Zorgverleners moeten op het juiste moment, op de juiste plek beschikken over bruikbare data om snel en veilig beslissingen te kunnen nemen. Toch wringt het in de praktijk. “Veel systemen voldoen technisch aan de eisen, maar sluiten in de praktijk niet goed aan bij het dagelijkse werk of kosten te veel tijd”, zegt Linda Peute, adviseur voor bruikbare data en usability bij Nictiz, in editie 6 van ICT&health. “Het perspectief van de eindgebruiker moet meer aandacht krijgen.”
De beschikbaarheid van patiëntgegevens laat te wensen over. Medisch specialisten lopen dagelijks vast in ICT-systemen die niet goed met elkaar communiceren. Uit een enquête van de Federatie Medisch Specialisten (begin 2025, ruim 1.100 respondenten) blijkt dat 95 procent hinder ervaart door de gebrekkige beschikbaarheid van patiëntgegevens; 48 procent zelfs dagelijks.
Het gevolg: de samenwerking tussen ziekenhuizen, huisartsen en andere zorginstellingen kost onnodig veel tijd. Dit leidt tot vertraging en fouten – bijvoorbeeld een operatie die wordt uitgesteld omdat een CT-scan niet beschikbaar is; het moeten nemen van klinische besluiten op basis van data waarvan niet duidelijk of ze compleet en actueel zijn.
Naast risico’s voor de patiënt leidt het ontbreken van patiëntgegevens tot frustratie bij zorgverleners en patiënten. Onnodig te zeggen dat dit ook de administratielast verhoogt, de zorgkosten opjaagt en het werkplezier van zorgverleners aantast.
De totale gebruikerservaring
Ook de Europese artsenorganisatie CPME benadrukt dat gebruiksvriendelijke elektronische patiëntendossiers (EPD’s) essentieel zijn om de administratieve druk te verlagen en de zorgkwaliteit te verbeteren. “Bij het ontwikkelen van software kijken we te weinig naar de praktijk van alledag”, zegt Peute. “Gelukkig meten we steeds vaker de user experience: dit is de algehele ervaring die een gebruiker heeft met een systeem, product of dienst. Bijvoorbeeld: hoe prettig, efficiënt en intuïtief is een softwareprogramma, website of app te gebruiken? De vraag moet zijn: hoe zorgen we ervoor dat zorgverleners écht goed worden ondersteund in hun werk met gezondheidsinformatietechnologie en AI.”
Nictiz helpt zorgorganisaties te analyseren waar het probleem precies zit. Nictiz gebruikt hiervoor een lagenmodel – van zorgprocessen tot applicaties, van organisatiebeleid tot IT-infrastructuur. Het gaat niet alleen om een goedwerkende applicatie, maar ook om de afspraken die we in de zorg maken. Hoe meten we zorgwaarden? Hoe vaak? Hoe voeren we gegevens in?
Bruikbare data
Om zorgorganisaties te ondersteunen, ontwikkelde Nictiz samen met Ehealth Living & Learning Lab Amsterdam een 10-stappenplan voor bruikbare data in gezondheidsinformatiesystemen. Bruikbare data gaat verder dan databeschikbaarheid. Bij bruikbare data draait het om de ervaring van de zorgverlener. Zorgorganisaties en leveranciers moeten er samen voor zorgen dat zorgprofessionals moeiteloos toegang hebben tot de juiste informatie op het juiste moment.
Die data moeten relevant, betrouwbaar en beschikbaar zijn. Door data slim te hergebruiken en gegevensuitwisseling gemakkelijk te maken – bijvoorbeeld in overdrachten en rapportages – wordt dubbel werk voorkomen. Bovendien kunnen zorgverleners beter onderbouwde beslissingen nemen. Dit verhoogt de kwaliteit en de veiligheid van de zorg.
Lees het hele artikel in editie 6 van ICT&health, die op 12 december verschijnt.
