Digitale therapie via beeldbellen blijkt net zo effectief als traditionele, persoonlijke sessies voor veelvoorkomende psychische aandoeningen zoals depressie, angststoornissen, posttraumatische stressstoornis (PTSS) en obsessief-compulsieve stoornis (OCS). Dat blijkt uit een grootschalige studie binnen de Zweedse publieke geestelijke gezondheidszorg, waarbij zes jaar aan behandelresultaten van 2.300 patiënten zijn geanalyseerd. Dat gebeurde in een periode van drie jaar vóór en drie jaar tijdens de COVID-19-pandemie.
Waar voor de pandemie maar een op de 25 (4%) van de consulten online plaatsvond, groeide dit tijdens COVID uit tot bijna de helft (50%). Opvallend is dat de behandelresultaten stabiel bleven, ondanks de snelle digitale transitie. Herstelpercentages lagen consistent hoog: Ruim een derde (38%) bij depressie, meer dan de helft (56%) bij gegeneraliseerde angst, en respectievelijk 46 procent bij OCS en 59 procent bij PTSS. Deze cijfers zijn vrijwel identiek aan die van vóór de pandemie. Het onderzoek is onlangs gepubliceerd in Science Direct.
Effectiviteit online therapie
De studie toont aan dat belangrijke elementen van effectieve therapie, zoals vertrouwensopbouw, evidence-based behandelmethoden en frequente monitoring, ook in een digitale setting geborgd kunnen worden. In veel gevallen kan therapie op afstand zelfs drempelverlagend werken, met voordelen voor patiënten die moeilijk reizen, veraf wonen of kampen met tijdgebrek.
“Het succes hangt niet af van het middel, maar van de kwaliteit van de zorg,” stellen de onderzoekers. “Goed gestructureerde digitale behandelingen kunnen even doeltreffend zijn als fysieke gesprekken.”
Beperkingen
Wel zijn er beperkingen. De studie richtte zich niet op kinderen, mensen met acute psychische crisissituaties of ernstige psychotische stoornissen. Dit zijn groepen voor wie fysieke zorg vaak essentieel blijft. Daarnaast is toegang tot digitale therapie afhankelijk van stabiel internet, een veilige privéomgeving en digitale vaardigheden.
De kernboodschap is helder: online geestelijke gezondheidszorg is geen tijdelijke noodoplossing, maar een volwaardig onderdeel van het zorglandschap. Succesvolle implementatie vereist wel continue monitoring, professionele standaarden en ruimte voor maatwerk. Wanneer aan die voorwaarden wordt voldaan, blijkt het niet uit te maken waar de zorg plaatsvindt, maar hoe deze wordt geleverd.
Online therapie effectief
Tijdens de coronapandemie werd ook in Nederland onderzoek gedaan naar de effectiviteit van online therapie in de GGZ. Dat leidde tot vergelijkbare conclusies. Beeldbellen werd noodzakelijk toen fysieke consulten wegvielen, en onderzoek van i-Psy PsyQ en Brijder toonde aan dat vlak na het begin van de pandemie al zo’n 50 procent van de behandelaars online therapie inzetten om behandelingen in hun praktijk te kunnen laten doorgaan en dat dit alternatief net zo effectief was. Daarbij werd wel aangetekend dat niet elk type therapie geschikt is voor online, en dat het belangrijk is te bekijken welke methoden passen bij welke patiënt.
Vorig jaar werd bekend dat GGZ-instelling PsyQ met succes een volledige online behandelvorm ingevoerd had voor depressie en angst, mede om wachtlijsten te verkorten en zorgtijd efficiënter in te zetten. Hoewel therapeuten in eerste instantie sceptisch waren over de kwaliteit van online sessies, toonde onderzoek aan dat de therapeutische relatie en behandelresultaten inderdaad betrouwbaar zijn. Deze aanpak wordt ondersteund door verzekeraars en gefinancierd via het Zorgprestatiemodel, waarin digitale contactmomenten erkend worden.
