Patiënten die last hebben van tinnitus kunnen op de KNO-afdeling van het HagaZiekenhuis meedoen met een pilotstudie. Bij tinnitus, ook wel oorsuizen genoemd, horen patiënten voortdurend een geluid in hun hoofd. In de studie onderzoek neuropsycholoog Olav Wagenaar of hij de tinnitushinder bij patiënten kan verminderen door ze te laten gamen via een VR-bril. Wagenaar is voor een paar uur per week aangesteld in het HagaZIekenhuis als arts-onderzoeker en werkt daarnaast bij Rijndam Revalidatie.
Bij tinnitus gaat het om een fantoomgeluid. Dat wil zeggen dat er in werkelijkheid geen geluidsbron is. In Nederland hebben ongeveer 4 miljoen inwoners last van tinnitus. Een kwart van hen ervaart daarvan regelmatig of altijd last van de aandoening. Maar, ze kunnen zich (met moeite) nog wel staande houden in het dagelijks leven. Dat is ook de groep mensen waarop Wagenaar zich richt. “Mensen met tinnitus ervaren vaak een groot gevoel van machteloosheid. Ze leren dat ze niets kunnen ondernemen tegen hun kwaal”, legt hij uit.
Impact tinnitus
Ook vertelt Wagenaar dat de mensen die het betreft bang zijn dat het oorsuizen erger wordt of dat ze door de aandoening niets meer kunnen ondernemen of kunnen functioneren. Volgens hem wordt die angst versterkt doordat in de media vooral aandacht is voor de mensen die psychiatrische klachten hebben door tinnitus. “De kern van onze game is daarom machteloosheidsbestrijding”, voegt hij toe.
Over de oorzaak van tinnitus bestaat nog altijd geen wetenschappelijke consensus. Gehoorverlies is bij vrijwel iedereen aanwezig doordat het gehoor in de loop van het leven slijt, maar dat leidt niet altijd tot tinnitus. Volgens een neuropsychologisch verklaringsmodel is tinnitus vooral het gevolg van mentale overbelasting. Deze overbelasting kan door uiteenlopende factoren ontstaan, waarbij gehoorverlies een rol speelt als mogelijk voorbeschikkende factor. Omdat er geen medische behandeling is voor tinnitus, wordt cognitieve gedragstherapie (CGT) al jarenlang beschouwd als de standaardbehandeling.
TinniVRee
Bij CGT leren mensen anders om te gaan met moeilijke situaties en hun manier van denken te veranderen. Toch blijkt deze aanpak niet voor iedereen effectief. Veel patiënten die door de huisarts naar een psycholoog worden doorverwezen, staan daar niet volledig achter; zij willen vaak niet leren leven met tinnitus, maar er echt iets tegen doen. Voor Wagenaar reden om samen met KNO-arts Henk Blom en specialist op het gebied van Virtual Reality (YUCONVR) een innovatief hulpmiddel te ontwikkelen: het VR-spel TinniVRee.
Met behulp van een VR-bril kunnen patiënten in het spel zelf leren omgaan met hun tinnitus. De effectiviteit van deze zelftraining en de bereidheid van patiënten om ermee aan de slag te gaan, wordt onderzocht in een pilotstudie. Het doel is om te komen tot een eerste bewijs van werkzaamheid van dit spel, een zogenoemd ‘proof of concept’.
In de echte wereld passen patiënten zich aan hun aandoening aan, maar in het VR-spel wordt de omgeving juist afgestemd op de patiënt. Ze leren daarin over tinnitus, kunnen hun klachten nabootsen en deze visueel maken. Hierdoor krijgen ze de kans om actief met de aandoening om te gaan. Door te trainen leren ze invloed uit te oefenen op hun tinnitus, wat hun gevoel van controle en competentie versterkt. Dit kan hun machteloosheid verminderen en de ervaren hinder verlagen.
Meedoen met studie
Patiënten met tinnitus die op de KNO-polikliniek in het HagaZiekenhuis komen, krijgen van hun arts informatie over de mogelijkheid om mee te doen aan de pilotstudie. Patiënten met hinderlijke tinnitus, maar zonder actieve psychiatrische ziekte, epilepsie of duizeligheid, kunnen meedoen. Verder moeten ze de technische vaardigheden willen leren om met een VR-bril om te gaan.
“Patiënten die meedoen, spelen het spel thuis. Daarnaast houden ze hun klachten bij”, legt Wagenaar uit. De onderzoekers volgen hoe het gaat met de stemming van de patiënten, beleving van tinnitus in het dagelijks leven en in hun slaap. Ook onderzoeken ze of patiënten hun kwaal beter gaan begrijpen. Voor de pilot is het echter het belangrijkst volgens Wagenaar om te kijken of patiënten thuis de game ook leuk genoeg blijven vinden. Als de pilot aanwijzingen geeft dat patiënten TinniVRee positief waarderen, volgt er een grotere studie die gericht is op de therapeutische werkzaamheid.
Vorig jaar werd bekend dat onderzoekers van het Braziliaanse onderzoekscentrum Centro de Pesquisa de Óptica e Fotônica (CEPOF) hebben ontdekt dat low-level lasertherapie volgens hen de meest effectieve behandeling is tegen tinnitus. In hun onderzoek vergeleken ze verschillende bestaande behandelingen.
