Virtual reality (VR) kan mensen die een beroerte hebben gehad ondersteunen bij het verbeteren van hun armfunctie. Dat blijkt uit een uitgebreide update van een systematische Cochrane-review, waarin data van 190 studies met in totaal 7.188 deelnemers zijn geanalyseerd. De bevindingen suggereren dat VR, wanneer het wordt ingezet als aanvulling op reguliere therapie, bijdraagt aan het herstel van armbewegingen en dagelijkse activiteiten.
De review, die sinds de eerste publicatie in 2011 al aan de vierde update toe is, beoordeelde uiteenlopende VR-technologieën, variërend van eenvoudige computergames tot gespecialiseerde, immersieve headsets. De effecten van VR op armfunctie bleken bescheiden, maar het effect versterkte wanneer er extra VR-therapietijd aan de standaardzorg werd toegevoegd. Het aanbieden, en volgen, van meer therapie staat al langer bekend als een bepalende factor voor beter herstel na een beroerte.
Laagdrempelig en motiverend
Volgens professor Kate Laver van de Flinders University, hoofdauteur van de nieuwe Cochrane-review, biedt VR een laagdrempelige en motiverende manier om patiënten actiever te laten oefenen. “Virtual reality kan een relatief goedkope methode zijn om therapieduur te verhogen, zonder dat er continu een therapeut bij nodig is”, aldus Laver. Naast verbeteringen in armfunctie liet de review ook aanwijzingen zien voor positieve effecten op evenwicht en het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Over de invloed van VR op mobiliteit, participatie en kwaliteit van leven zijn de resultaten minder duidelijk, vooral vanwege beperkingen in de beschikbare data.
Opvallend is dat veel onderzochte VR-interventies gebruikmaken van eenvoudige, kant-en-klare systemen zoals gameconsoles. Slechts een klein aantal studies richt zich op immersieve toepassingen die zijn ontworpen voor klinische revalidatie. Daarbij ligt de nadruk vooral op bewegingstraining, terwijl functionele vaardigheden zoals aankleden, koken of buitenactiviteiten nauwelijks aan bod komen.
Realistische scenario’s nabootsen
Volgens de onderzoekers ligt hier een belangrijke kans. VR-technologie maakt het mogelijk om complexe, realistische scenario’s na te bootsen, zoals het oversteken van een straat of winkelen, wat in een echte omgeving te risicovol zou zijn. Dit kan patiënten helpen om vaardigheden te herwinnen die essentieel zijn voor zelfstandigheid.
Hoewel VR in het algemeen goed werd verdragen en bijwerkingen zeldzaam en mild bleken, benadrukken de auteurs het belang van meer grootschalig en goed opgezet onderzoek. In het bijzonder is er behoefte aan studies die zich richten op immersieve en taakspecifieke VR-oplossingen om het volledige potentieel van deze technologie in de beroerterevalidatie te benutten.
DIgitale hulpmiddelen voor revalidatie
Eerder werd uit onderzoek ook al bekend dat het gebruik van VR ook van meerwaarde is voor patiënten die na een beroerte kampen met hemianopsie, een halfzijdige blindheid. Deze aandoening heeft ingrijpende gevolgen voor het dagelijks leven en sociale participatie. Met VR-thuistrainingen kunnen patiënten in hun vertrouwde omgeving en op eigen tempo te werken aan hun herstel, waardoor de druk op de zorg verlicht wordt en revalidatie toegankelijker wordt.
Vorig jaar concludeerde een literatuuronderzoek onder leiding van het LUMC dat armrobots, tegenstelling toe hetgeen lange tijd aangenomen werd, geen meerwaarde hebben voor het revalidatieproces na een beroerte. Uit een analyse van de gegevens van meer dan 4.000 patiënten die met of zonder hulp van armrobots revalideerden na een beroerte bleek dat het gebruik van armrobots tijdens de revalidatie hooguit resulteert in een kleine (3%) verbetering van de spier- en armfunctie.
