gecoördineerd door het Radboudumc al aan dat AI prostaatkanker nauwkeuriger en sneller kan opsporen dan radiologen. Door AI in te zetten, neemt het aantal onnodige biopten aanzienlijk af, doordat het systeem half (50%) zo vaak een onterechte verdenking aangeeft. De studie, PI-CAI genaamd, betrok meer dan 200 AI-teams en 62 radiologen uit 20 landen, die ruim 10.000 MRI-scans analyseerden. De vijf best presterende AI-modellen zijn samengevoegd tot een krachtig ‘super-algoritme’.
Bij de vergelijking met radiologen detecteerde AI 7 procent meer klinisch relevante prostaatkankers. Door de groeiende vraag naar MRI-diagnostiek en de schaarste aan radiologen kan AI een belangrijke rol spelen in het verlichten van de werkdruk. Hoewel de resultaten veelbelovend zijn, moet de AI nog verder gevalideerd worden en is deze nog niet inzetbaar in de klinische praktijk. Vervolgonderzoek moet de toepasbaarheid in de dagelijkse zorg bevestigen.
AI-gestuurde behandeling
Ook bij de behandeling van prostaatkanker heeft AI haar meerwaarde al bewezen. Eerder dit jaar heeft het Isala Ziekenhuis met de ingebruikname van de Elekta Evo CT-lineaire versneller een belangrijke stap gezet richting gepersonaliseerde radiotherapie bij prostaatkanker. Deze geavanceerde technologie maakt het mogelijk om tumoren haarscherp in beeld te brengen en tijdens de bestraling het behandelplan aan te passen aan de actuele anatomie van de patiënt.
Dankzij AI en verbeterde conebeam CT kunnen artsen de tumor en omliggend weefsel beter onderscheiden, wat leidt tot preciezere en effectievere behandelingen met minder schade aan gezond weefsel. De Evo wordt eerst ingezet bij tumoren in het bekkengebied, zoals prostaatkanker. Isala vervangt de komende jaren alle versnellers om deze aanpak breed toe te passen.
