Het wetsvoorstel ‘Digitale Identificatie en Authenticatie in de Zorg’ (DIAZ) loopt vertraging op. Daardoor is het van kracht worden ervan per 1 januari 2026 niet langer haalbaar. DIAZ moet veilige en flexibele toegang van zorgprofessionals tot gezondheidsgegevens regelen. Het voorstel werd op 17 maart ingediend bij de Tweede Kamer. Mede door de demissionaire status van het kabinet sinds begin juni is het voorstel echter nog niet behandeld in de Tweede Kamer.
Zorgmedewerkers gebruiken steeds vaker digitale systemen om gegevens te raadplegen en te delen, medicijnen voor te schrijven of met collega’s samen te werken. DIAZ moet zorgen voor veilige en flexibele digitale toegang tot gezondheidsgegevens voor zorgprofessionals. De voorgestelde wetswijziging in de Wabvpz (Wet aanvullende bepalingen verwerking persoonsgegevens in de zorg) maakt het mogelijk voor zorgprofessionals om flexibeler digitale toegang te verkrijgen tot medische informatie, door naast UZI (unieke zorgverlener identificatie) ook DigiD of digitale wallets te gebruiken.
Met de introductie van een overheidsregister voor zorgaanbieders en -medewerkers belooft dit voorstel veiligere en efficiëntere gegevensuitwisseling. VWS en het CIBG ontwikkelen in dit kader Dezi (dé zorgidentiteit) samen met het zorgveld. Dezi bestaat uit twee onderdelen: een landelijk stelsel dat betrouwbare toegang tot digitale cliëntgegevens geeft om deze in te zien of te verwerken en een register waarin de zorgidentiteit van zorgprofessionals en organisaties wordt vastgelegd of beheerd.
Het nieuwe inlogmodel moet de huidige UZI-pas gaan vervangen. Het combineert veiligheid (eIDAS-hoog betrouwbaarheidsniveau), gebruiksgemak en flexibiliteit, en sluit beter aan op moderne, mobiele werksituaties binnen de zorg. Het DIAZ-wetsvoorstel biedt de wettelijke basis om deze werkwijze verplicht te stellen voor alle zorgmedewerkers. Dat maakt het eerlijk, duidelijk en veilig voor iedereen.
Vertraging teleurstellend
Nikki Kenters, Coördinerend beleidsmedewerker I&A van VWS, stelt te begrijpen dat veel organisaties zich al hebben voorbereid op de invoering en hun planning hebben afgestemd op de startdatum van 1 januari 2026. “Het is dan ook jammer en begrijpelijkerwijs teleurstellend dat de behandeling van het wetsvoorstel vertraging heeft opgelopen. Tegelijkertijd staan we niet stil en is de derde pilot met Dezi net afgerond. Aankomende periode worden er meerdere pilots voorzien om ervoor te zorgen dat de zorg een zo efficiënt mogelijke overgang heeft wanneer we live gaan.”
Hoewel de behandeling van DIAZ vertraagd is, geldt dit niet voor de datum van verplichtstelling. De komende periode wordt volgens VWS dan ook benut om ervoor te zorgen dat de zorg zo efficiënt mogelijke over kan wanneer DEZI officieel live gaat. Zo wordt er het zorgveld, ICT-leveranciers en andere partners gewerkt aan:
- Het verbeteren van Dezi op basis van de ervaringen uit de proeftuin en verschillende PoC’s en pilots die zijn uitgevoerd.
- Het starten van pilots in de zorgsectoren om Dezi-blauwdrukken klaar te hebben staan bij inwerkingtreding van de wet.
Over DIAZ en Dezi
De identificatie en de authenticatie van zorgprofessionals is een randvoorwaarde voor veilige gegevensuitwisseling. VWS wil een toekomstgerichte oplossing bieden waarbij zorgverleners zelf kunnen kiezen voor een inlogmiddel dat past bij hun behoefte en zorgproces. Zo krijgen zorgverleners toegang tot de juiste (medische) informatie op het juiste moment. De huidige UZI-middelen zijn echter niet volledig geschikt voor de hedendaagse toepassingsmogelijkheden. Daarom wordt er gewerkt aan een goed betrouwbaarheidsniveau voor het uitwisselen van medische gegevens.
Het wetsvoorstel Diaz, een wijziging op de Wabvpz, maakt keuzevrijheid uit verschillende erkende inlogmiddelen mogelijk en daar is in een officiële proeftuin al volop mee geëxperimenteerd. Het gaat hier dus niet om één universele sleutel, maar een hele sleutelbos. Maar dit hoeft niet ten koste te gaan van gebruiksvriendelijkheid. Het zou het juist makkelijker moeten maken voor zorgmedewerkers, omdat zij kunnen inloggen op een manier die bij hun werkwijze en voorkeur past.
Hoe werkt Dezi
Dezi bestaat uit twee centrale onderdelen, het stelsel en het register. Het stelsel is een technisch platform waarop zorgaanbieders en leveranciers hun ICT-systemen aansluiten. Het register is de database waarin zorgmedewerkers en organisaties hun zorgidentiteit vastleggen en beheren. Met Dezi kunnen zorgprofessionals kiezen uit verschillende inlogmiddelen (zoals DigiD, eIDAS-genotificeerde middelen, zorgspecifieke tools of PKI‑o-certificaten) die passen bij hun baan of persoonlijke voorkeur.
Daarnaast biedt het systeem de mogelijkheid om meerdere werkgevers aan één identiteit te koppelen. Dit is met name relevant voor bijvoorbeeld waarnemers of medewerkers in de wijk- en ambulancezorg. Dankzij de zogenoemde voorkeursallows kan uitval bij storingen voorkomen worden door alternatieve middelen in te schakelen.
Onlangs werd de derde pilot afgerond. Die liep van november 2024 tot juli 2025 en de focus lag op het gebruik van alternatieve inlogmiddelen voor toegang tot de Sectorale Berichtenvoorziening in de Zorg (SBV-Z). Tijdens de pilot werd duidelijk dat zorgprofessionals actief gebruik hebben gemaakt van de nieuwe inlogfaciliteit. Voor deelname aan de pilot doorliepen zorgprofessionals een online registratieproces, dat sterk lijkt op de inrichting zoals die na livegang van Dezi beschikbaar zal zijn.
