Zuyderland Medisch Centrum werkt met een speciale programmaorganisatie om alle initiatieven op het gebied van digitalisering onder eenduidige regie te brengen en in het licht van de patiëntervaring te verbeteren. De urgentie voor deze digitale zorgtransformatie neemt namelijk steeds verder toe. Het bijzondere aan de opzet die in Zuid-Limburg wordt gekozen: de functionele behoefte staat centraal. Waar kan binnen bestaande zorgpaden digitalisering worden toegepast en hoe zorgen we dat de organisatie ‘mee’ is?
De missie van het Zuid-Limburgse Zuyderland ziekenhuis is om de zorg ook in de toekomst toegankelijk, betaalbaar en kwalitatief goed te houden. In de behandeling van patiënten zijn er al enkele jaren diverse goede initiatieven op het gebied van digitalisering voorhanden. Desondanks bleek er tot voor kort regelmatig te weinig aandacht te zijn voor de totale patiëntervaring, integratie in processen en bewustwording van de data en eigenaarschap. Om toch de noodzakelijke sprong vooruit te maken was een gedachte- en organisatorische verandering noodzakelijk, zegt Kristy Naus, programmamanager van de digitale zorgtransformatie in Zuyderland.
“Het zijn geen losse projecten met dito apps," vertelt ze. "Het gaat écht over het onder de loep nemen van het proces. Waar kunnen we stappen zetten qua digitalisering en welke applicaties passen daarbij? We doen dat vanuit een duidelijk gekozen strategische doelstelling: ‘De beste zorg, zo thuis mogelijk.’ Alles wat we doen gaat erover om zorg vanuit het ziekenhuis naar de thuissituatie te verplaatsen."
Om dit alles mogelijk te maken, heeft Zuyderland een programmaorganisatie neergezet die werkt vanuit vier onderdelen.
PROCES
Het werkproces moet veranderen om digitalisering te laten slagen. Een fraaie applicatie zonder kritisch naar de manier van werken te kijken betekent namelijk een procesverzwaring. De programmaorganisatie daagt professionals uit om kritisch te kijken: wat doe jij niet meer maar laat je iemand anders doen? Of, wat doen we zelfs als ziekenhuis niet meer?
ORGANISATIE
Het programma neemt de organisatie mee en ondersteunt actief. Beschikken over voldoende digitale vaardigheden is niet alleen een uitdaging voor patiënten, juist in een kwetsbare regio als Zuid-Limburg, maar zeker ook voor medewerkers.
DATA
Er zijn richtlijnen opgesteld over hoeveel digitalisering Zuyderland ambieert. Het programmateam gaat in gesprek over de behaalde resultaten en mogelijke verbetering. Maar denk bij deze pijler ook over het juist registreren van alle applicatiedata.
TECHNOLOGIE
Digitale transformatie is niet mogelijk zonder de integrale aanwezigheid van een ICT-organisatie. Zo borgt de organisatie dat deze applicaties integraal en op de juiste manier worden gekoppeld en beheerd.
Onderscheidende factor
De onderscheidende factor is volgens Naus dat het programma met heel veel eigen mensen vanuit diverse disciplines in huis gerealiseerd wordt. Collega’s uit de zorg, van Kwaliteit & Veiligheid, ICMT en Communicatie werken allemaal samen aan deze transformatie, vertelt ze.
“De focus lag de eerste jaren dan ook vooral intern. De ambitie voor 2024 is dat we met partners in de regio samenwerking zoeken en gaan kijken naar transmurale digitale zorgpaden. Ook wordt de wetenschappelijke kant onder leiding van onze bestuurder Esther Talboom-Kamp verder uitgewerkt. Zij is met collega’s in huis bezig om – samen met het National eHealth Living Lab (NELL) een leerstoel op maat voor Zuyderland te ontwikkelen door onder de digitale zorgtransformatie een wetenschappelijke lijn te leggen met onderzoekers uit de eigen organisatie.”
eCatalogus
eHealth is ‘booming business’, met als gevolg veel nieuwe techleverancies en apps. Het programmateam heeft daarom een eCatalogus gemaakt van diverse apps. "Optimale integratie in zowel systeem als proces werkt alleen als je strakke keuzes maakt", zegt de programmamanager. "We kijken kritisch naar apps die we toevoegen aan deze catalogus en maken soms de keuze om ‘nee’ te zeggen tegen weer een nieuwe applicatie. Alles ondersteunen wat er op de markt is, gaat gewoonweg niet. De tool moet een toegevoegde waarde hebben voor zowel als zorgverlener en patiënt.”
Vanuit een speciaal Zuyderland Control Center (ZCC) wordt het contact op afstand en telemonitoring voor de zorgpaden ondersteund. Zeven e-nurses, verpleegkundigen van diverse specialismen, monitoren vijf dagen per week de patiënten van de diverse eZorgpaden. Tanja Schiffelers is afdelingshoofd van het Control Center.
“Een succesvol voorbeeld is de monitoring van zwangere patiënten met hypertensie (hoge bloeddruk)”, vertelt ze. “Op dit moment zijn hiervoor 75 patiënten geïncludeerd en recent is de vijftigste baby geboren waarvan de zwangerschap op afstand is gemonitord. Vrouwen met zwangerschapshypertensie kwamen voorheen twee tot drie keer per week naar het ziekenhuis voor een consult van 30 tot 60 minuten met mogelijk aanvullende metingen of zelfs een opname. Nu kunnen deze vrouwen met hulp van de e-nurses deze metingen thuis uitvoeren op het moment dat het voor hen goed uitkomt. Wat blijkt: de metingen die mensen thuis doen, zijn betrouwbaarder omdat er geen stress is over een extra bezoek aan het ziekenhuis.”
Beter inzicht
De begeleiding van deze patiëntengroep is slechts een van de voorbeelden van de diverse zorgpaden, vervolgt Schiffelers. “Door deze vorm van monitoring is beter inzichtelijk hoe het met de patiënt gaat. Je kijkt naar trends en kan in een vroeger stadium afwijkende metingen herkennen, medicatie ophogen of mogelijke klachten voorkomen. Daardoor wordt het aantal complicaties duidelijk verminderd.”
De e-nurses van Zuyderland begeleiden gelijktijdig 25 zwangeren die, afhankelijk van de termijn van hun zwangerschap, een keer per twee weken tot dagelijks metingen doorgeven. Wekelijks gaat het om zo’n dertig metingen. Bij ongeveer een derde van alle metingen is overleg met de arts noodzakelijk en slechts tien procent leidt tot een ziekenhuisbezoek.
"De artsen zijn goed op de hoogte van het protocol en hebben ook actief meegedacht", legt Schiffelers uit. “Ze zijn er dan ook erg tevreden over. Dat geldt ook voor de patiënten: ze zijn blij dat ze thuis kunnen meten – de patiënttevredenheid is toegenomen – én ze hebben meer regie over het verloop van hun zwangerschap. Vrouwen die eerst het reguliere traject zonder thuismonitoring hebben doorlopen merken echt het verschil en zijn zelfs nóg tevredener.”
Vooroordelen
Het team dat zich in Zuyderland bezighoudt met digitale zorgtransformatie moet regelmatig opboksen tegen enkele ferme vooroordelen. E-zorg zou onpersoonlijker zijn, kwalitatief minder veilig en moeilijk toepasbaar bij ouderen. Maar, geeft programmamanager Naus aan, de realiteit laat een ander beeld zien.
“We zien in al deze zorgpaden dat vooroordelen worden weggenomen. Patiënten en verpleegkundigen ervaren een ander contact maar zeker niet onpersoonlijker. Ook hebben we recent nog een patiënte van 96 jaar aangesloten. Het gaat erom dat we de mogelijkheid aanbieden. Als je dit niet wilt, kun je altijd terug naar de traditionele behandelmanier, net zoals een arts dat kan besluiten als dat medisch noodzakelijk is. Digitale zorg is niet ‘one size fits all’. Maar door dit op maat aan te bieden voor diverse doelgroepen kunnen we écht gaan bijdragen aan het verkleinen van de gezondheidskloof. We durven in het Zuyderland een stap verder te gaan, en al zijn we er nog lang niet, daar ben ik wel trots op!”
