Lucien Engelen, gezondheidszorg-strateeg, vindt het te vroeg om de impact van de coronacrisis op digitalisering van de zorg te bepalen. “We kunnen pas over een jaar of drie zeggen of digitalisering door corona over de volle breedte doorgebroken is. Het is wel zo dat meer partijen dan voorheen hebben gemerkt wanneer digitale zorg wel werkt én wanneer het niet werkt. Digitale zorg is niet geschikt voor alles. Daar krijgen we nu een inhoudelijke discussie over. Niet langer een discussie op basis van aannames, maar op basis van ervaringen. Dat is belangrijk.”
Een groeiende groep mensen in en rondom de zorg lijkt de doorbraak van digitalisering als winstpunt van de coronacrisis te zien. Lucien Engelen vindt het echter te vroeg om te juichen. “Ik heb niet de indruk dat we de crisis al achter ons hebben. Iedereen is nog druk bezig met het inhalen van uitgestelde zorg en we weten niet wat nog vóór ons ligt.”
Maar als je terugkijkt naar de afgelopen maanden, heeft de crisis wel degelijk een zekere impact gehad. Zo worden toepassingen als beeldbellen en monitoring op afstand opeens op grote schaal ingezet. Engelen: “Zoals ik al eerder in media heb gezegd: we zijn jarenlang zwanger geweest van digitale zorg en nu is die met een keizersnede ter wereld gekomen.”
Vaak wordt bij digitale zorg alleen gedacht aan beeldbellen en monitoren, maar het gaat ook om zaken zoals structureel adequate informatie op een afgestemde wijze aanbieden via internet. Iets dat ten tijde van deze corona-pandemie vaak de enige manier van contact was, stelt hij.
Overigens ziet Engelen een verschil tussen de relatief snel inzetbare digitale technologie op gebieden als monitoring op afstand en de inzet van AI. Die brede belofte van AI en wat het kan veranderen, is meer voor de langere termijn - een jaar of tien.
“Nu zie je vooral toepassingen in niches met machine learning, een ‘lagere’ vorm van AI voor patroonherkenning. Zoals bij het helpen bepalen of ergens een tumor zit. Op persoonlijk niveau uiteraard zeer belangrijk. Maar pas als AI zover doorontwikkeld is dat op basis hiervan bijvoorbeeld een behandeltraject voorgesteld kan worden, als er keuzes gemaakt worden, dan heb je het over mainstream impact.”
Leveren van zorg
De belangrijkste verandering betreft volgens Engelen momenteel het leveren van zorg. Digitalisering is daar onderdeel van. “De kernvraag is: hebben we het ‘Copernicus-moment’ waarover ik vaker spreek: draait de patiënt straks niet meer om de zorg heen, maar de zorg om de patiënt? Deels gebeurt dit al. Patiënten krijgen meer keuze, maar ook zorgprofessionals: handel je een gesprek digitaal af, via een bericht of videobellen, of is het echt nodig om elkaar altijd face-to-face te zien?”
"Overheid mag eisen dat digitalisering nu niet teruggedraaid wordt"
Engelen schreef in een bijdrage voor Deloitte (zie kader) dat hij een rolwisseling ziet, waarbij dat keuze-element terugkomt. “We zijn ooit ziekenhuizen gaan bouwen om zorgapparatuur centraal in te zetten. Steeds meer zorgtechnologie kun je nu in een smartphone stoppen, wat delocalisering van gezondheidszorg in gang zet.” Dat omvat een aantal elementen, mede ingegeven door lessons learned van de coronacrisis:
• (Digitale) technologie (steeds meer in personal devices).
• Rolwisseling en keuze (zoals voor een consult op locatie of virtueel).
• Wake up call (professionals die erachter komen dat veel fysieke zorg ook anders ingericht kan worden).
Voor Engelen is de coronacrisis in ieder geval een bevestiging dat er nog lucht in de zorg zit. Dat het niet altijd meer op één locatie moet, maar afhankelijk van het soort behandeling of consult ook elders kan.
