In de gezondheidszorg wordt steeds meer waarde gehecht aan het perspectief van de patiënt. Onderzoeken naar de voorkeuren van patiënten, wat zij belangrijk vinden bij hun behandeling, spelen steeds grotere rol bij de ontwikkeling en beoordeling van geneesmiddelen. Zulke studies zijn echter vaak kostbaar en tijdsintensief, en de uitkomsten worden zelden breder benut dan voor het oorspronkelijke doel.
Onderzoekers van de Universiteit Twente (UT), in samenwerking met internationale partners, laten zien dat het anders kan: bestaande data kunnen veel effectiever worden ingezet om patiëntgerichte innovaties te ondersteunen.
Veelbelovende resultaten
De resultaten van hun analyse, gepubliceerd in Value in Health, zijn veelbelovend. Het team onderzocht maar liefst 777 gepubliceerde voorkeurstudies en ontdekte dat met name in domeinen als diabetes type 2 veel overlap bestaat in methodologie en klinische focus. Dat maakt het mogelijk om gegevens te combineren en opnieuw te gebruiken. Het concept van “voordeeloverdracht”, het statistisch samenvoegen van voorkeursdata uit meerdere onderzoeken, opent de deur naar duurzamere en slimmere besluitvorming in geneesmiddelontwikkeling.
Hoewel het beeld in andere ziektegebieden, zoals kanker, psoriasis en multiple sclerose, meer gefragmenteerd is, zien de onderzoekers ook daar kansen om bestaande inzichten te benutten. Dit kan bijdragen aan snellere ontwikkelingstrajecten en het verlagen van de kosten, terwijl de stem van de patiënt beter verankerd blijft in toekomstige zorginnovaties.
Slimmer gebruikmaken van bestaande data
Volgens hoofdauteur Michael Bui draait het om slimmer gebruikmaken van wat er al beschikbaar is. “Door voorkeuren te hergebruiken, versnellen we niet alleen de besluitvorming, maar zorgen we er ook voor dat eerdere academische inspanningen blijvende impact hebben. Zeker wanneer het praktisch of financieel niet haalbaar is om nieuwe studies op te zetten, kan voordeeloverdracht een krachtig instrument zijn.”
Het onderzoek benadrukt tegelijkertijd dat verbeteringen nodig zijn, bijvoorbeeld in de rapportage en standaardisatie van klinische eindpunten. Duidelijkere richtlijnen zouden het hergebruik van data verder kunnen bevorderen. Toch waarschuwen de onderzoekers dat nieuwe studies onmisbaar blijven wanneer bestaande datasets tekortschieten voor specifieke vraagstukken.
Door slimmer om te gaan met bestaande patiëntvoorkeurdata kan de zorg niet alleen efficiënter en duurzamer worden, maar ook structureel patiëntgerichter. Een stap die perfect past binnen de transformatie naar toekomstbestendige, waarde-gedreven zorg.
Hergebruik patiëntdata
Vorig jaar promoveerde gezondheidswetenschapper Stacey Slingerland aan de TU/e op de toepassing van waardegedreven zorg, waarbij zowel betere behandeluitkomsten als kostenbesparing centraal stonden. Slingerland bepleitte dat hergebruik van patiëntdata hier een sleutelrol in spelen. Voorbeelden uit haar onderzoek tonen dat inzichten uit data leiden tot concrete verbeteringen: zo vermindert een extra nadilatatie bij dotterbehandelingen complicaties, en kan een ablatie bij hartritmestoornissen veilig als dagbehandeling worden uitgevoerd. Beide aanpassingen zorgen voor betere zorg, minder opnames en lagere kosten.
Daarnaast liet Slingerland zien dat harmonisatie van zorgkosten en -uitkomsten mogelijk wordt met datagedreven methoden, zoals ontwikkeld in het Catharina Ziekenhuis. Echter, ze stelde ook dat er nog een aantal grote uitdagingen zijn. De huidige financieringsmodellen belonen vooral volume in plaats van uitkomsten, waardoor ziekenhuizen financieel nadeel kunnen ondervinden van kortere opnames. Ook privacy rondom secundair gebruik van patiëntdata vraagt om heldere oplossingen. Slingerland benadrukt dat nieuwe betalingsmodellen cruciaal zijn om waardegedreven zorg breed te implementeren.
