Digitale transformatie is iets wat in alle werkgebieden binnen Zorg en Welzijn van belang is, zeker met de toenemende zorgvraag en de afnemende beschikbaarheid van personeel. Wij spraken met Nancy Majoor en Ingeborg Visser van GGZ Noord-Holland-Noord over hun werk rond de online GGZ-poli Jeugd en Gezin1, een schoolvoorbeeld van digitalisering in en van de GGZ.
Ingeborg is Klinisch Psycholoog en inhoudelijk leidinggevende en werkt bij Jeugd en Gezin Online van GGZ Noord-Holland-Noord (GGZ NHN). In coronatijd merkte zij dat het houden van online consulten zowel de cliënten als voor haar persoonlijk leven veel opleverde. Toen de mogelijkheid zich aanbood om binnen GGZ NHN bij het online team te gaan werken, heeft zij die kans aangegrepen.
Nancy is begonnen als verpleegkundige bij GGZ NHN. Daar ontdekte zij haar affiniteit met digitale transformatie in de zorg. Zij werd projectleider eHealth en heeft vervolgens aan een project voor ongeplande beeldzorg voor cliënten gewerkt. Om haar functie goed onderlegd te kunnen uitoefenen heeft zij de leergang ‘Innoveren in Zorg en Welzijn met Technologie’ gevolgd van hogeschool Inholland, een samenwerking met de masteropleiding Advanced Health Informatics Practice2. Inmiddels is Nancy manager bedrijfsvoering en is zij vanuit die positie betrokken bij Jeugd en Gezin Online.
Internationaal team
Binnen Jeugd en Gezin Online werken momenteel zo'n 20 medewerkers. Het merendeel werkt vanuit Nederland maar er zijn ook collega's in Australië, Zuid-Afrika, Suriname, Israël, Spanje, Frankrijk en Portugal. Door de verspreiding in tijdzones kan de poli ook buiten kantooruren goede zorg leveren zonder dat personeel onregelmatige diensten hoeft te draaien.
Binnen de online poli wordt zorg geleverd aan zo'n 160 kinderen en jongeren tot 25 jaar. De geleverde zorg bestaat uit onder andere online diagnostiek, psychiatrisch onderzoek, cognitieve gedragstherapie, EMDR, groepstherapie, ouderbegeleiding, systeemtherapie, schoolgesprekken en het afnemen van (specialistische) ontwikkelingsanamneses.
Vooroordelen
Zowel Nancy als Ingeborg merken dat er veel vooroordelen zijn over het draaien van een online team. Ook tijdens de workshop van Ingeborg en Nancy tijdens het jaarlijkse seminar ‘ICT in Zorg en Welzijn’3 van de Masteropleiding Advanced Health Informatics Practice van Inholland waren nog veel deelnemers van mening dat online behandeling alleen geschikt is voor eenvoudige problematiek, dat het opbouwen van een goede therapeutische relatie online niet mogelijk is en dat veel interventies niet geschikt zijn voor een online therapiesessie.
Over medewerkers van het online team bestaat volgens Ingeborg het vooroordeel dat zij onderling minder verbonden zijn en dit ook niet graag willen. “Wij hebben een medewerkers tevredenheidsonderzoek gedaan en daaruit blijkt dat er juist een veel hogere mate van verbondenheid is bij het online team vergeleken met de collega's op locatie. Op locatie heb je altijd een praatje met die ene secretaresse of spreek je die ene collega bij de koffieautomaat. Wij hebben één à twee keer per week een overlegmoment met het hele team waar we ook bespreken waar collega's tegenaan lopen, ook persoonlijke dingen. Ik heb nog nooit zoveel geweten van mijn directe collega's.”
Vertrouwensrelatie
Over het opbouwen van een vertrouwensrelatie met de cliënt zegt Nancy: “Je moet soms meer moeite moet doen om aan dezelfde informatie te komen, daar moet je je bewust van zijn.”
Je vraagt inderdaad veel meer uit en daar zie je ook echt voordelen van, vult Ingeborg aan. “Als een cliënt met zijn been wiebelt, werd dat voorheen gezien en vaak alleen genoteerd. In de online setting vraag ik vaak of cliënten fysiek onrustig zijn. Soms zie je dan dat ze zich bewuster worden van bijvoorbeeld wiebelen of tikken. Die bewustwording is al belangrijk in de behandeling.”
Vertrouwde omgeving
Zowel Nancy als Ingeborg zien dan ook veel voordelen van een online poli. Nancy hierover: “Voor sommige kinderen is het heel belastend om naar een locatie te komen. Zij moeten ernaartoe reizen, in een wachtkamer zitten en dan in een spreekkamer gaan zitten. Bij Jeugd en Gezin Online kunnen zij in hun vertrouwde omgeving blijven en hoeven zij alleen hun computer aan te zetten.”
Voor sommige cliënten is het bezoek aan de locatie echt een flinke operatie, stelt Ingeborg. “Bijvoorbeeld wanneer een cliënt last heeft van een paniekstoornis waardoor deze het huis niet uit durft. Daarnaast is er een groep die overprikkeld raakt door zo'n reis en een volle wachtkamer. Nu moeten de medewerkers van de fysieke poli vaak naar hen toe gaan, wat veel extra reistijd kost. Wij zien online groepen mensen die anders veel moeilijker bereikbaar zouden zijn."
Het online team maakt het verder mogelijk voor jongeren om bijvoorbeeld tijdens een tussenuur op school de behandeling te volgen, zodat ze geen lessen missen. De combinatie van flexibiliteit in locatie en tijd en het afwezig zijn van reistijd is voor veel jongeren een groot voordeel en werkt drempelverlagend voor het volgen (en volhouden) van de therapie. Zo kan de therapie bijvoorbeeld ook tijdens een vakantie gewoon doorgang vinden.
Nancy: “Een ander voordeel zien wij bij gezinnen met gescheiden ouders. Vaak is het lastig om hen samen aan tafel te krijgen in de fysieke poli. Samen in de wachtruimte zitten zorgt dan al voor een gespannen sfeer. Online kan ieder vanuit zijn eigen locatie inloggen."
Meekijken
Een groot voordeel voor de behandelaar is dat deze de cliënt in diens eigen omgeving ziet en de cliënt daardoor soms gemakkelijker iets kan laten zien. Ingeborg geeft een voorbeeld van een meisje waarvan de moeder op de fysieke poli had aangegeven dat het meisje zo ongeorganiseerd was en dat haar kamer een rommeltje was. Bij een online bezoek vanuit haar eigen slaapkamer zag de behandelaar een mooi opgeruimde kamer, zeker voor een tienermeisje. Het beeld van de moeder bleek anders te zijn en de insteek van de behandeling werd veranderd.
Ingeborg: “Bij een online therapiesessie kan ik met cliënten meekijken in hun eigen situatie en kunnen handelingen geoefend worden die in het dagelijks leven echt worden uitgevoerd. Het openen van een deur op de kliniek is toch heel anders dan het openen van de eigen voordeur bijvoorbeeld. Je kunt online overal zijn waar de cliënt het nodig heeft en de cliënt in die situatie coachen.”
Groepstherapie
Online therapie heeft ook voordelen bij groepstherapie, waar steeds meer op wordt ingezet, stelt Nancy. “Omdat het effect heeft op de behandeling maar ook omdat het praktischer is. Je kunt met één behandelaar meerdere cliënten tegelijkertijd helpen. Onze regio Noord-Holland-Noord is best groot, dus als een groepstherapie op een fysieke locatie wordt aangeboden, kost het veel moeite om daaraan deel te nemen, bijvoorbeeld door reistijd. Bij de online groepstherapie kunnen mensen gemakkelijker deelnemen vanuit de hele regio.”
Jeugd en Gezin Online is mede door de locatie-onafhankelijkheid van de medewerkers goed in staat te kunnen meegroeien met de vraag. Het is namelijk niet meer van belang waar een medewerker woont. Het team wil in de toekomst ook een aanbod hebben voor wachtlijst-behandeling, in de hoop dat jongeren die op de wachtlijst staan al eerder gestabiliseerd kunnen worden in plaats van achteruit te gaan door de lange wachttijd.
Op de vraag wat Nancy en Ingeborg andere GGZ-instellingen willen meegeven over het opzetten van een online team geeft Nancy aan: “Begin vanaf nul. Soms wordt gestart met online werken door een bestaand team, maar naar mijn mening is het beter om iets nieuws op te zetten. Dan start je met medewerkers die hiervoor kiezen en die echt willen pionieren."
Ingeborg vult aan: “Je hoeft het wiel niet opnieuw uit te vinden. Wij kunnen vertellen waar wij tegenaan zijn gelopen en hoe we daarmee omgegaan zijn. Wat ik erg leuk vind is dat we het allemaal samen doen. Er zijn zulke lange wachtlijsten dat we geen concurrenten van elkaar zijn. We moeten kijken hoe we elkaar kunnen helpen om zo goed mogelijke zorg te leveren aan jongeren. Andere organisaties mogen gerust contact met ons opnemen. Wij helpen ze graag op weg, omdat wij zien dat het werkt!”
