Verandering doet altijd een beetje pijn. Sinds mensen rechtop gingen lopen, zijn we altijd al alert geweest op de mogelijke gevaren van nieuwigheden – ongeacht de mogelijke voordelen ervan. Toen het vuur werd uitvonden, waren er ongetwijfeld primitieve mensen die daar ver weg van bleven nadat ze hun handen hadden gebrand. De boekdrukkunst werd met argusogen ontvangen (vooral door monniken die handmatig boeken overschreven). Ook de uitvinding van de stoomlocomotief riep veel verzet op: treinen reden veel te hard, maakten te veel lawaai en zouden banen kosten.
Een soortgelijk fenomeen zagen we de afgelopen decennia bij de toepassing van software in de zorg. De gemiddelde zorgverlener krijgt weinig warme gevoelens bij het woord IT. Dat is ook niet zo vreemd; in de afgelopen decennia stond IT vooral in het teken van het automatiseren van processen, zoals tijdregistratie en het samenstellen en delen van patiëntendossiers. IT bracht de belofte mee dat administratieve taken zouden worden verlicht – het invullen van een behandelformulier kost in principe digitaal minder tijd dan met de hand. In de praktijk ontstond er echter een tegenovergesteld effect. Omdat IT het eenvoudiger maakte om te administreren, is de administratiedruk juist enorm toegenomen. Daar komt nog bij dat verschillende administratiesystemen vaak amper (of helemaal niet) met elkaar communiceren, waardoor je als arts, verpleger of verzorger juist méér gegevens aan het vastleggen bent dan ooit tevoren. Zo kunnen overdrachtsformulieren van veel diensten en zelfs tussen afdelingen niet automatisch worden ingelezen in de systemen van ziekenhuizen en instellingen waar de patiënt verblijft. Dat levert dus alleen maar (extra) vaak handmatig overtypwerk op.
Imagoprobleem
We kunnen dus best stellen dat IT een beetje een imagoprobleem heeft in de zorg. Voor een deel heeft de sector dat aan zichzelf te wijten – gebruiksvriendelijkheid van systemen heeft helaas niet altijd bovenaan het prioriteitenlijstje gestaan van softwareleveranciers en consultants. Of de overheid bracht met nieuwe richtlijnen en korte termijn deadlines systemen aan het wankelen.
Nog los daarvan is het vooral erg jammer dat IT zo’n valse start heeft gemaakt in de gezondheidszorg. Want nu de administratieve kant van de zorg voor een groot deel is geautomatiseerd, staan we aan de vooravond van een nieuwe technologische revolutie in de sector. Door opkomende technologieën als kunstmatige intelligentie (AI) en machine learning (ML) duurt het niet lang meer voordat software de mens niet alleen ondersteunt, maar ook gaat versterken. Het negatieve imago van IT in de zorg zal het voor IT-verantwoordelijken lastiger maken om de rest van de organisatie te overtuigen van de wenselijkheid van deze technologieën.
Patronen herkennen
De voorbeelden van AI en ML beginnen we steeds meer om ons heen te zien. De technologie AI is vooral heel erg goed in het analyseren van grote hoeveelheden data en het ontdekken van patronen in deze data. Daardoor kunnen tijdrovende (en saaie repeterende) klussen uit handen worden genomen van zorgverleners. Denk bijvoorbeeld aan huisartsen die veel eenvoudiger en effectiever diagnoses kunnen stellen. Ze voeren combinaties van symptomen in de computer, die vervolgens grote hoeveelheden dossiers doorspit om een match te vinden met ziektebeelden van andere patiënten.
Nu AI niet alleen maar tekst analyseert, maar ook steeds beter wordt in het verwerken van beeldmateriaal, worden de mogelijkheden alleen nog maar groter. Computers zijn inmiddels erg goed in het analyseren van röntgenfoto’s of oogscans, waardoor ziektebeelden sneller en beter kunnen worden herkend. Artsen blijven altijd nodig om patiënten te begeleiden en behandelplannen te maken, maar worden steeds meer ondersteund door technologische toepassingen zoals AI.
De scepsis ombuigen
Dat is slechts een van de manieren waarop software de mens nu al versterkt. En de verwachting is dat dit in de nabije toekomst sterk gaat toenemen. Het is daarom belangrijk dat we de scepsis die er nu vaak leeft in de zorg over IT kunnen ombuigen. Natuurlijk moeten we altijd blijven uitkijken naar mogelijk negatieve gevolgen. Vuur heeft immers ook nog altijd de potentie om huizen plat te branden, en elk jaar overlijden er nog mensen door een treinongeluk. We mogen niet blind worden voor gevaren en negatieve gevolgen, maar waar we wel voor moeten waken, is dat we negatieve ervaringen met IT in het verleden in de weg laten staan van een succesvolle toepassing van nieuwe technologieën in de toekomst. Want dan loopt de zorgsector de kans om de trein te missen.
Meer weten over dit onderwerp? Beluister dan hieronder de eerste aflevering van de podcastserie ‘Software Versterkt De Mens’.
