Digitale zorg in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) vraagt om gezamenlijke keuzes van cliënt en zorgverleners. Het gaat daarbij onder meer om de vorm van behandeling (digitaal, fysiek of hybride), het gekozen platform en de frequentie van contactmomenten. De behandeling moet aansluiten bij de situatie, voorkeuren en eerdere ervaringen van de cliënt. Dat blijkt uit een literatuuronderzoek van MIND en Digizo.nu naar de randvoorwaarden voor digitale ggz-zorg vanuit het perspectief van de cliënt.
De ggz digitaliseert in hoog tempo. Of digitalisering daadwerkelijk bijdraagt aan het herstel en de kwaliteit van leven, hangt vooral af van hoe cliënten deze ervaren. MIND (Landelijk platform Psychische Gezondheid) en Digizo.nu onderzochten dit op basis van literatuur en van gesprekken met ervaringsdeskundigen. Digizo.nu is een landelijk initiatief met als doel om bewezen digitale en hybride (zorg)processen op te schalen binnen de zorg en ondersteuning.
Uit onderzoek blijkt dat digitale behandelingen in de geestelijke gezondheidszorg succesvoller zijn wanneer cliënt, zorgverleners en eventuele naasten gezamenlijk beslissingen nemen over het behandeltraject. Dit gezamenlijke besluitvormingsproces gaat onder meer over de keuze voor de behandelvorm (fysiek, digitaal of hybride), de selectie van digitale toepassingen en de frequentie en structuur van de contactmomenten.
Zorgvuldige intake en risicoschatting
Essentiële voorwaarden voor digitale zorg zijn een grondige intake, een zorgvuldige risicoschatting, een helder veiligheidsplan en regelmatige evaluaties. Daarnaast beïnvloeden ook de digitale en communicatieve vaardigheden van de cliënt de effectiviteit van de behandeling.
Toegankelijkheid hangt bovendien af van praktische zaken zoals de beschikbaarheid van apparaten en internet, gebruiksgemak, betaalbaarheid en persoonlijke omstandigheden. Vertrouwen in het veilig omgaan met gegevens vraagt om heldere communicatie en strikte beveiliging van die gegevens. Enthousiasme van zowel cliënt als zorgprofessional helpt bij de motivatie, mits er ruimte is om twijfels en zorgen te bespreken.
Co-creatie vergroot kans op succes
Wat ook een grote rol speelt is of het bedenken en het maken van digitale ggz-toepassingen in samenwerking met de client gebeurt. Ook die co-creatie vergroot de kans op succes. Uit het onderzoek blijkt dat wanneer digitale zorg gezamenlijk wordt ontwikkeld, de digitale processen ook beter aansluiten op de praktijk. Daarom is het belangrijk dat cliënten, naasten, zorgverleners en ontwikkelaars samen optrekken.
Het blijkt dat digitale toepassingen in de geestelijke gezondheidszorg daadwerkelijk kunnen bijdragen aan herstel, een betere kwaliteit van leven en gelijke toegang tot zorg. Dit is echter alleen mogelijk wanneer de wensen en behoeften van de cliënt centraal staan. Het is daarom cruciaal dat het cliëntperspectief vanaf de ontwikkeling tot aan de inzet en evaluatie structureel en gelijkwaardig wordt meegenomen, naast andere perspectieven.
MIND doet dan ook een oproep aan beleidsmakers, zorgaanbieders, ontwikkelaars en onderzoekers om het cliëntperspectief niet als aanvulling, maar als uitgangspunt te hanteren.
Compassievolle technologie
Compassie vormt een essentiële waarde binnen de zorg. Toch worden technologie en e-health vaak als kil en afstandelijk ervaren. Wanneer technologie wordt ontworpen en geïntroduceerd met compassie als centraal uitgangspunt, kan dit de acceptatie ervan bevorderen. Hoogleraar Matthijs Noordzij en promovendus Charlotte van Lotringen vertellen in ICT&health 4, 2025 over de inzichten uit hun onderzoek naar hoe compassievolle technologie toepasbaar is in de praktijk.
