De slogan Nothing About Us Without Us ontstond in de jaren ’90 binnen de internationale beweging voor gehandicaptenrechten. Het was een krachtige reactie op decennialange uitsluiting van besluitvorming: geen beleid of zorgbesluit mag worden genomen zonder de betrokkenheid van degenen die het direct aangaat. Vandaag de dag is de zorg volop in beweging. Steeds vaker staat niet de ziekte, maar de mens centraal. Toch blijft het voor veel patiënten lastig om écht mee te doen in hun eigen zorgproces. Medische taal is complex, gesprekken gaan snel en niet iedereen durft vragen te stellen. Hier kunnen kunstmatige intelligentie (AI) en digitale avatars het verschil maken.
De patiënt als sparringpartner
In een inclusieve zorgomgeving is de patiënt geen passieve ontvanger, maar een volwaardige sparringpartner van de zorgverlener. Dat vraagt om bewustwording: wat heeft de patiënt nodig om mee te kunnen doen? AI-avatars kunnen informatie personaliseren, barrières verlagen en het zelfvertrouwen vergroten. Waar vroeger empathie, dialoog en ervaringskennis de enige instrumenten voor empowerment waren, beschikken we nu over digitale middelen die deze menselijke kracht versterken en toegankelijk maken voor iedereen.
AI als versterking van Patiënt in Regie
Patiënt in Regie is een initiatief dat werkt aan een fundamentele omslag in de zorg: van zorg over mensen naar zorg door en met mensen. Het is geen afgerond programma, maar een beweging in wording — op zoek naar implementatiepartners die deze visie mee willen realiseren. Binnen dit concept is AI geen losstaand element, maar een versterking van het geheel. Het sluit aan bij alle zeven elementen van het 7S-model — van systemen en vaardigheden tot stijl en gedeelde waarden — en maakt participatie op alle treden van de participatieladder mogelijk, van informeren tot volledige zelfregie. Het model Participatieladder × 7S biedt een concreet raamwerk om participatie duurzaam te verankeren. In combinatie met AI-avatars ontstaat een krachtige aanpak voor mensgerichte zorg, waarin de patiënt niet alleen centraal staat, maar ook daadwerkelijk invloed heeft.
Wat AI-avatars betekenen voor…
...patiënten: meer grip, minder stress
AI-avatars fungeren als digitale coach: ze bereiden gesprekken voor, leggen medische termen uit in gewone taal en ondersteunen bij het maken van keuzes. Vooral voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, taalbarrières of cognitieve uitdagingen bieden ze rust, overzicht en vertrouwen. Voorbeeld: een oudere patiënt met beginnende dementie krijgt via een avatar uitleg over zijn medicatie in eenvoudige taal, ondersteund met pictogrammen en gesproken tekst. Het resultaat: meer zekerheid en de durf om vragen te stellen.
...zorgverleners: meer tijd voor echte zorg
Als patiënten vooraf informatie invullen met hulp van een avatar, kan het consult direct de diepte in. Dat scheelt tijd, voorkomt herhaling en maakt samen beslissen makkelijker. Een huisarts vertelt: “Sinds we avatars inzetten voor consultvoorbereiding, komen patiënten beter voorbereid binnen. We kunnen sneller tot de kern komen en samen keuzes maken.”
...zorgorganisaties: innovatie met impact
Door AI te integreren in bestaande systemen wordt participatie schaalbaar en meetbaar. Het sluit naadloos aan bij het werkmodel van Patiënt in Regie, waarin de participatieladder en het 7S-model centraal staan. Zo ontstaat een zorgomgeving waarin technologie de mens dient — niet andersom.
...beleidsmakers: inclusie in actie
Digitale avatars maken zichtbaar wat mensen nodig hebben en geven stem aan groepen die anders moeilijk bereikt worden. Zo wordt beleid rond inclusie en burgerparticipatie niet alleen bedacht, maar ook beleefd.
...verzekeraars: passende zorg, lagere kosten
AI helpt bij vroegsignalering, betere afstemming en risicobeheersing. Dat betekent minder overbodige zorg, meer tevreden patiënten en betere uitkomsten.
Conclusie: een uitnodiging tot samenwerking
De beweging van Patiënt in Regie sluit aan bij een bredere maatschappelijke ontwikkeling: van zorg over mensen naar zorg door en met mensen. Dat is precies wat nodig is om de belofte van inclusieve, rechtvaardige en effectieve zorg waar te maken. AI en avatars zijn geen vervanging van menselijk contact, maar digitale bondgenoten in het realiseren van participatie en regie. Patiënt in Regie nodigt zorgorganisaties, beleidsmakers, technologiepartners en patiënten uit om samen deze beweging vorm te geven. Want echte zorg begint bij begrijpen, verbinden en samen beslissen.
Bronnen
- Arnstein, S.R. (1969). A Ladder of Citizen Participation. Journal of the American Institute of Planners.
- BMJ Open Quality (2025). Evaluating organisational performance in healthcare using the 7S model.
- Gezondheidsvaardigheden en AI. Alliantie Gezondheidsvaardigheden (2023). Matheny, M., Israni, S.T., Ahmed, M. et al. (2024). Current Use and Evaluation of AI in US Hospitals. Health Affairs.
- WHO (2020). Harnessing Artificial Intelligence for Health.
- WHO (2021). Ethics and Governance of Artificial Intelligence for Health.
