Het stenen ziekenhuis is dood, leve het virtuele ziekenhuis

Ziekenhuizen worden steeds groter. Denk aan de fusie tussen het AMC en VUmc. Maar grotere ziekenhuizen zijn eigenlijk niet meer van deze tijd. 40 procent van de kosten van ziekenhuizen zijn vermijdbaar en worden niet voor de patiënt gebruikt. Het gaat om stenen, administratiesystemen en management. Het is ondenkbaar dat zo’n ziekenhuis in 2030 nog staat, meent prof. Dr. Leonard Witkamp (AMC), dermatoloog en bijzonder hoogleraar.

Witkamp wil het ziekenhuis an sich niet afschrijven. Maar hij meent dat we af moeten van het gebouwdenken. Zorg moet daar zijn waar het nodig is. Een EPD - dan wel voorzien van afdoende informatie - is overal toegankelijk. “Natuurlijk heb je een operatiecomplex nodig. Maar wil je daarna in een naargeestig ziekenhuis liggen om te herstellen of kan dat ook goedkoper elders? Waarom geen AirB&B voor de zorg?” Bij routine- en laagcomplexe behandelingen zit volgens de hoogleraar het succes van de digitale wereld. Door die het ziekenhuis uit te halen, kun je er voor zorgen dat ziekenhuizen en specialisten er alleen nog zijn voor complexe zoals operaties. We hebben moedige bestuurders nodig die het aandurven om het ziekenhuis kleiner te maken. Die de onderste verdiepingen verhuren aan innovatieve ondernemers die andere vormen van zorg bieden.”

Succes van telediensten

Witkamp wijst op het succes van proeven die zijn gehouden met zorg op afstand, zoals teledermatologie. “85 procent van de mensen die bij artsen zoals mij op spreekuur komen, heeft uiteindelijk niets. Uit onderzoek onder 10.000 mensen die een teleconsult gehad hebben voor een moedervlek, blijkt dat het merendeel niet wekenlang in onzekerheid had hoeven zitten, wachtend op een consult in het ziekenhuis.” Een andere succesvolle dienst is TeleOogheelkunde. Een kwart van de oogconsulten betreft volkomen normale ogen, stelt Witkamp. “De specialisten die deze mensen op hun spreekuur krijgen, zijn allemaal hoogopgeleide en duurbetaalde mensen. Je kunt alles naar optometrist sturen, die kan 80 procent er uit filteren en de overige 20 procent doorsturen.”

Terughoudendheid in financiering

Een groot probleem is dat zorgverzekeraars nog terughoudend zijn in het financieren van digitale alternatieven voor zorg. “Zij beperken zo bijvoorbeeld het beschikbare geld voor teleconsults. Er worden er 10.000 gefinancierd en de rest gaat naar de traditionele vormen van zorg. Wil je opschalen? opschaling volgt geld. Je kunt nog zoveel congressen organiseren, er moet gewoon geld zijn anders vindt er geen opschaling plaats.” Dat het meeste geld nog naar traditionele zorg gaat, is dus een belemmering voor een doorbraak van e-health. Een andere drempel is dat ICT-leveranciers onvoldoende gedwongen worden om hun systemen gegevens te laten delen met andere systemen. “Het is gewoon onethisch dat een arts in het ene ziekenhuis geen gegevens van dezelfde burger in een ander ziekenhuis kan opvragen.”

Innovatief zijn is makkelijk

Natuurlijk is het makkelijk om innovatief te zijn als je al weet hoe, weet Wittekamp. “Als je het weet is het eenvoudig,’ zei Johan Cruijf al. Maar accepteer niet meer dat mensen in een ziekenhuis doodgaan door de paradigma’s van de jaren 70. Het systeem gaat dit niet oplossen, dus dat moet de burger doen, die er achter moet komen wat hij/zij nu misloopt. We hebben er met zijn allen moed en vertrouwen voor nodig. Ook de arts die over een drempel heen moet stappen om een teleconsult voor te durven schrijven."