Het St. Antonius Ziekenhuis onderzoekt momenteel de meerwaarde van virtual reality (VR) ter ondersteuning van operaties bij nierkanker. Met dit onderzoek wil het ziekenhuis, onder leiding van uroloog dr. Pepijn Polm en technisch geneeskundestudent Emma Trouw, vaststellen of VR een waardevolle aanvulling is op de standaard preoperatieve voorbereiding.
In totaal worden 110 patiënten betrokken bij de studie. Bij de helft wordt de operatie voorbereid met behulp van traditionele CT-beelden, terwijl de andere helft wordt geopereerd na een VR-voorbereiding. De randomisatie zorgt voor een objectieve vergelijking tussen beide groepen. De eerste deelnemers zijn inmiddels geïncludeerd.
Maatwerk dankzij VR-visualisatie
Een van de grootste uitdagingen bij nierchirurgie is de grote anatomische variatie tussen patiënten, met name in de ligging van bloedvaten rondom de nieren. Waar chirurgen traditioneel afhankelijk zijn van het ‘doorbladeren’ van tweedimensionale CT-scans, biedt VR de mogelijkheid om het operatiegebied driedimensionaal en interactief te verkennen, inclusief structuren aan de achterkant van de nier, die anders buiten beeld blijven.
“Door in VR de individuele vaatstructuur beter in kaart te brengen, kunnen we gerichter opereren,” aldus Polm. “Dat betekent onder meer dat we nauwkeuriger kunnen bepalen welke slagaders tijdelijk afgesloten moeten worden, zodat de rest van het orgaan goed doorbloed blijft. Dat kan bijdragen aan minder schade aan het gezonde nierweefsel.”
Het vertalen van tweedimensionale CT-beelden naar een bruikbaar VR-model is nog arbeidsintensief. Student Emma Trouw houdt zich binnen het project bezig met deze conversie: “Voor een enkel VR-model ben ik al gauw een uur bezig. Er komt nog veel handmatig werk bij kijken.” In de toekomst zouden AI-technieken deze stap mogelijk kunnen automatiseren, wat opschaling vergemakkelijkt.
Pionier in nierkankerzorg
Het St. Antonius Ziekenhuis behoort tot de toonaangevende behandelcentra voor nierkanker in Nederland. Met een breed palet aan behandelopties en ongeveer 200 operaties per jaar, vaak uitgevoerd met behulp van robotchirurgie, loopt het ziekenhuis voorop in technologische innovaties in de urologie.
Hoewel de huidige studie te klein is om harde conclusies te trekken over gezondheidswinst, ziet Polm duidelijke potentie. “We verwachten dat deze technologie de kwaliteit van de chirurgische voorbereiding en daarmee de uitkomst van de ingreep kan verbeteren. Als dat wordt bevestigd, zetten we een grote stap richting meer gepersonaliseerde en veiligere nierchirurgie.”
VR in de OK
Enkele jaren geleden experimenteerde het Erasmus MC al met 3D-VR technologie voor longanatomie. Hiermee kunnen chirurgen vooraf een nauwkeurige driedimensionale weergave van longtumoren en omliggende segmenten zien, waardoor veel preciezer kan worden geopereerd. In plaats van een hele longkwab te verwijderen, kan volstaan worden met segmentresectie, waardoor gezonde longweefsels behouden blijven en de ademcapaciteit beter gehandhaafd wordt. Dit bevordert het herstel en laat patiënten reservelongeweefsel behouden voor eventueel toekomstige curatieve ingrepen.
In de VS werd twee jaar geleden al gewerkt aan een 4D VR-oplossing voor een betere preoperatieve planning van hartoperaties. Met die technologie kan een interactieve 4D‑VR-weergave van het kloppende hart worden gemaakt. Daarvoor worden medische beelden omgezet naar dynamische 3D- en 4D-modellen, zodat artsen hartstructuren tijdens verschillende fasen van het kloppen te analyseren. Deze technologie is met name relevant bij aandoeningen waarbij abnormale spiergroei de pompfunctie van het hart belemmert. Het detaillevel van de 4D VR-simulatie kan helpen bepalen welk deel van de hartspier verwijderd moet worden.
