Een recente peiling van MIND onder Instagram-volgers laat zien dat generatieve AI in toenemende mate wordt ingezet door mensen met psychische klachten. Ruim een derde van de deelnemers (36%) geeft aan weleens met een AI-chatbot te praten over mentale problemen. Bijna de helft van deze groep (44%) ervaart het gebruik van AI als helpend; nog eens een derde (33%) vindt het enigszins ondersteunend.
Volgens de respondenten is vooral de laagdrempeligheid van AI een belangrijk voordeel: de technologie is altijd beschikbaar, anoniem en gratis. Gebruikers waarderen bovendien dat AI-chatbots altijd empathisch reageren, nooit oordelen en eindeloos blijven luisteren. Hierdoor voelen mensen zich vrij om hun verhaal te doen, zonder dat ze hun omgeving hoeven te belasten of worden geconfronteerd met reactieve emoties. Daarnaast fungeert AI regelmatig als informatiebron, bijvoorbeeld bij het begrijpen van klachten, het voorbereiden van therapiesessies of het onder woorden brengen van gevoelens.
Populariteit van AI in GGZ groeit
De toenemende populariteit van AI bij psychische ondersteuning weerspiegelt deels een bredere maatschappelijke ontwikkeling. Lange wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg, een gebrek aan vertrouwen in de bestaande zorgstructuur en het ontbreken van een steunnetwerk leiden ertoe dat mensen alternatieven zoeken. Generatieve AI lijkt die leemte voorlopig te vullen. Tegelijkertijd roept deze verschuiving ook belangrijke vragen op over veiligheid, betrouwbaarheid en ethiek.
In de peiling werd niet expliciet gevraagd naar de bekendheid met of omgang van gebruikers met de risico’s van AI. Die risico’s zijn echter reëel. Zo ontbreekt vaak een duidelijke waarborg voor privacy en gegevensbescherming, en bestaat er gevaar voor bias, stigmatisering of zelfs schadelijke adviezen. AI-systemen zijn immers niet ontworpen als volwaardige therapeutische tools, maar als generieke taalmodellen met beperkte context over individuele situaties.
Meer onderzoek naar kansen en risico's
MIND pleit in het persbericht over de peiling daarom voor meer onderzoek naar zowel de kansen als de risico’s van AI in de psychische zorg. De organisatie benadrukt het belang van veilige, verantwoorde toepassingen die samen met mensen met ervaringskennis worden ontwikkeld. Tegelijk wordt het potentieel erkend: AI kan, mits goed ingezet, fungeren als laagdrempelige aanvulling op bestaande zorg en ondersteuning, vooral in een tijd waarin hulpvragen toenemen en capaciteit onder druk staat.
De peiling van MIND sluit aan bij eerdere signalen over het toenemend gebruik van AI in persoonlijke context. Zo bleek eerder uit onderzoek van 3Vraagt dat één op de tien jongeren tussen de 16 en 34 jaar al met een AI-chatbot sprak over psychische klachten. De Autoriteit Persoonsgegevens publiceerde daarnaast een rapport over mentale gezondheidsapps waarin juist de risico’s werden belicht. De komende periode zal MIND vervolgonderzoek uitvoeren naar het gebruik van AI bij psychische klachten, met nadruk op bewustwording, randvoorwaarden en de ontwikkeling van veilige alternatieven.
Wat deze uitkomsten volgens MIND duidelijk maken, is dat generatieve AI een prominente rol kan spelen binnen het mentale zorglandschap. Of het nu gaat om tijdelijke ondersteuning of structurele aanvulling: goede voorlichting, kritische evaluatie en betrokkenheid van gebruikers blijven essentieel om het potentieel van AI op een veilige en waardevolle manier te benutten.
In een blog besprak AI-expert Aaron Mirck enkele maanden geleden de vraag of AI wel een goed alternatief, of aanvulling, is voor de ggz. Daarin gaf hij een aantal handvatten voor verantwoord gebruik van deze technologie als (deel)oplossing voor het tekort aan therapeuten en besprak hij zowel de voor- als nadelen en risico’s.
