Maar de mogelijkheid voor technologie bieden alleen is niet voldoende. Technologie is alleen zinvol als het goed gebruikt wordt. Medewerkers (en cliënten/patiënten) moeten over de vaardigheden beschikken die nodig zijn om met technologie te werken. Steeds meer zorgorganisaties merken dat juist dit een knelpunt is. Binnen de coalitie Digivaardig in de zorg, opgericht door ECP|Platform voor de InformatieSamenleving, spannen honderden deelnemers zich al meer dan vier jaar in om de digitale vaardigheden van zorgprofessionals te verbeteren. Zorgprofessionals kunnen dit niet alleen: het vergt ook een inspanning van bestuurders, teamleiders, HR-professionals, docenten én ICT’ers.
Over de rol die ICT’ers spelen in het digitaal vaardiger worden van een zorgorganisatie - en over wat zij nodig hebben om deze rol nog beter te vervullen - is nog niet veel bekend. Om dit te onderzoeken, spraken medewerkers van FWG, ECP, Bureau Wisselstroom en Nictiz (allen actief in de Digivaardig-coalitie) met 15 ICT’ers die werkzaam zijn in zorgorganisaties in verschillende zorgbranches. We spraken met applicatiebeheerders, functioneel beheerders, servicedeskmedewerkers, hoofden ICT en informatiemanagers.
Ruimte voor verbetering
ICT’ers merken op veel verschillende manieren hoe het met de digitale vaardigheden van de medewerkers is gesteld. Bijvoorbeeld door de vragen die zij krijgen bij de helpdesk, of tijdens het inwerken van nieuwe medewerkers.
Wat valt hen op? Soms ontbreekt het zorgmedewerkers aan basisvaardigheden, vertellen ze. Ze krijgen vragen als ‘waar sla ik bestanden op?’, ‘hoe verander je een wachtwoord?’ en ‘hoe verstuur je een bijlage bij een e-mail?’ Soms gaat het om veiligheid, privacy en social media-gebruik en merken ICT’ers dat het nog schort aan mediawijsheid. Maar heel vaak ontbreekt het vooral aan slimmigheden en snelheid. Zo werd opgemerkt dat een groot deel van de artsen en verpleegkundigen niet blind kan typen, terwijl tijdens een consult wel dossiers moeten worden bijgehouden. Meer handigheid levert hier tijdwinst op, die kan worden besteed aan de cliënt/patiënt en die frustratie voorkomt.
Of een digitale toepassing wordt gebruikt, hangt niet alleen af van de vaardigheden van de medewerkers. ICT’ers beseffen maar al te goed dat technologie gebruiksvriendelijk en intuïtief moet zijn. De meeste ICT’ers zien hierin voor zichzelf een belangrijke rol. Een geïnterviewde ICT’er bij een ziekenhuis: “Bij elk initiatief is het onze taak om ervoor te zorgen dat gebruikers minder hoeven te doen, minder hoeven te klikken. Je moet hele goede argumenten hebben om iets in te voeren waardoor gebruikers meer of extra dingen moeten doen.” Het gebruiksgemak dat medewerkers privé ervaren met de apps en apparaten die ze gebruiken, verwachten ze ook op hun werk, merkt een ICT-manager op.
"Het contactmoment met de helpdesk is een goed moment om digivaardigheid te stimuleren"
Acceptatie en cultuur
Naast vaardigheden van medewerkers en gebruiksvriendelijkheid van technologie, spelen cultuur en houding een rol, zo zien ICT’ers. Helpdeskmedewerkers merken dat sommige zorgverleners aan de telefoon melden dat ‘het niet werkt’, terwijl anderen heel leergierig vragen ‘waarom werkt het niet?’ of ‘wat kan ik de volgende keer beter doen?’. Heel soms merken zij een aversie tegen een softwareprogramma of app en hoort men ‘hier werk ik niet mee’. Dat is frustrerend, vertelt een functioneel beheerder. ‘Geen tijd’ is ook een vaak gehoord argument om technologie te mijden.
In de gesprekken stellen ICT’ers dat ze graag meer bereidheid vanuit zorgverleners zien om te werken en te leren werken met de technologie die nu voorhanden is. Ook al is die soms (nog) niet ideaal. Aan de andere kant steken de ICT’ers ook de hand in eigen boezem en zeggen ze soms nog te weinig kennis van en begrip voor de wereld van de zorgverlener te hebben. Ze begrijpen niet altijd goed genoeg wat de zorgverlener nodig heeft. Wat dat betreft, heeft de ICT’er zelf eveneens een rol te vervullen in de gewenste cultuuromslag. Ook van hem/haar vraagt de digitale transitie in de zorg andere kennis en vaardigheden, bijvoorbeeld didactische vaardigheden of vaardigheden om anderen te coachen.
