Als je patiënt-/cliëntgegevens wilt uitwisselen met andere zorgorganisaties, hoe kun je er dan op vertrouwen dat dit op een rechtmatige manier gebeurt? Wie verstuurt de gegevens, wie ontvangt en bekijkt ze? En zijn zij daartoe gemachtigd? Deze aspecten controleren en zichtbaar maken, dat doet het Nuts-initiatief. Een groeiend aantal zorg-IT leveranciers werkt samen in een vertrouwensnetwerk voor de zorg: een nutsvoorziening die gegevensuitwisseling versnelt en zorgorganisaties in staat stelt makkelijk, goedkoop en veilig data te delen. Niet alleen binnen, maar ook buiten de eigen regio.
Wat vier jaar geleden begon als idee om gegevensuitwisseling in de zorg te versnellen, is inmiddels uitgegroeid tot een volwassen vertrouwensnetwerk, waaraan enkele tientallen zorg-IT leveranciers deelnemen. Ook is er contact met de Taskforce Samen Vooruit, Twiin, zorgverzekeraar VGZ en Zorginstituut Nederland. Hierdoor wordt het draagvlak voor de inzet van Nuts bij data-uitwisseling tussen zorgorganisaties steeds breder.
Dit is goed nieuws voor de zorgprofessional én de patiënt: gebruik maken van gemeenschappelijke standaarden en softwarecomponenten (zie kader) maakt het voor IT-leveranciers eenvoudiger en goedkoper om de connectie te leggen tussen hun klanten en (de systemen van) andere zorgorganisaties en zorgverleners. Zo kunnen zorgprofessionals medische informatie snel en vertrouwelijk overdragen aan hun partners in het zorgnetwerk. Dat bespaart tijd en vermindert de administratieve last, zonder dat dit ten koste gaat van de vertrouwelijkheid en veiligheid.
Vertrouwelijkheid waarborgen
De bij Nuts betrokken leveranciers ontwikkelen samen een standaard gericht op vier aspecten, die de vertrouwelijkheid van gegevensuitwisseling in de zorg waarborgen: authenticatie (wie ben je?), autorisatie (ben je gemachtigd om de gegevens op te vragen?), register (waar kan ik je vinden?) en logging (wat is er met de data gebeurd in het netwerk?). Voor deze aspecten is gekozen omdat op dit vlak tot nu toe geen landelijk dekkende infrastructuur beschikbaar is.
Leveranciers die aan het vertrouwensnetwerk deelnemen, implementeren Nuts-softwarecomponenten in hun zorgoplossingen. Zo stellen zij hun gebruikers - zorgorganisaties en zorgprofessionals - in staat om op een vertrouwelijke manier data te delen met partners in hun zorgnetwerk.
Het enige dat de eindgebruiker merkt van Nuts, is dat degene die vanuit het eigen ICT-systeem patiënt/cliëntgegevens opvraagt bij een andere zorgorganisatie of zorgverlener, zich digitaal moet legitimeren. Daarvoor gebruikt Nuts de Irma-app of UZI-pas. Dat is gebruiksvriendelijker dan DigiD en bovendien voor softwareleveranciers eenvoudiger te integreren in hun systemen. Ook moet de grondslag, de toestemming voor het delen van de gegevens, zijn vastgelegd in het systeem van de zorgverlener die de data heeft.
Nuts verzorgt ‘onder water’ automatisch alle benodigde controles zodat de informatie veilig mee kan reizen met de patiënt/cliënt. Zo hoeft die zijn of haar verhaal maar één keer te vertellen en komt de juiste zorg op de juiste plek echt binnen handbereik.
Vrije softwarekeuze
Een belangrijk voordeel van de decentrale werkwijze binnen Nuts is dat niet iedereen met dezelfde software hoeft te werken. Dankzij de Nuts-standaarden kunnen data rechtstreeks worden uitgewisseld tussen de ICT-systemen van verschillende zorginstellingen en zorgverleners, zowel binnen als buiten de eigen regio. Iedereen kan dus met zijn eigen ICT-oplossingen blijven werken en van hieruit rechtstreeks gegevens uitwisselen met andere zorginstellingen of zorgprofessionals, zonder dat er dure maatwerkkoppelingen nodig zijn. Dit maakt zowel regionale als bovenregionale samenwerking aanmerkelijk eenvoudiger en goedkoper.
Ook waarborgt Nuts de vrije keuze van zorgorganisaties voor een ICT-oplossing: er is geen tussenkomst vereist van een centrale ICT-dienstverlener. Zo wordt een vendor lockin voorkomen: Nuts biedt een gelijk speelveld voor alle partijen.
Meerdere use cases
Dat deze aanpak werkt, heeft Nuts inmiddels laten zien in verschillende use cases, die Nuts Bolts noemt. Al gerealiseerd is de inzage van huisartsen in de cliëntdossiers van VVT-instellingen, het inzien en opvragen van gegevens bij partners in de geboortezorg (binnen VIPP Babyconnect) en de eOverdracht van ziekenhuizen naar VVT-instellingen (binnen VIPP InZicht).
Door het gebruik van generieke, open source software kunnen relatief snel ook andere use cases worden uitgewerkt, bijvoorbeeld binnen andere VIPP-programma’s. Nuts maakt daarvoor onder meer gebruik van hackathons, waarbij softwareontwikkelaars van diverse leveranciers binnen enkele dagen samen een werkend prototype bouwen.
NUTS WAARBORGT VERTROUWELIJKHEID GEGEVENSUITWISSELING
Momenteel wordt er gewerkt aan de inzet van Nuts binnen de avond-nacht-weekend zorg en het programma Keteninformatie Kwaliteit Verpleeghuiszorg (KIK-V). Voor dit laatste organiseert Zorginstituut Nederland in mei een hackathon, waarbij Nuts als onderdeel van hun use-case wordt beproefd.
Ook zorgverzekeraar VGZ faciliteerde van 7 tot 11 maart jl. een hackathon. Deze was gericht op het toepassen van de Nuts-standaarden in vier use cases, waaronder het opvragen van een actueel medicatie-overzicht en het opzetten van een generiek chat-raamwerk. “VGZ wil graag laten zien wat mogelijk is om versnelling van gegevensuitwisseling in het veld te stimuleren en als katalysator fungeren in het zorg-ecosysteem”, vertelt Hugo te Kaat, die als innovation catalyst van VGZ bij de hackathon betrokken was.
Intentieverklaring eOverdracht
Bij de eOverdracht is Nuts al een stap verder. Na een succesvolle hackathon in oktober 2021 ondertekenden in december vorig jaar negen IT-aanbieders in de langdurige en ziekenhuiszorg de intentieverklaring ‘Nuts standaarden voor eOverdracht’.
Ondertekenaars waren: Adapcare (met ECD Pluriform Zorg), Ecare (met ECD PUUR.), Gerimedica (met ECD Ysis), Lable (met EDC Lable Care), Nedap (met ECD Ons), PinkRoccade (met ECD mijnCaress), SDB Groep (met SDB ECD), Tenzinger (met ECD Fierit) en ZorgDomein (zorgplatform met geïntegreerde Transfer-oplossing).
Deze leveranciers gaan Nuts gebruiken bij het implementeren van de eOverdracht. Hiermee geven zij een duidelijk signaal af aan de gebruikers van hun zorgoplossingen: een patiënt/cliënt kan veilig en volgens alle wettelijke eisen elektronisch worden overgedragen aan een andere zorginstelling.
Nuts vormt overigens een aanvulling op bestaande (inter)nationale standaarden voor eenheid van taal en gegevensuitwisseling. Zo sluit Nuts bij de eOverdracht aan op de informatiestandaard van Nictiz. De bovenstaande leveranciers werken daarnaast binnen de Taskforce Samen Vooruit aan een Technische Afspraak voor eOverdracht. Ook voeren Nuts en Twiin gesprekken over het opnemen van eOverdracht via Nuts in het Twiin afsprakenstelsel. Dit zijn geen gescheiden of concurrerende processen: het realiseren van eOverdracht is het centrale doel.
Nuts in Babyconnect
In november 2021 werden de eerste Nuts use cases binnen de geboortezorg gerealiseerd (zie ook artikel pagina 58-59) , eveneens via een hackathon: een verloskundige kon echogegevens van haar cliënt inzien bij Bovenmaas Prenataal. Ook kon een kraamverzorgde ter voorbereiding op haar werk bij een cliënt gegevens opvragen bij een eerstelijns verloskundige.
“In april 2021 hebben we de eerste stap gezet met het uitwisselen van data tussen partijen in de geboortezorg via de HL7 FHIR-standaard van Nictiz”, vertelt Jorrit Spee, projectleider ontwikkeling bij VIPP Babyconnect. “Toen maakte iedereen echter gebruik van hetzelfde platform. Via het Nuts-netwerk is gegevensuitwisseling gerealiseerd tussen systemen van verschillende IT-aanbieders in de geboortezorg, zowel binnen als buiten de eigen regio en zonder verplichte tussenkomst van een platform. Het mooie van de beschikbare Nuts-standaarden is bovendien dat ze ook toepasbaar zijn op andere vormen van netwerkzorg of op gegevensuitwisseling op basis van een verwijzing of expliciete toestemming in de cure en care.”
Preconcurrentieel samenwerken
Nuts is een samenwerkingsverband van zorg-IT aanbieders, gericht op een decentraal communicatienetwerk waarin gegevens gemakkelijk, veilig en snel uitgewisseld kunnen worden tussen Nederlandse zorgverleners. Nuts laat systemen van verschillende zorg-IT aanbieders rechtstreeks communiceren, zonder systeemspecifieke koppelingen of verplichte tussenkomst van een centrale dienstverlener. Zo kan elke zorgaanbieder zelf kiezen welke applicatie of welk platform hij wil inzetten voor een bepaalde uitwisseling.
Nuts ontwikkelt standaarden en open source software, die kosteloos beschikbaar zijn voor alle leveranciers die samen een technisch vertrouwensnetwerk willen realiseren. Hiervoor richt Nuts zich op vier aspecten van elektronische gegevensuitwisseling: authenticatie, autorisatie, adressering en logging.
Meer informatie over Nuts is te vinden op de website en het YouTube-kanaal van de stichting:
