Samenwerking kreeg voor veel (zorg)organisaties een impuls door de regioplannen die in het kader van het Integraal Zorgakkoord (IZA) zijn ontwikkeld. In 2024 krijgen die plannen handen en voeten. Zorgverzekeraars zoals coöperatie VGZ en medisch servicecentrum (MSC) Zorg bij jou van Santeon hebben hun krachten gebundeld om telemonitoring en andere zorgdiensten centraal te regelen. “Onze krachten bundelen houdt meer in dan alleen samenwerken”, vertelt directeur van Zorg bij jou, Siebren van der Kooij. “We leren van elkaar en ontwikkelen hybride zorgpaden en diensten die zorgverleners kunnen inzetten om op die manier meer capaciteit voor hun zorgverleners vrij te maken. Vervolgens streven we ernaar om deze diensten door heel Nederland uit te rollen.”
Innovatiemanager digitale transformaties bij Coöperatie VGZ, Nathalie van de Louw beaamt dat: “Ons partnership gaat inderdaad verder dan alleen samenwerken. We moeten durven vertrouwen op elkaars kennis en gebruik maken van elkaars ervaringen. Alleen zo kunnen we de ambities in rap tempo met elkaar realiseren. Het gaat leiden tot een enorme verbetering voor de toegankelijkheid van de zorg, voor iedere patiënt in Nederland, ongeacht waar je woont.”
In het derde kwartaal van 2023 kregen de Santeon-ziekenhuizen akkoord van het ministerie van VWS en van zorgverzekeraars VGZ en Zilveren Kruis om hybride zorg in Nederland verder te ontwikkelen. Onder de noemer ‘Zorg bij jou’ wordt vanuit de Santeon-ziekenhuizen een gezamenlijk medisch servicecentrum ontwikkeld. Daar waar mogelijk gebeurt de zorgverlening digitaal. Fysieke zorg gebeurt op locatie als dat echt nodig is. Op die manier hebben patiënten snel de beste zorg in de buurt. En er wordt kostbare tijd vrijgespeeld van zorgprofessionals, die voor andere patiënten kan worden ingezet.
De ontwikkeling van hybride zorg in Zorg bij jou kent verschillende stappen, vertelt Van der Kooij. “We zijn begonnen met de invoering van monitoring-apps en het opzetten van medisch servicecentra in de verschillende Santeon-ziekenhuizen. Nu zijn we op het punt dat we data uit de verschillende apps als Luscii, Sananet en Beterdichtbij samenvoegen in een overkoepelend dashboard van Zorg bij jou. Van daaruit wordt onze dienst- en zorgverlening in één samenwerkend, virtueel MSC georganiseerd en uitgevoerd. We werken toe naar een ecosysteem waarop later ook andere apps kunnen aansluiten.”
Door en voor zorgverleners
Zorg bij jou is ontstaan vanuit de zeven topklinische ziekenhuizen van de Santeon-groep. Na het draaien van lokale proefprojecten in de ziekenhuizen, werd de conclusie getrokken dat er een gezamenlijke aanpak nodig is om te kunnen versnellen en om de zorg toekomstbestendig te kunnen inrichten. Zo ontstond in 2023 het medisch servicecentrum Zorg bij jou.
“Het bijzondere aan Zorg bij jou is dat het door en voor zorgverleners is opgezet”, schetst Van der Kooij. “Ervaringen, ideeën, ervaringen van patiënten en wensen van zorgverleners uit de verschillende Santeon-ziekenhuizen worden meegenomen in het ontwikkelen van hybride zorgpaden.”
Bij de ontwikkeling hadden de initiatiefnemers te maken met verschillende uitdagingen op meerdere gebieden. Hybride zorg op schaal is een ingrijpende zorgtransformatie waarbij bekostiging, werkprocessen, onderlinge communicatie en ICT-ontwikkelingen allemaal een rol spelen in de ontwikkeling van één patiëntreis. Van der Kooij: “We bekijken steeds welke digitale gegevens we minimaal nodig hebben om te kunnen werken. Helaas kunnen we nog niet zonder beperkingen samenwerken op het gebied van digitale gegevensuitwisseling. Die interoperabiliteit moet hoog op de agenda staan omdat we anders op een gegeven moment tegen de grenzen aanlopen.”
Van de Louw vult aan: “We zijn gestart met de Santeon-ziekenhuizen, maar vanaf 2024 kunnen ook andere zorgaanbieders aansluiten op Zorg bij jou. Dat kunnen individuele zorgaanbieders zijn, maar ook samenwerkingsgroepen van huisartsen en thuisorganisaties. De potentie van Zorg bij jou is enorm. Alleen al in de medisch specialistische zorg verwachten we dat we 7.000 fte kunnen vrijspelen: tijd die kan worden besteed aan andere patiënten. Omgerekend is dat ongeveer 40 procent van de MSZ-vacatures die in 2032 onvervulbaar gaan zijn. We streven ernaar dat Zorg bij jou ongeveer 25 procent van de zorgaanbieders in Nederland gaat ondersteunen in het aanbieden van hybride zorg.”
Omdenken en loslaten
De transitie van de zorg betekent volgens Siebren van der Kooij en Nathalie van de Louw ook een cultuurverandering voor zowel zorgverleners als voor de patiënten. Het zorgproces wordt steeds meer ingericht vanuit de patiënt en niet meer vanuit de traditionele silo’s. Voor zorgverleners betekent dit dat ze het principe van ‘de eigen patiënt’ steeds meer moeten loslaten.
Van de Louw illustreert dat met een voorbeeld: “Onlangs vertelde een longarts uit een Santeon- ziekenhuis dat hij zich in eerste instantie ietwat ‘onthand’ voelde. Het ritme om patiënten regelmatig te zien voor controle was verdwenen. Hij was pas weer wat gerustgesteld toen hij merkte dat hij patiënten terugzag als er écht iets aan de hand was met een patiënt, waarbij zijn kennis, kunde en vaardigheden nodig waren.”
Beide betrokkenen snappen dat een verandering als deze tijd kost. Zorgverleners moeten worden ondersteund in deze nieuwe manier van werken. Het is eerst flink investeren, maar dat betaalt zich later terug door tijdwinst in de zorgverlening door de juiste zorg op de juist plek.
“We ondersteunen de zorgverleners met workshops over de veranderingen”, legt Van de Louw uit. “En met het transformatiegeld zijn we in staat om personeel te betalen die zowel patiënten als zorgverleners helpen bij de veranderingen. Zo zijn er in de verschillende ziekenhuizen medewerkers die patiënten helpen om de juiste route op het zorgpad te kunnen volgen. Afhankelijk van het soort zorgpad zijn er verschillende soorten begeleiding mogelijk.”
Keuzemenu
Om te controleren of de nieuwe, hybride zorgpaden het beoogde resultaat behalen, worden resultaten op allerlei vlakken continu gemonitord en gemeten. “We hebben een aantal kritieke prestatie indicatoren (KPI’s) omschreven zoals: aantallen patiënten, kwaliteit van de geleverde diensten, effecten van het nieuwe zorgpad”, licht Van der Kooij toe. “Kortom: is er door de invoering van het nieuwe zorgpad echt sprake van substitutie van de zorg terwijl we kwalitatief goede zorg blijven bieden? We gebruiken hiervoor de evaluatiesystemen die binnen de Santeon-ziekenhuizen al werden gebruikt en hebben daar gegevens van het hybride zorgpad aan toegevoegd.”
Van de Louw voegt toe: “Bij het starten van een nieuwe zorgpad wordt een inschatting gemaakt waar de meeste impact kan worden gemaakt. Daarmee starten we om snel een oplossing te kunnen bieden aan het toenemend personeelstekort. Gaandeweg wordt gemonitord of de impact ook wordt gerealiseerd en kunnen we zo nodig bijsturen.”
Ontlasten zorg
Inmiddels zijn er in Nederland meer medisch servicecentra. Ook zij beogen de zorg te ontlasten door vanuit de patiënt te redeneren en zorg te bieden op de momenten en de plaatsen waar mogelijk. In hoeverre verschilt Zorg bij jou van deze centra?
Volgens Van de Louw en Van der Kooij is het grote verschil dat Zorg bij jou vanuit de directe ziekenhuiszorg is ontstaan: door en voor zorgverleners. “Dat geeft de zorgverleners vertrouwen en blijven ze zich verbonden voelen met de patiënten die ze behandelen. De volgende stap is om naast Santeon-ziekenhuizen ook andere zorgaanbieders aan te sluiten, zoals huisartsen, thuiszorgorganisaties en andere ziekenhuizen”, zegt Van de Louw.
Deel zorgpad inkopen
Zorg bij jou creëert nieuwe, hybride zorgpaden. Maar dat wil niet zeggen dat zorgverleners per se dat pad van begin tot eind helemaal moeten overnemen, betogen Van der Kooij en Van de Louw. Zo kan een huisartsencoöperatie ook een kleiner gedeelte van een pad inkopen, bijvoorbeeld de module hypertensie of bloedsuiker monitoring.
Uiteraard is standaardisatie nodig van de zorgpaden van Zorg bij jou in de Santeon-ziekenhuizen, om snel schaalbaar te zijn en maximaal meerwaarde te realiseren, weet Van der Kooij. “Tegelijkertijd ontwikkelen we onze producten en diensten verder met andere zorgverleners. We hebben hiervoor een producten- en dienstencatalogus samengesteld. Je kunt dan bijvoorbeeld het hele zorgpad rondom cardiovasculair inkopen. Maar je kunt straks ook alleen zorgpad ‘hypertensie’ inkopen, wat je dan op meerdere aandoeningen in je zorgverlening kunt toepassen. Overigens zijn we een maatschappelijke organisatie zonder winstoogmerk. Zorg bij jou kent een coöperatie waar ook andere leden kunnen toetreden.”
Santeon/Zorg bij jou heeft ongeveer elf procent van de Nederlandse patiëntenpopulatie onder zijn hoede. Wat Van der Kooij en Van de Louw betreft een goede start om Zorg bij jou de komende tijd verder te laten uitwaaieren naar andere gebieden in het land.
