Om onderstaande en alle andere premium artikelen te lezen, moet u inloggen of een account aanmaken.
U kunt nog {free_articles_left} premium artikel gratis lezen. Om meer premium artikelen te lezen, moet u inloggen of een account aanmaken.
Laatst vroeg iemand mij: “Joost, ben jij nou vóór of tegen AI?” Dat is alsof je aan een SMA-patiënt vraagt of-ie voor of tegen rolstoelen is. Natuurlijk ben ik vóór AI! Zonder AI was ik nu waarschijnlijk nog steeds avondenlang bezig met het roosteren en plannen van mijn persoonlijke zorgteam – een logistieke nachtmerrie waarvoor geen enkele zorgverzekeraar of overheid ook maar een cent vergoeding biedt. Eigen regie heet dat dan. Maar, beste lezers, zoals elke goeie thriller heeft ook AI een duistere onderkant. En die verdient minstens zoveel spotlicht als de glimmende bovenkant die ons wordt voorgespiegeld door de Silicon Valley-marketeers en hun Nederlandse evenknieën.
Inderdaad weet ik als SMA-patiënt hoe het is om niet gezien te worden in onze maatschappij. Misschien ben ik daarom zo’n aandachttrekker? Maar zullen we eerst samen proberen de donkere kant van AI te compenseren? Op een humane, effectieve wijze de mensen te zien die wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken binnen de AI-revolutie?
Laten we het beestje bij de naam noemen: AI draait op mensen. In Kenia, de zogenaamde ‘Silicon Savannah’, zitten duizenden mensen voor een schijntje per uur AI-systemen te trainen. Ze labelen dag in dag uit de meest gruwelijke teksten en beelden – seksueel misbruik, haatspraak, geweld – zodat onze chatbots een beetje beschaafd blijven. Voor 1,18 euro per uur, met mentale littekens als bonus. Moderne slavernij, maar dan met wifi. En dat allemaal zodat wij in Nederland kunnen genieten van een AI-assistent die netjes antwoordt op onze vragen over zorginnovatie.
Even serieus, wat klinkt logischer voor de leek: een CO2-compensatieheffing afwentelen op de boeren in Nederland? Een stofje dat wij uitademen en waar de planten van smullen. Of een AI-compensatie die écht bij de mensen terechtkomt die aan het kortste eind trekken, met het signaal vanuit Nederland dat wij hen zien – zouden onze zorgbestuurders bereid zijn om hier een rondetafelgesprek aan te wijden met uw columnist, de boardroom joker?
Zoals Picasso ooit zei: “Kunst wist het stof van het dagelijks leven van de ziel.” Kunst en kunstenaars helpen ons de gekte van de dagelijkse ratrace te overleven en geven betekenis aan de wereld om ons heen – voor volwassenen én kinderen een onmisbare dimensie in ons denken. Jarenlang bouwden we in Europa regels op om componisten, schrijvers en kunstenaars te beschermen. Auteursrecht, collectieve rechtenorganisaties – allemaal bedoeld om makers niet met lege handen te laten staan.
Maar AI vreet zich een weg door alles wat ooit online is gezet. Muziek, boeken, columns (ja, ook deze!), alles wordt zonder pardon in de AI-molen gegooid. Output eruit, centen naar Silicon Valley, de maker blijft met lege handen achter. BumaStemra heeft inmiddels een opt-out recht afgedwongen, maar voor de meeste AI-systemen is het kwaad al geschied want al deze vragen zijn zo nieuw dat de regelgeving altijd achterloopt. Maar samen nu en dan vast een donatie doen kan nooit kwaad.
Waarom hebben we wél CO2-compensatie, maar geen AI-compensatie? Want wie compenseert de labelaars in Kenia en de creatieve kostwinners die hun werk terugzien als AI-output zonder vergoeding?
Stel je voor: AI-compensatie. Een fonds waar elke AI-dienst die draait op menselijke arbeid en creativiteit aan bijdraagt. Geld voor de mensen die het echte werk doen: de labelaars, de kunstenaars, de componisten. En een bonus voor elke zorgprofessional die dankzij AI een minuut minder administratie hoeft te doen – want daar doen we het uiteindelijk voor.
Dus, zorgbestuurders, beleidsmakers: laten we niet langer toekijken hoe AI de wereld leegzuigt. Laten we AI-compensatie de norm maken. Niet omdat we tegen vooruitgang zijn – integendeel, zonder AI was mijn leven een stuk saaier – maar omdat echte vooruitgang niet ten koste mag gaan van mensen en hun unieke talenten en menselijk bestaan.
En als de AI-industrie klaagt over de kosten? Gewoon laten huilen. Misschien kan ChatGPT er een gedicht over schrijven. In Kenia weten ze er vast wel raad mee.
PS: het roosteren en plannen van medewerkers door budgethouders met hulp van AI is nog toekomstmuziek, maar zoals u ondergetekende kent, de hoop is de wereld nog niet uit.
