Wat als je tijdens een complexe hersenoperatie direct kunt zien hoe goed het weefsel wordt doorbloed zodat je vliegensvlug kunt ingrijpen als het mis dreigt te gaan? Dankzij een unieke samenwerking tussen neurochirurgen van UMC Utrecht en ingenieurs van TU Eindhoven is dit nu mogelijk. De techniek brengt de microvascularisatie real-time in beeld. Een veelbelovende stap richting veiliger hersenchirurgie. Ook heeft de techniek de potentie om later bij andere ingrepen te kunnen worden ingezet.
Neurochirurgische ingrepen aan hersenvaten, zoals bij aneurysma’s of bypassoperaties, kennen een aanzienlijk risico. Een tijdelijke verstoring van de bloedtoevoer kan zomaar leiden tot een herseninfarct. Die kans bedraagt gemiddeld 8 procent en in complexe situaties kan die oplopen tot bijna 50 procent. Bij tumoren zoals gliomen ligt het risico tussen 12,5 en 44 procent. Maar deze nieuwe techniek kan herseninfarcten tijdens een operatie aan het brein helpen voorkomen.
Live feedback
In de proeffase kregen chirurgen bij tien patiënten een hulpmiddel tijdens behandeling, een Ultrafast Power Doppler Imaging (UPDI). Dat is een geavanceerde echomethode. Hiermee wordt zichtbaar hoe de haarvaten in het hersenweefsel worden doorbloed, live en in hoge resolutie. Het geeft aan de chirurgen directe feedback zodra een bloedvat tijdelijk wordt afgeklemd of losgelaten.
Met de UPDI ziet de chirurg tijdens de ingreep of het weefsel voldoende doorbloed blijft. Voorheen was dit alleen maar na de behandeling zichtbaar op een MRI-scanner. “We zagen signalen die anders pas achteraf zichtbaar worden, wanneer het al te laat is,” aldus dr. Dara Niknejad, die de pilot leidde. Niknejad benadrukt dat deze techniek ook buiten het brein waardevol kan zijn. Het gaat volgens Niknejad om operaties waarbij weefselperfusion cruciaal is, zoals bij niertransplantaties. Met UPDI zie je dan direct of het getransplanteerde orgaan volledig doorbloed is.
Minder complicaties
Jaarlijks ondergaan in Nederland duizenden mensen neurochirurgische ingrepen waarbij de bloedtoevoer tijdelijk wordt onderbroken. Met deze innovatieve techniek hopen de onderzoekers het risico op complicaties te verkleinen. Het proefproject vormt de eerste stap. In vervolgonderzoek wordt onder meer bekeken hoe betrouwbaar UPDI kan voorspellen of een patiënt daadwerkelijk een infarct ontwikkelt. Ook wordt onderzocht hoe de techniek praktisch kan worden geïntegreerd in de operatiekamer.
Ook het Leids Universitair Medisch Centrum en hun Franse collega’s hebben gewerkt aan een techniek die helpt bij het voorkomen van schade bij neurologische ziekten. Zij zijn erin geslaagd om met een nieuw ontwikkelde techniek de kleinste bloedvaten in het brein te zien en te meten. Deze nieuwe techniek kan helpen bij het vroegtijdig opsporen en behandelen van neurologische ziekten zoals: Alzheimer, Parkinson, diabetische vasculaire dementie en erfelijke ziekten als HHT, CADASIL en RVCL-S. Er kan daardoor mogelijk worden ingegrepen nog voordat er onomkeerbare hersenschade ontstaat.
