Zorgorganisaties Lunet, Koraal, Kempenhaeghe, WonenPlus, Radar en Pergamijn werken sinds april 2023 samen in een programma over implementatie en opschaling van sociale robot Ivy voor mensen met een verstandelijke beperking. Het programma is een initiatief van CZ Zorgkantoor en Robot Ctrl (een platform van The Innovation Playground). Het idee is dat robots zoals Ivy kunnen helpen om de kwaliteit van leven te verbeteren, mensen zelfstandiger te maken, hen te ondersteunen met dagelijkse routines en meer controle over hun eigen leven te geven, zo schreef een groep betrokken onderzoekers in een eerder editie van ICT&health.
Het programma Sociale Robotica in de Gehandicaptenzorg heeft een aantal kenmerkende elementen:
- Leiderschap: CZ zorgkantoor biedt steun en projectmanagement. Robot Ctrl, het bedrijf dat de robots levert, begeleidt het proces van implementatie en opschaling.
- Nadruk op implementatie en opschaling: in het programma ligt de nadruk op het implementeren en opschalen van robot Ivy. Zorgorganisaties wisten dat het geen pilot zou zijn, maar dat gestuurd zou worden op opschaling.
- Regionale samenwerking: regionale samenwerking vindt plaats via maandelijkse netwerkbijeenkomsten met projectleiders en kwartiermakers van de zes zorgorganisaties, geleid door de projectmanager.
Zuyd Hogeschool en de Universiteit van Maastricht onderzochten tussen april 2023 en juni 2024 de meerwaarde en hanteerbaarheid van Ivy, de implementatie en opschaling van de robot bij de zorgaanbieders, en de regionale samenwerking.
Goed voor opschaling
De meeste betrokken zorgorganisaties waren positief over de huidige insteek van het programma (geen pilot, maar opschaling), omdat het tot veel enthousiasme en bereidwilligheid (draagvlak) op de werkvloer heeft geleid. Dat kwam de opschaling ten goede. Een jaar na de start geven bestuurders, projectleiders en kwartiermakers echter aan dat de businesscase bepaalt of opschaling doorzet. Dat komt overeen met andere onderzoeken naar de perspectieven van management over zorgtechnologie.
De paradox van willen opschalen en tegelijkertijd de businesscase afwachten is een mooi voorbeeld van de innovatieklem. Volgens de IBO-werkgroep, die de overheid adviseerde over het stimuleren van innovaties in de zorg, is bij zorgorganisaties vaak sprake van zo’n innovatieklem. Innoveren is nodig om vast te stellen of innovaties werken. Maar we zetten innovaties niet door, omdat we niet weten of ze werken en rendabel zijn. En dat zullen we ook niet weten als we niet innoveren.
Realistisch beeld
De nadruk op implementatie en opschaling is een interessant punt in dit programma: in veel innovatiemodellen (zoals gepresenteerd in het rapport Innovatie-impuls Gehandicaptenzorg 2019-2022) volgt de fase van opschaling nadat een businesscase is vastgesteld op basis van pilots. Het interessante aan de huidige opzet van het programma is dat opschaling van de robot in de (ongecontroleerde c.q. ongestuurde) werkelijkheid gebeurt en zo een zeer realistisch beeld van inzet van Ivy biedt, waarop vervolgens de businesscase kan worden gestoeld.
We zouden kunnen stellen dat het programma Sociale Robotica in de Gehandicaptenzorg de wisselwerking tussen de actoren in een snelkookpan heeft geplaatst. Hierbij was Robot Ctrl de institutioneel ondernemer en CZ Zorgkantoor de institutionele donor. Zij namen een actieve rol in het project met projectleiderschap en procesbegeleiding.
Daarnaast is het aannemelijk dat de regionale samenwerking met zes zorgorganisaties en hun ervaringen hebben bijgedragen aan een versnelde acceptatie van sociale robotica. Andere zorgorganisaties zijn daardoor eerder geneigd dit voorbeeld te volgen.
Innovation readiness
Het programma heeft bijgedragen aan de innovation readiness van de zorgorganisaties. Innovation readiness betreft de mate waarin organisaties zijn voorbereid op innoveren en stappen (kunnen) maken om meer professioneel te innoveren. Innovation readiness gaat niet over de capaciteit om de eerstvolgende innovatie te implementeren, maar om voortdurend succesvol te zijn met innoveren.
Dit artikel gemist? Lees het terug in ICT&health editie 2, of lees het in ons online magazine.
Auteurs
