De maatschappij wordt steeds complexer en er worden steeds hogere eisen gesteld om goed te kunnen functioneren, merkt Stephan Hermsen, interim bestuurder van Provico - een netwerkorganisatie binnen GGZ en huisartspraktijken in Noord-Limburg. “Voor steeds meer mensen kan dit gevolgen hebben en leiden tot mentale problematiek. Hier willen wij als netwerkorganisatie, samen met GZ-Plein op een veilige en slimme manier op inspelen.”
“Het lijkt alsof steeds meer mensen een GGZ-probleem hebben, maar is dat zo? Is het geen verbindingsprobleem? Moet de zorg gaan zorgen voor al deze mensen of is er iets anders nodig? De omgeving blijft complexer worden, dus hier moeten we wat mee,” stelt Hermsen.
Vroeger ging je naar de kerk met problemen, had de onderwijzer een bepaald aanzien en kon je terecht bij de buren voor hulp. Onze natuurlijke steunstructuur is in deze maatschappij voor een deel weggevallen. De komst van technologie drijft ons verder uit elkaar, we zitten in onze eigen bubbel. Maar kan technologie ook juist een kans zijn om weer contact met elkaar te maken?
Algemeen directeur van GZ-Punt, Esmee Valk, meent van wel. “Met slimme en veilige technieken kan technologie juist een verbinder zijn. Mensen worden sneller geholpen en komen makkelijker met elkaar in contact. Zo ontstaat er een digitale steunstructuur: een community waarbinnen je kunt delen en ontmoeten of die je kan helpen om het zelf te doen. Zo word je samen veerkrachtig. En als het nodig is, zijn er professionals als back-up. De huidige slimme technologie maakt deze verbinding en signalering mogelijk en dat is wat het platform GZ-Plein kan en ontwikkelt.”
Meer gezondheidsvaardigheden
Hermsen: “Als je al onzeker bent geworden van de huidige complexe maatschappij en je gaat online zoeken, staat er vaak: “Bij twijfel, ga naar de huisarts.” Dus dat doen veel mensen. Sommigen hebben van tevoren al gegoogled of op Thuisarts.nl gezocht. Maar veel mensen met klachten gaan zonder voorbereiding naar de huisarts. Hierdoor loopt de huisarts over en komt het steeds vaker voor dat niet iedereen meer een huisarts heeft. Met veilige en slimme technologieën zoals GZ-Plein of andere tools worden mensen sneller geholpen en kunnen huisartsen worden ontlast. We zijn al bezig met pilots en we zijn ervan overtuigd dat het helpt bij het maken van keuzes voor de meest passende ondersteuning en zorg.”
GZ-Plein haakt hier volgens Valk op in en geeft laagdrempelig oefeningen of werkt als een gids voor een passend antwoord. “Door goede informatie en psycho-educatie, ondersteund door AI en slimme nudging-technieken, hebben mensen zelf de touwtjes in handen en zijn ze in staat hun ondersteuning op en af te schalen. Je kan op de door jouw gekozen tijd, gewoon vanaf de bank, contact zoeken met een lotgenoot of bezig zijn met je vaardigheden. We zijn ervan overtuigd dat dit bij een deel van zorgvragen goed zonder tussenkomst van een huisarts of andere zorgprofessional kan. We gebruiken juist ook hun expertise bij het inrichten van GZ-Plein.”
Hermsen vindt het daarnaast belangrijk niet alleen iets te bouwen rondom de kennis van zorgprofessionals, maar juist ook aan te sluiten bij de praktische kennis van ervaringsdeskundigen. “Een online platform moet daarom ook aansluiten bij vragen die mensen op dat moment hebben, bij de klachten die dan spelen. We moeten dichterbij de behoefte komen, het beschikbaar maken, zonder tussenkomst van de huisarts. We willen aan de voorkant zitten en de vraag kunnen stellen: wat heb jij nodig? Daarom draaien we een aantal pilots. Met een platform als GZ-Plein, maar ook Evie. Op deze platforms kan iedereen terecht zonder indicatie om meteen te kunnen werken aan zijn of haar gezondheid.”
Stel je eens voor: als technologie voor je gaat werken en het antwoord al heeft op vragen voordat je je daar zelf bewust van bent, schetst Valk. “Voordat Google aan de haal gaat met zulke innovaties, willen wij hen voor zijn en dit op een bonafide manier doen met GZ-Plein. Zodat je persoonlijke data niet op een commerciële manier wordt ingezet, maar op een maatschappelijke, verantwoorde manier.”
Zorg kantelt
De zorg is aan het kantelen. Kunnen we naast ziekten genezen ook mensen veerkrachtiger maken? Juist het innoveren bij de burger zélf biedt grote kansen. Hermsen: “Als we innoveren, deden we dat eerder steeds in de zorg. En dat maakt dat de zorgprofessional ‘innovatiemoe’ is geworden. Innoveren vanuit de burger, dat heeft de toekomst. Wij gaan vooral helpen, door de burger te ondersteunen in het versterken van zijn gezondheidsvaardigheden.”
Jolande Tijhuis, voorzitter van de VIGO Groep die mede aan de basis van GZ-Plein stond, voegt hieraan toe: “Geef mensen het heft in eigen handen en leer ze hun eigen gezondheid te managen. Provico kijkt welke volgende stappen nodig zijn.”
Hermsen vult weer aan: “De vraag die minister Conny Helder stelde in de Volkskrant is relevant. Hebben mensen écht iets aan de zorg? Wij moeten ervoor zorgen dat ervaringsdeskundigen aan tafel komen: zij weten wat helpt en wat niet. Ervaringsdeskundigen verruimen je blik. Ook is het van belang samen te werken met het sociaal domein. Verwijzen is niet ‘over de schutting gooien en niet meer omkijken’, maar juist samenwerken in verbinding.”
Steunstructuur
Een mooi voorbeeld van een steunstructuur vindt Hermsen 'Patients like me': een Amerikaans initiatief van een groep patiënten met een zeldzame aandoening die zich organiseerden. Zij hadden op enig moment meer kennis over hun ziekte dan de artsen. Dit soort groepen kunnen wat doen voor de wachtlijsten. Nu is het zo: je gaat naar de huisarts, krijgt een doorverwijzing en de GGZ gaat vervolgens met jou en jouw klachten/ziekte aan de slag. Daarna kun je er weer tegenaan, tot de volgende keer.
Hermsen, zelf ervaringsdeskundige met depressies: “Je hoeft mij geen depressie meer uit te leggen, die snap ik ondertussen wel. Maar de levensfase waarin ik zit, met pubers thuis, dáár wil ik over praten. En dan heb je meer aan een community, waar ervaringsdeskundigen zitten die jouw levensfase snappen en kunnen vertellen over: hoe was dat dan? Artsen hebben meer kennis over ziekte dan over je levensfase. Dáárin kan digitalisering iets betekenen.”
Op GZ-Plein is dit mogelijk en kunnen mensen in contact komen met elkaar in ‘communities’, stelt Valk. “Hier kunnen ze in een beveiligde omgeving ervaringen delen over allerlei onderwerpen. Zo is de hulpverlener niet of minder snel nodig en helpen mensen met dezelfde ervaring elkaar eerst.”
Volgende stap
Provico kent ook pilots zoals de next step tool. “Daarbij denken we niet meer in diagnostiek, maar bieden we een gids aan voor de patiënt én de professional. Op basis van antwoorden, gegeven door de gebruiker, worden er met AI verschillende suggesties gedaan voor de volgende stap. Vragen als ‘Welke zaken kan ik aanpakken om mijn situatie te verbeteren?’ worden hiermee beantwoord.
Zo’n volgende stap is niet altijd de huisarts, maar kan ook een yogales zijn of het ondernemen van een sociale activiteit in de buurt. Het is mooi dat een platform als GZ-Plein hieraan mee ontwikkelt, aldus Hermsen. “We maken nu eerst meters op het vlak van lichte problematiek en scherpen hiermee de tool aan. En allemaal in het licht van Positieve Gezondheid, net als GZ-Plein.”
“We blijven ons bewust van het feit dat dit gevoelige data is en dat we hier op een bonafide manier mee omgaan. Alleen de gebruiker is eigenaar van zijn data”, onderstreept Valk. Hermsen vult hierop aan: “Met deze pilots zijn we op de goede weg om gezondheidsvaardigheden bij de burger te vergroten en mensen wegwijs te maken in het brede palet aan mogelijkheden. Daarbij betrekken we het hele veld, van zelf doen tot gespecialiseerde GGZ-zorg. We werken dus samen met het hele ecosysteem, we leren van de denkkracht en expertise van de verschillende professionals en ervaringsdeskundigen. En vertalen dit naar een digitale tool.”
Sociale steunstructuren
“Digitalisering biedt ons dat we solide steunstructuren kunnen bouwen die faciliterend zijn aan dat wat mensen nodig hebben en is daarmee een middel om toegankelijkheid te creëren”, concludeert Tijhuis. “Ons leven is enorm gedigitaliseerd. De zorg loopt wat dat betreft echt achter. Cliënten zijn er meer klaar voor dan de zorgverleners. Het is mooi dat innovaties zoals GZ-Plein en de next step tool van Provico er zijn, die al voorlopen op het Integraal Zorgakkoord. Door slim te digitaliseren, komt er meer ruimte voor preventie. Dit doen we niet op een eilandje, maar juist in samenwerking met bestaande netwerken, zoals het sociaal domein en informele zorg.”
Artikelreeks GZ-Plein
In een reeks artikelen over het nieuwe, digitale platform GZ-Plein belicht VIGO elke keer vanuit een ander oogpunt de paradigmashift in de zorg. Kijk hier voor de eerste drie artikelen:
