Nederland krijgt een eigen AI-fabriek. Dat was al bekend, maar vandaag is in Luxemburg bekendgemaakt dat de Europese organisatie EuroHPC JU financiering toekent aan de realisatie van deze grootschalige faciliteit in Groningen. De AI-fabriek wordt een expertisecentrum, datahub en AI-supercomputer die onderzoekers, bedrijven en publieke organisaties laagdrempelig toegang biedt tot ongekende rekenkracht.
Het initiatief is een samenwerking tussen de Stichting Nederlandse AI Fabriek, SURF, TNO, de Nederlandse AI Coalitie (AIC4NL) en Samenwerking Noord, met steun van meerdere ministeries en Nij Begun. Deze zomer stelden initiatiefnemers Willem Jonker (AIC4NL), Stephanie Klein Nagelvoort-Schuit en Wiro Niessen (UMCG) dat de komst van een AI-fabriek in Nederland essentieel is om minder afhankelijk te zijn van technologische grootmachten als de VS en China. Dankzij bijdragen van deze partijen en de Europese cofinanciering is inmiddels een totaalbudget van €200 miljoen beschikbaar. De AI-fabriek start in 2026 en moet in 2027 volledig operationeel zijn.
Motor voor digitale en maatschappelijke innovatie
De AI-fabriek biedt ruimte voor experimenten met toepassingen in onder meer zorg, landbouw, energie en veiligheid. Bedrijven krijgen toegang tot veilige data-opslag en een supercomputer met enorme rekenkracht. De investering is een samenwerking tussen het Rijk, Nij Begun, de regio Groningen/Noord-Drenthe en Europese partners.
De nieuwe faciliteit maakt het mogelijk om AI-modellen en algoritmen verantwoord te ontwikkelen, met oog voor publieke waarden, privacy en ethiek. Start-ups, mkb’s, wetenschappers en onderwijsinstellingen krijgen toegang tot de benodigde infrastructuur en expertise om nieuwe toepassingen te testen en op te schalen.
De AI-fabriek zal volgens de initiatiefnemers een impuls geven aan innovatie, werkgelegenheid en technologische onafhankelijkheid. Sectoren als zorg, mobiliteit en veiligheid profiteren van snellere dataverwerking, geavanceerde analyses en AI-oplossingen die bijdragen aan efficiëntere en mensgerichtere processen.
Europese samenwerking
De aanvraag voor de AI-fabriek werd ingediend bij EuroHPC JU, het Europese samenwerkingsverband dat supercomputing en AI-faciliteiten ondersteunt. Nederland ontvangt €70 miljoen uit dit programma, met aanvullende bijdragen van het Rijk en de regio Groningen-Noord Drenthe.
Met de komst van de AI-fabriek wordt Nederland onderdeel van een Europees netwerk van AI-centra dat kennis, infrastructuur en innovaties uitwisselt. Daarmee verstevigt Nederland zijn positie als koploper in verantwoorde AI, gebaseerd op Europese waarden en wetenschappelijke kracht.
Zes nieuwe AI-fabrieken in Europa
Naast Nederland zullen Tsjechië, Litouwen, Polen, Roemenië en Spanje nieuwe AI-geoptimaliseerde systemen opzetten binnen hun eigen AI-fabrieken, waardoor de groeiende AI-infrastructuur van Europa verder wordt versterkt. De Spaanse AI-fabriek zal beschikken over een experimenteel platform dat is ontworpen om geavanceerde AI-modellen en -toepassingen te ontwikkelen en te testen, en tegelijkertijd de samenwerking in heel Europa te bevorderen.
Elke AI-fabriek zal fungeren als een nationaal one-stop-centrum dat Europese AI-startups, kmo's en onderzoekers end-to-end ondersteuning biedt, van het voorbereiden van AI-ready data tot toegang tot AI-geoptimaliseerde high-performance computing (HPC)-middelen, gespecialiseerde opleidingen en geavanceerde technische expertise.
Meer over dit onderwerp en de rol van AI in de zorg, inclusief de impact van deze nieuwe AI-fabriek, komt uitgebreid aan bod tijdens het ICT&health World Conference 2026. Wil jij daar ook bij zijn? Meld je dan snel aan voor deelname aan het congres.
