Tanja Schiffelers werkt sinds 2019 bij Zuyderland Medisch Centrum, waar zij begon als projectleider rond subsidies en wetenschappelijk onderzoek. Inmiddels bekleedt zij een cruciale rol in de digitale zorgtransformatie: sinds eind 2022 is zij verantwoordelijk voor de implementatie van eHealth binnen het ziekenhuis. Voor haar promotieonderzoek analyseert ze de transformatie-ervaringen van acht M-prove ziekenhuizen en de Mayo Clinic in de VS, met als doel structurele digitale vernieuwing te verankeren.
De aanleiding voor Tanja’s onderzoek was helder: hoewel talloze digitale pilotprojecten in de zorg succesvol zijn, stranden de meeste in de pilotfase. Ze vroeg zich af: wat houdt opschaling tegen? Ze onderzocht de digitale strategieën van collega-instellingen en concludeerde dat een heldere organisatie en formele verantwoordelijkheid cruciaal zijn. Zuyderland was al een stap vooruit met een eigen eHealth afdeling en een helder implementatieplan. Voor Tanja is eHealth meer dan een technologisch antwoord op de oplopende zorgvraag; het moet zorgvuldig worden ingezet om écht impact te maken.
Onverwachte bevindingen
Tijdens haar onderzoek deed ze ook onverwachte bevindingen. Zo bleken oudere patiënten vaak enthousiaster over digitale zorg dan gedacht, zeker wanneer ze daarbij worden ondersteund door kinderen of kleinkinderen. Jongere patiënten reageerden juist terughoudender. Daarmee wordt nogmaals benadrukt dat zorginnovatie maatwerk vereist, gebaseerd op concrete gesprekken in plaats van aannames.
Een succesvolle digitale transformatie vraagt om begeleiding van medewerkers. Verandering is ingrijpend, en de zorgsector is terecht voorzichtig vanwege het veiligheidsaspect. Daarnaast bestaat vaak onwetendheid over de mogelijkheden van eHealth. Zuyderland investeert daarom in opleidingen en deelt successen om vertrouwen te winnen: e‑nurses en andere zorgprofessionals zien met eigen ogen hoe digitale ondersteuning tijd vrijmaakt voor patiëntcontact. In eerste instantie bestond angst voor functieverlies, maar toen de meerwaarde zichtbaar werd, groeide het eigen engagement.
Samenwerking over disciplines heen
Een tweede voorwaarde is samenwerking over disciplines heen. Bij Zuyderland definieert men eHealth niet als standalone project, maar als onderdeel van de volledige patiëntreis – van verwijzing tot nazorg. In elke fase wordt bekeken wie de patiënt ontmoet en waar digitale oplossingen de zorg slimmer kunnen maken. Artsen, verpleegkundigen, projectleiders en patiënten worden daarin actief betrokken.
Digitale transformatie is volgens Tanja vooral een gedragsproces: bijna 40% van zowel patiënten als zorgverleners ontwijkt digitale taken, niet uit onvermogen, maar uit onbehagen. Vaak wordt een beeldbelconsult niet eens besproken. Terwijl juist ouderen deze vorm van contact vaak ervaren als laagdrempelig en veilig, zeker als ze dit in huiselijke sfeer kunnen doen. Vandaar ook Zuyderlands uitgangspunt: digitale zorg moet de juiste zorg op de juiste plek mogelijk maken, geleid door de vraag van de patiënt, niet door technologie. “Technologie is ondersteunend, niet leidend. De patiëntreis blijft ons kompas.”
Met inmiddels bijna 10.000 patiënten in meer dan 30 digitale zorgpaden is Zuyderland al ver gevorderd. “Over vijf jaar willen we data gebruiken om zorg te voorspellen en preventief te handelen. Digitale zorg moet niet alleen ingebed zijn, maar ook datagedreven sturen op resultaten”, aldus Tanja.
Haar advies aan collega-instellingen is helder: begin bij de mensen, niet bij de technologie. Ontdek wat patiënten en zorgprofessionals écht nodig hebben, werk vanuit die behoeften en bouw dan technologische oplossingen. Zo blijft digitale zorg een middel om zorg slimmer, menselijker en effectiever te maken, in plaats van een doel op zich.
Menselijke maat
Er zijn meer zorginstellingen en -organisaties die ervan doordrongen zijn dat de menselijke maat niet uit het oog verloren moet worden als het gaat om de digitale zorgtransitie. In editie 2 van ICT&health tekenden wij het verhaal op van de meerjarenvisie digitalisering van Omring. Daarin werd een duidelijke koers gekozen; inzetten op digitalisering om ruimte te blijven bieden voor mensenwerk. Het uitgangspunt is daarom ‘digitaal als het kan’ en dus niet ‘zo maximaal digitaal als het kan’. Omring wil digitalisering inzetten daar waar het meerwaarde heeft voor cliënten en medewerkers.
In editie 1 van het magazine stond het verhaal van de speciale programmaorganisatie van het Zuyderland Medisch Centrum die als doel heeft alle initiatieven op het gebied van digitalisering onder eenduidige regie te brengen en in het licht van de patiëntervaring te verbeteren.
