Het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) heeft volgens eigen zeggen als eerste Nederlandse ziekenhuis een volledige inventarisatie uitgevoerd onder alle ruim 15.000 medische hulpmiddelen die in het ziekenhuis worden gebruikt. Doel van deze omvangrijke operatie is om beter inzicht krijgen in welke producten herbruikbaar zijn en welke na één keer gebruik worden weggegooid. De stap past binnen de bredere ambitie van het ziekenhuis om zorg structureel te gaan verduurzamen.
Uit de inventarisatie blijkt dat in het ziekenhuis ongeveer 75 procent van de medische hulpmiddelen na eenmalig gebruik wordt weggegooid. Slechts een kwart is herbruikbaar na grondige reiniging of sterilisatie. Soms is het product volledig of gedeeltelijk opnieuw te gebruiken. Een goed voorbeeld is natuurlijk wasbaar textiel.
Single use
Maar ook binnen de categorie ‘single use’ wordt in het ziekenhuis nu onderscheid gemaakt tussen strikt eenmalig gebruik en herhaald gebruik bij dezelfde patiënt, bijvoorbeeld bij steunkousen of zuurstofbrillen. Met het nieuwe overzicht kan het JBZ gerichter overstappen op duurzame alternatieven. Ze maken bij iedere vervangingskeuze een zorgvuldige afweging. Volgens zorgmedewerkers is hergebruik alleen zinvol als het aantoonbaar milieuvriendelijker is en minstens zo veilig en praktisch. Reinigen en steriliseren van middelen kost immers ook energie, water en schoonmaakmiddelen.
De ziekenhuisbrede inventarisatie is uitgevoerd door de afdeling Inkoop en volgt op eerdere verduurzamingsmaatregelen, zoals het vervangen van wegwerp-isolatiejassen op de intensive care door herbruikbare varianten en de overstap naar wasbare celstofmatjes. Bij het vervangen van hulpmiddelen wordt met name gekeken naar de materialen die in grote aantallen worden gebruikt of die bestaan uit milieubelastende grondstoffen.
Circulaire zorg
De inzichten worden gedeeld met andere zorginstellingen via onder meer het Zorg Inkoop Netwerk Nederland. Dit is geheel in lijn met de landelijke doelstellingen van de Green Deal Duurzame Zorg 3.0. De zorgsector is in Nederland verantwoordelijk voor 7 procent van de totale CO₂-uitstoot en gebruikt 13 procent van alle grondstoffen. Het JBZ hoopt met deze nieuwe aanpak na de inventarisatie niet alleen intern, maar ook landelijk bij te dragen aan toekomstbestendige, circulaire zorg.
Een consortium van Nederlandse ziekenhuizen en kennisinstellingen onder leiding van Erasmus MC kreeg in 2023 zes miljoen voor onderzoek om ziekenhuizen duurzaam en toekomstbestendig te maken. De subsidie is toegekend door de Nationale Wetenschapsagenda. Onder de noemer ESCH-R-project is de uitdaging aangegaan om toepassing van circulaire interventies in ziekenhuizen te versnellen om zo de ecologische voetafdruk van de zorg te verlagen.
