Koepelorganisatie EpilepsieNL roept zorgverzekeraars op om de Nightwatch, een alarmeringssysteem bij epilepsie, op te nemen in hun verzekering. De oproep volgt op een besluit van Zorginstituut Nederland (ZiN) dat het medische hulpmiddel niet vergoed kan worden uit het basispakket van de zorgverzekering. Volgens ZiN is er geen sluitend bewijs dat de Nightwatch kan voorkomen dat mensen met ernstige nachtelijke epilepsieaanvallen plotseling overlijden in hun slaap. Onbegrijpelijk,vindt EpilepsieNL. De Nightwatch kan volgens de belangenorganisatie wel degelijk sterfte voorkomen en is bewezen kosteneffectief.
In Nederland hebben naar schatting 7000 mensen een verhoogd risico op plotse dood door ernstige nachtelijke epilepsieaanvallen: specifiek mensen zonder mogelijkheid om tijdens hun slaap in de gaten te worden gehouden. Jaarlijks overlijden zo’n 150 Nederlanders na een epileptische aanval, vaak tijdens de slaap. Het gaat hierbij om mensen met tonisch-clonische aanvallen, aldus EpilepsieNL.
Waarschuwen bij aanval
De Nightwatch, een Nederlandse uitvinding die al een aantal jaar op de markt is, is ontwikkeld als een draagbaar sensorsysteem dat zulke nachtelijke aanvallen kan detecteren – door hartslag en beweging te monitoren - en door geluid naasten of zorgverleners waarschuwt. In 2018 zou uit onderzoek blijken dat het hulpmiddel tot 85 procent van de ernstige epilepsieaanvallen ’s nachts zou ontdekken. EpilepsieNL heeft het over 90 procent. Ook zou de Nightwatch door vroegtijdige signalering intensieve en kostbare zorgtrajecten voorkomen.
Het Zorginstituut noemt plotse dood door ernstige epilepsieaanvallen in de nacht een ‘onvervulde behandelbehoefte’. Er zou onvoldoende wetenschappelijk bewijs zijn dat de Nightwatch leidt tot minder sterfgevallen. “We hebben al het beschikbare onderzoek meegenomen, maar dat levert niet het bewijs dat de Nightwatch effectief blijkt in het voorkomen hiervan”, aldus bestuursvoorzitter Mark Janssen.
Het Zorginstituut heeft naar eigen zeggen op verzoek van Zorgverzekeraars Nederland (ZN) beoordeeld of de monitoring die het apparaat biedt, bewezen effectief is bij het voorkomen van plotse dood. Een probleem hierbij zou zijn is dat er geen specifiek onderzoek is gedaan naar het voorkomen van plotse dood met de NightWatch. Het Zorginstituut heeft daarom diverse wetenschappelijke studies gebruikt over het effect van systemen zoals de Nightwatch op het tijdig signaleren van ernstige nachtelijke epilepsieaanvallen. De resultaten uit deze studies waren niet voldoende om te kunnen concluderen dat dit soort systemen plotse dood kunnen voorkomen.
‘Plotse dood niet te voorkomen’
‘Het belangrijkste wettelijke criterium voor toelating van zorg tot de basisverzekering is het aantonen van effectiviteit op basis van wetenschappelijk bewijslast’, schrijft het Zorginstituut: Oftewel: dat voldoende is bewezen dat zorg echt werkt voor patiënten. Er is nu nog geen behandeling, medicijn of hulpmiddel dat plotse dood bij patiënten met ernstige nachtelijke epilepsie kan voorkomen. Daarom heeft het Zorginstituut nog extra onderzoek toegelaten dat door zorgprofessionals is aangedragen. Ook deze studie heeft niet het wetenschappelijke bewijs kunnen leveren dat de claim onderbouwt dat de Nightwatch effectief is bij het voorkomen van plotse dood.
Het Zorginstituut stelt het eens te zijn met de betrokken zorgprofessionals en patiëntenvereniging dat passende zorg nu ontbreekt voor mensen met ernstige epilepsie die een verhoogd risico hebben op plotse dood tijdens de slaap. Bestuursvoorzitter Janssen: “Wij roepen betrokken partijen actief op om verder onderzoek te doen om hier zo snel mogelijk in te kunnen voorzien. Zulk nieuw onderzoek is voor ons dan reden om opnieuw een beoordeling te doen naar de effectiviteit bij het voorkomen van plotse dood.”
‘Iedereen recht op zorg’
EpilepsieNL neemt geen genoegen met deze uitleg. Omdat de Nightwatch voor veel mensen onbetaalbaar is, roept EpilepsieNL zorgverzekeraars op het hulpmiddel in de basisverzekering op te nemen. ‘Iedereen heeft immers recht op optimale medische zorg.’
In Duitsland en Oostenrijk wordt de NightWatch wel vergoed, benadrukt EpilepsieNL. Ook internationale richtlijnen raden het gebruik aan. Het Zorginstituut vindt het bewijs op dit moment nog niet sterk genoeg. Zij adviseert case-controlstudies, waarbij groepen mensen met de NightWatch worden vergeleken met mensen die een andere vorm van toezicht krijgen. Deze onderzoeken moeten heel zorgvuldig worden opgezet om scheve vergelijkingen en verstorende factoren te voorkomen.
In theorie zijn zulke studies mogelijk, maar in de praktijk kosten ze veel tijd omdat SUDEP volgens EpilepsieNL gelukkig zeldzaam is, tijd die betrokkenen niet hebben. ‘Daardoor zijn heel grote groepen patiënten en jarenlange opvolging nodig om verschil te kunnen zien. De extra inzichten die zulke studies opleveren, blijven daarom vaak beperkt.’
'Noodzakelijke voorwaarde'
“Vergoeding van de Nightwatch is een noodzakelijke voorwaarde voor veilige en toekomstbestendige epilepsiezorg,” meent Joost Wijnhoud, directeur van EpilepsieNL. De Nightwatch kost 1.800 euro. Elk jaar hebben zo’n 720 mensen het apparaat nodig, waarvan een deel dit niet kan betalen. “Onacceptabel, want iedereen heeft recht op goede en in dit geval zelfs levensreddende medische zorg.”
EpilepsieNL zet zich samen met het Academisch Centrum voor Epileptologie Kempenhaeghe/ MUMC+, SEIN, expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde en de werkgroep epilepsie van de Nederlandse vereniging voor Neurologie (de Nederlandse Liga) in voor vergoeding van de NightWatch. De organisatie roept beleidsmakers, het Zorginstituut en zorgverzekeraars op om:
- Een oplossing te zoeken voor vergoeding binnen de bestaande indicatiestelling;
- praktijkervaring en richtlijnen als volwaardige bronnen van onderbouwing te erkennen;
- af te stappen van onhaalbare eisen voor bewijsvoering bij detectietechnologieën.
