Vendor lock-in heeft een slechte reputatie. Wanneer een elektronisch patiëntendossier (EPD) eenmaal is geïmplementeerd, kan het aanvoelen als een val waaruit je moeilijk kunt ontsnappen. Een gebrek aan API's en slechte interoperabiliteit maken integratie met applicaties van derden vaak vrijwel onmogelijk. De IT-leverancier bepaalt de prijzen, terwijl de zorgverlener beperkt is tot de functies die de leverancier aanbiedt. Vendor lock-in kan echter voordelen hebben, mits strategisch beheerd.
De implementatie van elektronische medische dossiers is als een huwelijk voor het leven
Vendor lock-in doet zich voor wanneer een ziekenhuis, kliniek of individuele zorgverlener afhankelijk wordt van de IT-diensten van een specifieke leverancier. Critici stellen dat dit de flexibiliteit van digitalisering beperkt en innovatie belemmert. Het is ook kostbaar, omdat IT-bedrijven in de gezondheidszorg de prijzen kunnen dicteren en dienstverleners geen andere keuze hebben dan deze te accepteren. Overstappen op andere software is bijna onmogelijk: het is duur, moeilijk te rechtvaardigen en vergt tijd en moeite die zorgverleners vaak niet kunnen missen.
Vendor lock-in wordt echter vaak verkeerd begrepen, vooral in complexe data-ecosystemen zoals de gezondheidszorg, waar een bewezen en betrouwbare gegevensstroom essentieel is en systeemupdates om te voldoen aan wettelijke vereisten vaak nodig zijn. De prioriteit ligt bij de veiligheid van de patiënt, die wordt bepaald door de kwaliteit van de gegevens en de cyberbeveiliging. Daarom aarzelen IT-leveranciers vaak om hun systemen te integreren met oplossingen van derden. Dit kan namelijk betekenen dat ze de controle over de hele IT-omgeving verliezen, wat kan leiden tot meer fouten en kwetsbaarheden in de cyberbeveiliging.
Natuurlijk moet eerlijk worden toegegeven dat vendor lock-in ook aanzienlijke nadelen heeft: door het ontbreken van concurrentie zijn de prijzen hoog en kunnen zorgverleners alleen die functies toevoegen die beschikbaar zijn in het portfolio van de huidige IT-leverancier.
Er bestaan veel mythes over vendor lock-in. Het is bijvoorbeeld niet altijd waar dat zorgverleners gedwongen zijn om de prijzen van IT-leveranciers te accepteren, of dat het verbreken van de banden met een leverancier automatisch leidt tot lagere kosten door meer concurrentie. De realiteit is eenvoudiger: automatisering is geen eenmalige aankoop, maar een langdurige samenwerking die jaren kan duren. Betrouwbare IT-leveranciers willen ook dat die samenwerking een succes wordt.
Bovendien is de overtuiging dat ‘anderen goedkoper zijn’ vaak misleidend. Langetermijnkosten, ook wel de totale eigendomskosten (TCO) genoemd, omvatten niet alleen de aankoopprijs, maar ook installatie, gebruik en onderhoud. Al deze kosten moeten worden meegewogen bij de beoordeling van een leverancier.
Loyaliteit loont
Om vendor lock-in voordelig te maken, moet aan één belangrijke voorwaarde worden voldaan: de IT-leverancier moet ervaren zijn en een stabiele positie in de markt hebben. Net als in een huwelijk zijn vertrouwen en verantwoordelijkheid essentieel, en het succes van digitale transformatie hangt af van een nauwe samenwerking tussen de zorgorganisatie en de technologiepartner.
Wanneer deze basis aanwezig is, is het eerste belangrijke voordeel de naadloze integratie van systemen, modules en functies die door dezelfde leverancier worden geleverd voor zowel klinische als administratieve gebieden. Het bereiken van interoperabiliteit met meerdere leveranciers is notoir lastig. Met één IT-leverancier is het echter eenvoudiger om een naadloze gegevensuitwisseling, een uniforme gebruikerservaring en een uitgebreid overzicht van de gezondheid van elke patiënt te garanderen. Deze stroomlijning ondersteunt een betere informatieverwerking, wat de kwaliteit van de zorg direct kan verbeteren. Al deze factoren dragen bij aan een verbeterde veiligheid en kwaliteit van de behandeling.
Een ander belangrijk voordeel is dat één leverancier de volledige verantwoordelijkheid neemt voor het up-to-date houden van alle systemen met betrekking tot wettelijke en regelgevende updates. In plaats van meerdere updates voor verschillende systemen te coördineren, volstaat één update. Deze consistentie is ook strategisch belangrijk voor de gegevensbeveiliging. Gecentraliseerde IT-systemen kunnen cyberaanvallen beter afweren door gebruik te maken van uniforme beveiligingsprotocollen. Betrouwbare leveranciers volgen doorgaans gegevensstandaarden zoals HL7 of FHIR en voldoen aan de AVG of HIPAA, wat de betrouwbaarheid en het vertrouwen in het systeem verder versterkt.
Wanneer diversiteit aan applicaties een nachtmerrie wordt
Met één IT-leverancier is er één partij verantwoordelijk voor het hele IT-ecosysteem. Een medische instelling hoeft niet uit te zoeken of bedrijf A of B een bug moet repareren of een andere leverancier moet vragen om systeem A te updaten nadat systeem B door een upgrade niet meer goed functioneert. Dergelijke geschillen kunnen kostbare tijd en energie kosten. Deze verantwoordelijkheid maakt deel uit van de serviceovereenkomst, die voor grotere instellingen vaak voordelen omvat zoals kortere reactietijden wanneer er iets misgaat.
Voor eindgebruikers is het een enorme opluchting om één uniform systeem te hebben, met één login, consistente gegevensstandaarden en een uniforme interface voor alle modules. Zelfs wanneer verschillende leveranciers gegevensuitwisseling tussen systemen mogelijk maken, bieden ze zelden dezelfde gebruikerservaring. Leveranciersafhankelijkheid betekent eenvoudigere, goedkopere en snellere training voor het personeel. Het stimuleert zorgverleners om hun IT-infrastructuur slank te houden, wat zorgmedewerkers ten goede komt door de complexiteit te verminderen.
Ten slotte vormt het beheer en de controle van meerdere IT-systemen een enorme uitdaging. Het dwingt organisaties vaak om meer IT-specialisten in dienst te nemen en maakt het gegevensbeveiligingsbeleid ingewikkelder, dat moeilijker te handhaven wordt naarmate het aantal leveranciers toeneemt.
In plaats van bang te zijn voor leveranciersafhankelijkheid, moet de echte zorg zijn dat u een slecht contract afsluit, dat u de verkeerde leverancier kiest of een ongunstig contract ondertekent voor de aankoop en implementatie van HIT's. Daarom is due diligence van cruciaal belang: het beoordelen van de competentie en het groeipotentieel van het bedrijf, het onderhandelen over sterke service- en ondersteuningsvoorwaarden en het opbouwen van een solide partnerschap voordat een aankoop wordt gedaan.
Deze ‘glas half vol’-benadering helpt de belangrijkste nadelen van het vertrouwen op één IT-leverancier te verminderen, in ieder geval totdat volledige interoperabiliteit tussen verschillende IT-systemen een realiteit is. En dat zal nog enkele jaren duren.
