Zorginnovator Lucien Engelen stond in 2015 met uitgever Tom Xhofleer aan de basis van ICT&health, een nieuw platform om het belang van digitalisering in en van de zorg te benadrukken. Begin 20218 droeg Engelen het voorzittersstokje over aan Lea Bouwmeester, maar hij bleef én blijft sterk betrokken bij het brede platform dat ICT&health inmiddels is.
Hoe zag de zorgwereld op het gebied van ICT&health eruit en met welk doel ben je aan je voorzitterschap van de redactieraad begonnen?
“Toen ik aan mijn voorzitterschap begon, bevond de zorgwereld zich nog in een fase van herstel na de .com-bubbel. Digitale technologie was duidelijk in opkomst – een echte new kid on the block – maar kreeg in de zorg nog weinig structurele aandacht. De bestaande media richtten zich vooral op bestuur, kwaliteit en processen, terwijl de voorlopers op het gebied van digitalisering nauwelijks zichtbaar waren. Er bestond wel informatie over ICT of over healthcare, maar zelden een platform dat beide werelden echt verbond. Mijn doel was daarom om met ICT&health een brug te slaan tussen technologie en gezondheid én de nadruk te leggen op waar de echte winst ligt: niet in méér zorg, maar in méér gezondheid. Technologie kan daarbij een krachtige motor zijn voor slimmere, betere en meer preventieve zorg.”
Wat was de grootste uitdaging/probleem/issue destijds om voor het voetlicht te brengen in de zorg en bij het lezerspubliek?
“Zonder twijfel bekendheid krijgen in een zorgwereld die al overspoeld werd met informatie en publicaties. Er kwam ‘nog een titel bij’, terwijl zorgprofessionals weinig tijd hadden om te lezen. Toch is het gelukt om ICT&health zichtbaar te maken, onder meer door sterke beeldkeuzes met aansprekende foto’s van kopstukken uit het veld en boeiende verhalen over hun visie en drijfveren. Daarnaast was de samenstelling van de redactieraad cruciaal: een mix van mensen uit de praktijk, vaak zonder schrijfervaring, gecombineerd met professionele redacteuren: een gouden greep. Ook het regelmatig wisselen van voorzitterschap heeft bijgedragen aan de continuïteit en vernieuwing van perspectieven: elke nieuwe voorzitter bracht een eigen netwerk, achtergrond en frisse blik mee, wat de inhoud steeds weer verrijkte.”
Wat is er van je streven terecht gekomen?
“ICT&health is inmiddels niet meer weg te denken uit het zorglandschap. Het blad heeft zich stevig gevestigd en behoort, afgaande op de online cijfers en het aantal lezers, tot de absolute top binnen het veld. Bovendien is het concept verder uitgebouwd met een waardevolle aanvulling: het jaarlijkse ICT&health-congres, inmiddels een begrip op zich. Opvallend is dat zo’n 70 procent van de deelnemers zorgprofessionals zijn, wat de praktische relevantie en betrokkenheid benadrukt. De toevoeging van een extra congresdag met speciale aandacht voor de verpleegkundige kant maakt de combinatie van blad, website en evenement uniek. Daarmee is het oorspronkelijke doel, technologie en gezondheid dichter bij elkaar brengen, niet alleen behaald, maar uitgegroeid tot een stevig platform dat mensen in de zorg echt verbindt.”
Zet Nederland inmiddels in op de juiste elementen om de zorg te verbeteren via digitalisering/ICT?
“Terugkijkend moet ik helaas constateren dat Nederland nog niet op de juiste elementen inzet om de zorg structureel te verbeteren via digitalisering. Er wordt veel gepraat, gepland en gepresenteerd, vaak via proces-denken en PowerPoint-ware, maar echte vooruitgang blijft te beperkt. Zolang we voor EPD-migraties hele ziekenhuizen moeten stilleggen en innovatieprojecten er ‘even bij’ worden gedaan, benutten we de digitale kansen niet correct. De toekomst van de zorg zal onvermijdelijk digitaal zijn, met voortdurende veranderingen in rollen, functies en samenwerking. Toch vergeten we vaak het culturele en menselijke aspect van die transformatie. Een recent WHO-rapport (MeND-studie) toont de urgentie: als één op de drie zorgmedewerkers depressieve klachten heeft en één op de tien recent suïcidale gedachten, ligt onze focus duidelijk te veel op geld, techniek en systemen en te weinig op de mens.”
Heeft de zorg wel bijgeleerd en op welke terreinen?
“De zorg heeft zeker op bepaalde vlakken bijgeleerd, maar het gaat langzaam en vaak gefragmenteerd. Nog steeds pakt vrijwel elke zorgorganisatie innovatie en digitale transformatie solitair aan, waardoor kennis en ervaring onvoldoende worden gedeeld. Er is wel meer bewustzijn over het belang van digitalisering, maar de verwachtingen zijn vaak onrealistisch: men rekent erop dat nieuwe technologieën, inclusief AI, al snel meetbare resultaten en besparingen opleveren. Dat is een utopie, want echte transformatie kost tijd, vraagt om cultuurverandering en langdurige investering. Bovendien zien we dat bij budgettaire uitdagingen innovatie vaak als eerste sneuvelt, wat de vooruitgang telkens terugwerpt. Kortom: de zorg leert wel, maar nog te traag en te geïsoleerd. Een gezamenlijke, langetermijnvisie op digitale vernieuwing blijft cruciaal om echt verschil te maken.”
