Aan de hand van slimme data-analyse krijgen patiënten in het Catharina Ziekenhuis betere zorg. Gevolg hiervan is dat er minder complicaties optreden na een behandeling. Ook is de opnameduur in het ziekenhuis korter. In het International Journal of Healthcare Management is daarover een wetenschappelijke publicatie uit het Catharina Hart- en Vaatcentrum opgenomen. Daarin beschrijven arts in opleiding tot cardioloog, Gijs van Steenbergen en manager Dennis van Veghel hoe een multidisciplinair kwaliteitsteam data gebruiken om zorgprocessen succesvol te verbeteren.
Het kwaliteitsteam bestaat uit een vaste groep zorgverleners en experts die samen naar de cijfers kijken. Volgens Van Veghel is dat uniek: “Wereldwijd wordt er veel gemeten, maar voorbeelden van hoe data écht leiden tot betere uitkomsten van behandelingen voor patiënten of dezelfde kwaliteit bij minder kosten zijn schaars. Wij laten zien dat het werkt én hoe je dat organiseert.”
Concrete verbeteringen
De verbeteringen zijn heel concreet. Dankzij data-analyse is de opnameduur van bepaalde groepen hartpatiënten verkort, zijn complicaties na ingrepen afgenomen en is de overleving verbeterd. Ook zijn heropnames voorkomen en is het aantal behandelingen dat opnieuw moest worden uitgevoerd, teruggebracht.
Van Steenbergen vertelt ook een voorbeeld van patiënten die met enige urgentie een bypassoperatie nodig hadden. Zij lagen vroeger gemiddeld een week te wachten voordat ze geopereerd konden worden, omdat de medicatie goed moest zijn afgestemd. “Door slim naar medicatie en timing te kijken, is dat nu nog maar een dag. Dat scheelt niet alleen kosten, maar vooral stress en risico voor de patiënt.”
Omzetten data naar actie
Volgens de onderzoekers ligt de kern niet in het meten zelf, maar in het daadwerkelijk gebruiken van de data om daarmee actie te ondernemen. Om dit te realiseren komt elke twee weken de Commissie Kwaliteit bij elkaar. De vaste groep die bestaat uit artsen, onderzoekers, managers en data-analisten gaan de verzamelde cijfers analyseren en bespreken. Het meten levert op zichzelf alleen inzicht op; de echte meerwaarde ontstaat pas wanneer deze inzichten worden omgezet in verbeteracties. Door medische kennis te combineren met expertise in kwaliteits- en projectmanagement en geavanceerde data-analyse, ontstaan er verbeterprojecten die direct in de praktijk worden toegepast.
Brede inzetbaarheid
Hoewel het onderzoek werd uitgevoerd in het Catharina Hart- en Vaatcentrum, is de gebruikte methode breder inzetbaar. In het wetenschappelijke artikel staat een uitgebreide tabel met tientallen voorbeelden van verbeteringen die via deze aanpak zijn gerealiseerd. Volgens Van Steenbergen is de werkwijze zo omschreven dat ziekenhuizen wereldwijd deze kunnen toepassen, ongeacht de afdeling. Het begint bij het systematisch verzamelen van gegevens, maar cruciaal is dat er een team is dat hier vervolgens structureel mee aan de slag gaat.
Op het eerste gezicht lijkt de methode eenvoudig: data verzamelen, deze gezamenlijk analyseren en verbeteringen doorvoeren. Toch gebeurt dit volgens het ziekenhuis wereldwijd zelden op zo’n gestructureerde manier. Veel ziekenhuizen verzamelen wel gegevens, maar zetten deze onvoldoende om in daadwerkelijke verbeteracties. Juist daarin onderscheidt de aanpak van het Catharina Hart- en Vaatcentrum zich.
Rolmodel
De methode is bovendien niet exclusief ontwikkeld in Eindhoven. Dankzij het Topzorgprogramma (ZonMw) en samenwerking met onder meer het Nederlands Hart Netwerk, Dutch Hospital Data, de Nederlandse Hart Registratie en de Technische Universiteit Eindhoven, heeft deze aanpak zich ontwikkeld tot een model dat als voorbeeld kan dienen voor de hele zorgsector.
De recente publicatie waaraan ook Mileen van de Kar, Daniela Schulz en Lukas Dekker hebben bijgedragen, sluit goed aan bij actuele ontwikkelingen binnen de zorg. In Nederland gaat de Wet kwaliteitsregistraties in, die ziekenhuizen verplicht om gegevens te verzamelen én actief in te zetten voor kwaliteitsverbetering. Ook op Europees niveau krijgt het hergebruik van zorgdata veel aandacht, onder meer via de European Health Data Space (EHDS).
Volgens Van Veghel maakt het onderzoek duidelijk dat dit soort regelgeving niet alleen een verplichting is, maar vooral voordelen oplevert voor patiënten: “Door data slim in te zetten, voorkomen we complicaties en maken we zorg toegankelijker.”
Privacy
Het gebruik van patiëntgegevens roept uiteraard vragen op over privacy, maar de onderzoekers benadrukken dat alle data zorgvuldig en volgens de geldende regelgeving worden verwerkt. Tegelijk zien ze kansen om een nog beter beeld te krijgen van het welzijn van patiënten. Door gebruik te maken van draagbare sensoren, data van smartwatches en vragenlijsten over welbevinden, kunnen zorgverleners beter volgen hoe het echt met iemand gaat.
Van Steenbergen licht toe: “Als we weten hoeveel iemand beweegt of hoe hij zich voelt, kunnen we zorg veel persoonlijker maken.” Op die manier ontstaan geen standaardzorgpaden meer voor iedereen, maar behandelingen die zijn afgestemd op de individuele behoeften van de patiënt. Deze aanpak belooft betere zorguitkomsten voor toekomstige patiënten, met minder belasting voor zorgverleners.
