De zorg kampt al geruime tijd, en steeds meer, met een (extreem) hoge werkdruk en personeelstekorten. Hierdoor is een urgente behoefte aan laagdrempelige, digitale ondersteuning ontstaan. Dat geldt ook voor de geestelijke gezondheidszorg (ggz). Met name het herstelproces na een ramp of andere emotionele gebeurtenis waardoor mensen geconfronteerd worden met mentale problemen blijft vaak onderbelicht. Een team van onderzoekers, onder leiding van professor Kenneth Ruggiero van de Medical University of South Carolina, heeft de Bounce Back Now app ontwikkeld die het mentale herstel met succes ondersteund.
Ruggiero, verbonden aan het Technology Application Center for Healthful Lifestyles, zag dat slechts een kwart van de mensen met psychische klachten na een ramp daadwerkelijk hulp zoekt. Hij startte zo’n 24 jaar geleden, vlak na de 9/11 aanslagen, al met de ontwikkeling van online interventies. Zijn team breidde deze aanpak de afgelopen jaren uit naar mobiele toepassingen, met de nadruk op zelfmanagement en vroegsignalering.
Herkennen en verlichten mentale klachten
Uit onderzoek, onder andere in de nasleep van tornado’s in 2011, bleek dat de digitale interventie die door Ruggero’s team ontwikkeld was, de kans op het ontwikkelen van PTSS en depressie onder jongeren significant verminderde. Die bevindingen vormden de basis voor de ontwikkeling van de Bounce Back Now app die overlevenden van rampen ondersteunt in het herkennen en verlichten van mentale klachten.
De app biedt verschillende tools, waaronder stemmingsmonitoring, ontspanningsoefeningen (zoals mindfulness en ademhalingstechnieken) en gedragsactivering. Voor gebruikers met zwaardere klachten zijn er ook verdiepende modules beschikbaar, zoals schrijftherapie en instrucites voo slaaphygiëne. Uniek aan de app is dat deze volledig zelf te gebruiken is, waardoor gebruikers op eigen tempo aan hun herstel kunnen werken.
Gerandomiseerd onderzoek
In een gerandomiseerd onderzoek vergeleek het team de effectiviteit van de volledige app met een vereenvoudigde versie. Dat onderzoek toonde aan dat gebruikers van de uitgebreide app een snellere verbetering van hun mentale gezondheid rapporteerden. Opvallend was dat velen de app op eigen initiatief inzetten bij acute angst, terwijl slechts een kleinere groep actief aan de slag ging met de meer intensieve, lange termijn modules.
“Mensen willen zich op dat moment beter voelen. Als een app daarbij helpt, is dat voor hen vaak voldoende. Toch zouden structurele aanbevelingen vanuit zorgprofessionals het gebruik van verdiepende functies kunnen stimuleren,” aldus Ruggiero.
Integratie in reguliere zorgprocessen blijkt dan ook een cruciale succesfactor. Wanneer zorgverleners de app aanbevelen binnen bredere traumazorgprogramma’s, blijkt de betrokkenheid van gebruikers groter. Zo werkt het team nu samen met professionals in traumacentra, waar de app wordt ingezet als aanvulling op bestaande zorgtrajecten.
Gebruikers betrokken bij ontwikkeling
Daarnaast onderstreept Ruggiero het belang van co-creatie met de eindgebruiker. De app werd ontwikkeld in nauwe samenwerking met getroffenen van rampen, wat de toepasbaarheid en acceptatie vergrootte. “Wanneer je doelgroep meedenkt over functionaliteit en vormgeving, sluit het resultaat beter aan bij hun behoeften,” aldus Ruggiero.
De onderzoekers blijven werken aan uitbreiding en opschaling van de app binnen nationale rampenplannen en reguliere zorginfrastructuren. Daarmee positioneert Bounce Back Now zich als voorbeeld van hoe digitale zorgoplossingen kunnen bijdragen aan veerkracht, herstel en zelfredzaamheid bij getroffenen van rampen. Een groeiend domein binnen de mentaal-digitaal hybride zorgverlening.
Digitalisering GGZ
Ook in Nederland wordt binnen de ggz steeds vaker gebruik gemaakt van apps en andere vormen van digitale of hybride zorg. Zo introduceerde GGz Centraal enige tijd geleden de Stapp voor stap app (STresssignaleringsAPPlicatie). Een app die cliënten ondersteunt tijdens de wachttijd vóór behandeling. De app is ontwikkeld door GGz Centraal in nauwe samenwerking met ervaringsdeskundigen, biedt de app dagelijkse stressmonitoring, ontspanningsoefeningen, informatie en ervaringsverhalen. Gebruikers vullen meerdere keren per dag korte stressvragenlijsten in, waarna de app direct passende tips en oefeningen geeft op basis van gevisualiseerde dag- en weekoverzichten. Zo krijgen cliënten inzicht in hun patronen en meer regie tijdens de wachttijd, wat stress en onzekerheid kan verminderen.
