Om onderstaande en alle andere premium artikelen te lezen, moet u inloggen of een account aanmaken.
U kunt nog {free_articles_left} premium artikel gratis lezen. Om meer premium artikelen te lezen, moet u inloggen of een account aanmaken.
Na vier jaar onderzoeken en testen is de digitale intake tool – oftewel DIT - gereed om een fysiek consult vervangen. De DIT is uitgebreid getest onder in totaal duizend mensen waarbij tijdens het Bevolkingsonderzoek Darmkanker bloed in de ontlasting is gevonden. Voorheen kwam deze groep mensen terecht op de polikliniek voor een intakegesprek om de resultaten en het vervolgonderzoek te bespreken. Met de DIT kan deze stap worden overgeslagen.
“De resultaten die we zien met de DIT zijn geweldig”, zegt maagdarmleverarts professor doctor Manon Spaander van het Erasmus Medisch Centrum. “Mensen kunnen de DIT digitaal vanuit huis doen. Ze weten sneller waar ze aan toe zijn en voor zorgverleners bespaart het tijd die ze anders kwijt zijn aan een intakegesprek.”
Ongeveer 70 procent van de mensen maakt daadwerkelijk gebruik van een uitnodiging Bevolkingsonderzoek en levert hun ontlasting in. Bij ongeveer 75.000 mensen worden sporen van bloed in de ontlasting gevonden. Spaander: “En dat wil echt niet altijd zeggen dat het slecht nieuws is, maar het is wél een reden om langs te komen op de poli voor een vervolgonderzoek, een colonscopie. Vaak blijkt de oorzaak een poliep die we direct tijdens de scopie kunnen weghalen. In ongeveer vijf procent gaat het om darmkanker.”
De digitale intake bespaart tijd. Het is een applicatie waarin voorlichting wordt gegeven over het kijkonderzoek van de darm die patiënten gaan krijgen. De mensen krijgen animaties met uitleg te zien en vullen vragenlijsten in, licht Spaander toe. De DIT ontzorgt daarmee de zorgverleners en patiënten kunnen sneller worden geholpen.
Normaal gesproken komen de mensen bij wie bloed in de ontlasting is gevonden naar de polikliniek voor een intakegesprek. Deze intake wordt gedaan door een intakeverpleegkundige of een MDL-arts. We vragen of er eventuele klachten merkbaar zijn, welke medicijnen er worden gebruikt maar ook leggen we uit hoe een darmonderzoek in zijn werk gaat. We praten over de voordelen en de risico’s van zo’n onderzoek. Verder vergt een darmonderzoek ook voorbereiding thuis, onder meer met laxeermiddelen.”
Tijdens een intakegesprek krijgen de mensen veel informatie te horen en te verwerken. Uit onderzoek blijkt dat mensen in de spreekkamer veel informatie niet goed onthouden, tenzij ze het gesprek opnemen of meeschrijven. Dit intakegedeelte na een positieve test in het bevolkingsonderzoek moest toch wel anders kunnen, dacht Spaander.
Zij en haar collega Stijn de Vries, die ze tegenkwam op het hockeyveld, hebben kort over een mogelijke oplossing gepraat. De Vries is uroloog bij het Franciscus, maar ook de oprichter van Informed. Dit bedrijf wil zorgverlening verbeteren door kennisoverdracht tussen artsen en patiënten te optimaliseren.
'Mensen zijn ineens patiënt'
Ook De Vries merkte tijdens zijn consulten dat het soms best lastig is om informatie goed over te brengen bij patiënten. Het gaat vaak om informatie die te technisch is en de bijbehorende medische terminologie maakt het er niet makkelijker op. Het maakt patiënten angstig en onzeker. Daarom bedacht De Vries in 2015 een manier om via video’s en animaties te werken aan een betere kennisoverdracht.
“In dit geval hebben we het over een doorsnede van de bevolking die wordt opgeroepen voor een bevolkingsonderzoek”, licht De Vries toe. “Vaak zijn dat bijna allemaal gezonde mensen die helemaal niet bezig zijn met ziekte. Manon en ik bespraken of het niet mogelijk is om het half uur tot drie kwartier durende intakegesprek voorafgaand aan de colonoscopie te vervangen door animaties met daaraan een vragenlijst gekoppeld. Met een subsidie van TKI Health-Holland konden we dit idee verder uitwerken. Na grondig onderzoek hebben we kunnen aantonen dat als patiënten goed worden voorgelicht met animaties en uitleg, ze dan goed zijn geïnformeerd voor een darmkijkonderzoek zonder dat ze een arts hebben gezien.”
In verschillende ziekenhuizen in de regio hebben Spaander en De Vries onder ruim 1.000 mensen getest of ze goed worden voorbereid op het darmkijkonderzoek. Spaander: “Dat zijn dus mensen die geen klachten hebben, maar bij wie per toeval wordt ontdekt dat er sprake is van bloed in de ontlasting. Ze worden als het ware van de straat geplukt en zijn ineens patiënt. Ik merk in de spreekkamer dat dit overweldigend voor mensen kan zijn. Dat is een gegeven dat we ook in ons onderzoek hebben meegenomen.”
De Vries vult aan: “Uit testen bleek ook hoe goed de mensen de voorlichting hadden begrepen. Bij het ontwikkelen van de voorlichtingsmaterialen hebben we rekening gehouden met de verschillende kennisniveaus van mensen. Enige voorwaarde bij de onderzoekspopulatie was wel dat ze Nederlands kunnen lezen en begrijpen. Door allerlei kennisvragen te stellen, konden we ook direct monitoren of de werking van de online tool goed te begrijpen is.”
Een ander aspect dat zeker heeft meegewogen in de goede resultaten van de DIT is de patiënttevredenheid, vertelt Spaander. “Mijn eerste patiënt was iemand uit Zeeland. Die was dolgelukkig dat hij niet meer op en neer uit Zeeland naar de polikliniek in Rotterdam hoefde te rijden. Ook kreeg ik terug van patiënten dat ze het fijn vonden dat ze alle informatie rustig tot zich konden nemen in hun eigen tijd. De animaties konden ze net zo vaak terugkijken als ze wilden. Dat vinden de patiënten handig, zeker wanneer ze de informatie ook aan hun partner of kinderen willen laten zien.”
Geen wonder dus dat patiënten de DIT beoordeelden met gemiddeld een 9. Mensen gaven aan dat ze na het lezen van de informatie en zien van de voorlichtingsfilmpjes goed op de hoogte waren van de procedure en mogelijke complicaties bij een colonoscopie. Een goede uitkomst na vier jaar onderzoek doen, vonden de onderzoekers.
De Vries wil daar aan toevoegen dat hij onder de indruk is van promovenda Fleur Marijnissen die alles tijdens dit project in goede banen heeft geleid. “Ik kan natuurlijk niet anders dan trots zijn met deze uitkomst. Kennisoverdracht met animaties werkt boven verwachting goed. Zorgverleners en de mensen die een oproep voor een colonoscopie krijgen, waren blij met deze manier van voorbereiding. En dat schept natuurlijk enorm veel vertrouwen voor de toekomst.”
Spaander is het daarmee eens, maar zegt ook dat het haar is opgevallen dat de brieven voor een oproep die mensen vooraf krijgen, kennelijk niet altijd goed worden gelezen. “In deze aankondigende brieven hadden we duidelijk geschreven dat er een keuzemogelijkheid is om de intake ook digitaal te doen. Menigmaal kwam het voor dat mensen tegen mij zeiden dat als ze dat hadden geweten, ze niet speciaal zo ver hadden hoeven reizen.”
Concluderend: de DIT blijkt bij te dragen aan hybride zorg. Volgens Spaander en De Vries een geweldige uitkomst waardoor de zorg beter toegankelijk kan blijven. Bewezen is dat de vragenlijsten in combinatie met animaties werken bij een digitale intake. Nu volgt er nog een proces bij het RIVM-bevolkingsonderzoek om te bekijken of het mogelijk is om een digitale intake als alternatief naast de fysieke intake te implementeren.
De Vries: “Maar wij zijn vastberaden om onze geleerde lessen van ons onderzoek op te pakken en alvast in te zetten bij de reguliere colonoscopie en gastroscopie intakes in het Erasmus MC. We willen dit gaan doen via het platform van Digizorg waarop zorgverleners en patiënten met elkaar kunnen communiceren zodat we daarna makkelijk kunnen uitbreiden en de digitale intake voor alle patiënten in Nederland beschikbaar kunnen stellen.”
