Mammografieën worden veel gebruikt als eerstelijns screeningstool voor borstkanker. Nieuw onderzoek suggereert nu dat ze ook een rol kunnen spelen bij het identificeren van cardiovasculaire risico's. Dit is nog steeds de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen.
Een studie gepresenteerd door onderzoekers van het Penn State College of Medicine toont aan dat calciumafzettingen die zichtbaar zijn in de borstslagaders op routinematige mammografieën kunnen helpen bij het voorspellen van het toekomstige risico van een vrouw op een hartaanval, hartfalen, beroerte en sterfte door alle oorzaken. De bevindingen wijzen op een onderbenutte bron van cardiovasculaire inzichten die vervat zit in beeldgegevens die al op grote schaal worden verzameld.
Arteriële verkalking
De aandoening, bekend als borstarteriële verkalking (BAC), komt voor bij naar schatting 15% tot 25% van de screeningmammografieën. In tegenstelling tot verkalkingen die verband houden met borstkanker, wordt BAC niet routinematig gemeld door radiologen omdat het geen bekende relevantie heeft voor de oncologie. Volgens Matthew Nudy, assistent-professor geneeskunde en volksgezondheidswetenschappen aan Penn State, kan die praktijk een gemiste kans betekenen. Vooral bij vrouwen, die vaak later dan mannen worden gediagnosticeerd met hart- en vaatziekten.
Hartziekten treffen meer dan 60 miljoen vrouwen in de Verenigde Staten en blijven de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen, volgens de Centers for Disease Control and Prevention.
AI onthult progressie en risico
In het onderzoek analyseerden onderzoekers mammografiegegevens van 10.348 vrouwen die ten minste twee screeningonderzoeken hadden ondergaan, met een gemiddelde tussenpoos van iets meer dan vier jaar. Er werd een op AI gebaseerd hulpmiddel gebruikt om automatisch de aanwezigheid, ernst en progressie van arteriële verkalking in duizenden beelden te kwantificeren, iets wat handmatig moeilijk en kostbaar zou zijn.
Bijna een op de vijf vrouwen vertoonde bij aanvang vasculaire verkalking. Wat nog belangrijker is, is dat de progressie in de loop van de tijd klinisch significant bleek te zijn. Vrouwen bij wie de verkalking verergerde, hadden een aanzienlijk hoger risico op ernstige cardiovasculaire voorvallen, waarbij degenen in de categorie met de hoogste ernst tot twee keer zoveel risico liepen. Zelfs vrouwen die aanvankelijk geen verkalking hadden, maar deze later ontwikkelden, vertoonden tijdens de follow-up een 41% hoger risico op cardiovasculaire voorvallen en overlijden.
Opvallend is dat de progressie binnen een jaar kon worden gedetecteerd, wat onderstreept hoe dynamisch cardiovasculair risico kan zijn.
Geen extra tests, geen extra kosten
In tegenstelling tot coronaire calciumscores, waarvoor een speciale CT-scan nodig is, vereist het identificeren van BAC geen extra beeldvorming, blootstelling aan straling of kosten. De gegevens zijn al aanwezig in routinematige mammografieën die worden uitgevoerd voor kankerscreening.
Als BAC systematisch zou worden gerapporteerd, zou de volgende stap een cardiovasculaire risicobeoordeling zijn, geen alarm. Dat omvat doorgaans een evaluatie van de bloeddruk en het cholesterolgehalte, risicocalculators en, indien van toepassing, preventieve interventies zoals aanpassing van de levensstijl of medicatie.
Meer rechtvaardige cardiovasculaire zorg
De bevindingen kunnen vooral relevant zijn voor het aanpakken van langdurige ongelijkheden in de hartgezondheid van vrouwen. Vrouwen krijgen vaker een late diagnose en minder vaak tijdige behandeling. BAC zou kunnen dienen als een vroeg, op beeldvorming gebaseerd signaal om verdere evaluatie en preventie te stimuleren.
Standaardisatie blijft een uitdaging. Er bestaat momenteel geen algemeen aanvaard rapportagekader voor BAC, hoewel er wel voorstellen zijn. AI zou hier een belangrijke rol kunnen spelen door een schaalbare, consistente en objectieve beoordeling mogelijk te maken.
Verdere studies, waaronder lopend onderzoek met gegevens van het Women's Health Initiative, hebben tot doel te bepalen of het identificeren van BAC leidt tot betekenisvolle veranderingen in de zorg en de resultaten. Voorlopig benadrukt het onderzoek hoe bekende beeldvormingsinstrumenten, aangevuld met AI, kunnen helpen om de cardiovasculaire zorg voor vrouwen te verschuiven naar vroegere, meer preventieve interventies.
